Ay: Ocak 2014

52.    Uhud
Savaşı

 

Güneş yükselmiş ve
Kureyşhler saflarını düzene sok­muşlardı. Her iki tarafta yüzer atlı vardı. Sağ
taraftakine Velid’in oğlu Halid, sol taraftakine Ebu Cehil’in oğlu îk-rime
kumanda ediyordu. Ortadan Ebu Süfyan ilerleme em­rini verdi. Onun önünde
Abdu’d-Dar’dan Talha, Kureyş san­cağını taşıyordu. Talha’nm iki kardeşi ve dört
oğlu, ge­rektiğinde sancağı almak için onun yakınında yer alıyor­lardı. Talha
ve kardeşleri kabileleri için o gün zafer ka­zanmaya kararlıydılar. Bedir’de
onlardan iki kişi şerefsiz­ce kendilerinin esir alınmasına izin vermişlerdi.
Ebu Süf­yan, Uhud’a giderken bunu Talha ve kardeşlerine hatır­latmayı ihmal etmemişti.
Mus’ab, Peygamber’in Önünde, sancağı taşıdığı yerden kendi kabilesinin
adamlarının da Kureyş sancağını taşıdıklarını gördü.

İki düşman ordusu
seslerini duyacak kadar birbirle­rine yaklaştıklarında, Ebu Süfyan ordunun
hafifçe önü­ne çıktı. «Ey Evsliler ve Hazreçliler, alanı boşaltın ve ku­zenimi
bana bırakın. O zaman biz de size dokunmayız. Çünkü biz size savaş ilân
etmedik» dedi. Fakat ensar, ona yüksek sesle hakaret ederek cevap verdi. Daha
sonra Mek­ke saflarından bir adam öne atıldı. Hanzala, öne çıkanın babası
olduğunu görünce çok şaşırdı. Adam: «Ey Evsliler, ben Ebu Amir’im» dedi. Ebu
Amir bir zamanlar çok güç­lü olan nüfuzunun bir anda yok olduğuna inanamıyordu.
Bu nedenle   Kureyşlilere, kabilesine
kendisini   tanıtır tanımaz, bütün
adamlarının kendi safına geçecekleri konu­sunda söz vermişti. Ensar ise, onu
taşlayarak karşıladı.

Mekke ordusu tekrar
ilerleme düzenine girdi. Hind ta­rafından yönetilen kadınlar da deflere,
zillere vurarak ve şarkı söyleyerek ilerliyorlardı:

Ey Abdu’d-Dar sülalesi,
ileri!

Ey gerideki safların
bekçileri, ileri!

Her kılıç darbesiyle
Ölüm saç!.

Kadınlar, düşmana
yeteri kadar yaklaştıklarını anla­yınca, davullarını döverek savaş zamanının
geldiğini ilan ediyorlardı. Erkekler, kadınların, önüne geçti. Dana sonra Hind,
önceki bir savaşta başka bir Hind tarafından oku­nan şarkıyı söylemeye başladı:

İlerleyin, o zaman
sizinle övünürüz,

Ve yumuşak halılar
sereriz. Fakat eğer geri dönüp kaçarsanız, sizi terkederiz.

Sizi terkederiz ve
sevmeyiz.

iki ordu yeteri kadar
birbirine yaklaşınca, Peygam­ber (s.a.v.)’in okçuları, Halid’in süvarilerini ok
yağmuru­na tutmaya başladı. Kişneyen atların sesleri kadınların da­vul
seslerini bastırdı. Mekke ordusunun orta kısmından Talha, ileri doğru çıktı ve
teke tek çatışma önerdi. Ona karşı Ali (r.) çıktı. Biraz çatıştıktan sonra Ali
onu yere düşürdü ve miğferinin üstünden kafatasını parçalayan bir darbe ile
öldürdü. Peygamber (s.a.vj bir anda, «öldürü­lecek bölük başkanının» -rüyasında
kendisine gösterilen koçun- Talha olduğunu anladı ve yüksek sesle Allahu Ek-ber
dedi- Bu ses tüm orduda yankılandı. Fakat rüyada gör­düğü koç sadece bir tek
kurbanı sembolize etmiyordu. Çünkü Talha’nm kardeşi sancağı almış ve Haraza
tarafın­dan öldürülmüştü. Daha sonra Zühre’li Sa’d, Talha’nm di­ğer kardeşini,
boynuna ok saplayarak öldürdü. Talha’nm dört oğlu da birbiri arkasına Ali (r.),
Zübeyr (r.) ve Evs’li Asim îbn Sabit (r.) tarafından öldürüldüler. İkisini,
ölmek üzere iken ordunun gerisine, anneleri Sulâfe’nm yanma taşıdılar. Ona,
oğullarına bu öldürücü darbeleri kimin vurdugurm söylediklerinde, bir gün
Asim’in kafatasmdan şa­rap içmeye and içti.

Hiç bir Müslüman
kadının oriu İİe birlikte gel­mesine izin verilmemişti. Fakat Kttcç’ü bir
kadın. olan. Nuseybe (r.), asıl yerinin ordunun yanı olduğunu hissetti. Kocası
Gaziyye ve iki oğlu ordudaydı, fakat git­mek istemesinin sebebi bu değildi.
Diğer kadınların da orduda çocukları ve kocaları vardı ve onlar evde kalmaya
razı olmuşlardı. Nuseybe, İkinci Akabede Peygamber (s.a.v.)’e biat etmek için
Medine’den gelen yetmiş kadar adamın yanındaki iki kadından biriydi. Geride kal­mak
onun mizacına aykırıydı. Bu nedenle sabah erken­den kalkmış, kırbasını su ile
doldurup hiç olmazsa susuz­lara su vermek ve yaralıları tedavi etmek amacıyla
yola koyulmuştu. Bununla birlikte yanma bir kılıç, bir yay, bir torba da ok
almayı ihmal etmemişti. Ordunun geçtiği yol­ları izleyerek, savaş başladıktan
kısa bir süre sonra, Uhud’-un eteklerine ulaşmakta zorluk çekmedi. Vardığında
Pey­gamber (s.a.v.1, Ebu Bekir (r.) ve Ömer (r.) gibi yakın arkadaşlarından bir
grupla birlikte biraz yüksek bir ara­zide konumlarını almışlardı. Enes’in
annesi Üramü Süleyman de aynı şekilde düşünerek, su kabını doldurmuş ve
Nuseybe’den kısa bir süre sonra oraya ulaşmıştı. Safların gerisindeki bu gruba
iki yeni kişi daha katıldı. Vahanın batısındaki Sedevi kabilelerinden Muzeyne’H
iki adam kı­sa bir süre önce müsluman olmuş ve Mekke’lilerin saldı­rısından
habersiz bir şekilde Medine’ye gitmişlerdi. Şehri yan boş görünce, sebebini
öğrenmişler ve hemen Uhud’a doğru yola çıkmışlardı. Uhud’a vardıklarında
Peygamber (s.av.)’i selamladılar ve kılıçlarını çekerek safların ara­sında
ilerlediler.

Ebu Dücane (r.)
kırmızı sarığıyla verdiği sözde dur­muştu. Zübeyr daha sonraları şöyle itiraf
ediyordu «Al­lah’ın Rasulü kılıcı bana değil de Ebu Dücane’ye verince içimden
kırılmış ve kendi kendime şöyle demiştim : Ben onun babasının kızkardeşi
Safiye’nin oğluyum ve Kureyş-liyim. Ona gidip diğer adamdan Önce kılıcı
istedim, fakat

o kılıcı bana değil de
ona verdi. Allah’a andolsun Ebu Dücane’nin ne yaptığını izleyeceğim! Ve onu
izledim.» Zübeyr daha sonra Ebu Dücane’nin her önüne geleni, ken­disi bir
biçici, kılıcı da bir tırpanmış gibi nasıl kolayca öldürdüğünü ve Peygamber
(s.a.v.) ‘e verdiği sözü nasıl ye­rine getirdiğini anlattı. Sonunda kendisinin
de: «Allah ve Basulü daha iyi bilir» demek zorunda kaldığını söyledi.

Görünüşü çok
etkileyici ve iri olan Hind, hâlâ erkek­lerin* arasında onları savaşmaya teşvik
ediyordu. Bir ara onu erkek sanan Ebu Dücane (r.)’nin kılıcından zor kur­tuldu.
Ebu Dücane’nin kılıcı tam kafasının üstünde iken, Hind haykırdı. Onu bir kadın
olduğunu anlayan Ebu Dücane de yanındaki erkeğe döndü ve ona vurdu. Bunun
üzerine Hind de, ordunun gerisinde köleler tarafından ko­runan kamptaki diğer
kadınların yanına döndü. Hind ora­ya vardığında, Habeş’li Vahşi savaş alanına
doğru ilerli­yordu. Alandaki diğer adamların aksine Vahşi, sadece bir adamla
ilgileniyor ve onu izliyordu. Hanıza CrJ, olağanüs­tü güçlü görünüşü, becerikli
savaşma tarzı ve üstündeki deve kuşu tüyüyle kendini uzaktan belli ediyordu.
Vahşi. uzaktan onu farketti ve mızrak atabileceği uzaklıkta, gü­venli bir yere
doğru ilerledi. Hamza (r.), Abd’ud-Dar’m son sancaktarlarından biriyle
yüzyüzeydi. Bir kılıç darbe­siyle düşmanının zırhında delik açmıştı. Vahşi bu
şansı kaçırmamak için acele etti ve mızrağını atacak şekilde ha­zırladı. Hamza
(r.) düşmanını öldürmüş ve birkaç adım atmıştı ki can çekişerek yere
yuvarlandı. Vahşi, onu, ha­reketsiz kalana kadar, bekledikten sonra mızrağım
çekti ve bütün hızıyla kampa gitti. Kendi kendine şöyle diyor­du : «Yapmak
istediğim şeyi yaptım. Onu sadece özgürlü­ğüm için öldürdüm».

Hamza (r.)’nın şehid
olması, Mekke ordusunun ver­diği kayıplarda bir değişikliğe neden olmadı.
Öldürülen yedi sancaktarın kölelerinden biri olan başka bir Habeş’lı sancağı
kendisi aldı, fakat bir müddet sonra hemen öldü­rüldü. Hamza Cr.) ‘nın devekuşu
tüyü görünmemesine rağ­men Ebu Dücane Cr.), Zübeyr (rj ve Ensar’la
muhacirlerden diğerleri, o günün parolası olan (Emit, Emit) (Öldür, öldür)
sözlerinin canlı şekilleri gibi düşmana ölüm saçı­yorlardı. Onlara karşı kimse
duramıyordu : Ali’nin beyaz sorgucu, Ebu Dücane’nin kırmızı sangı, Zübeyr’in
parlak sarı sarığı ve Hubab’ın yeşil sarığı, gerilerdeki saflara güç veren
zafer bayrakları gibiydi. Ebu Süfyan, ortada cesur­ca dövüşen Hanzala’nın
darbesinden zor kurtuldu. Hanzala tam ona vuracakken, Leys’li bir adam
Hanzala’yı mız-rağıyla yere düşürdü, ikinci bir mızrak darbesiyle de öl­dürdü.

Mekke’liler kamplarına
doğru kaçıştıkça savaş alanı Peygamber (s.a.v.) ‘in bulunduğu yerden
uzaklaşıyordu. Peygamber (s.a.v.) kendi adamlarının kazandığını anlama­sına
rağmen, savaşın ayrıntılarını göremiyordu. Fakat bir an gözlerini, sanki
kuşları seyrediyormuş gibi göklere çe­virdi. Bir müddet seyrettikten sonra
yanındakilere : «Arka­daşınızı» -Hanzala (r.)’yı kastediyordu- «Melekler
yıkıyor» dedi.[1] Daha sonraları, bir açıklama
istercesine bu olayı Cemile’ye anlattı: «Gökle yer arasında, bulutlardan
aldıkları suyu, gümüş kaplardan dökerek, meleklerin Hanzala’yı yı­kadıklarını
gördüm»[2] Bunun
üzerine Cemile, Peygamber (s.a.v.)’e gördüğü rüyayı ve kocasının nasıl savaşa
geç kal­ma korkusuyla, her zaman aldığı gusül abdestini almadan yola
koyulduğunu anlattı.

Müslümanlar, düşman
sallarının tümünün kırıldığı noktaya kadar ilerlediler. Düşman kampına giden
yol açıl­mıştı. Ganimet almak isteyenler de kampa doğru ilerliyor­lardı.
Seçilen elli okçu, Peygamber (s.a.v.)’in solunda bi­raz uzaktaydılar.
Peygamberle okçular arasında, zemin ön­ce alçalıyor sonra da onları yerleştirdiği
bölgede yükseli­yordu. Okçular, ilk saflardaki arkadaşlarının ganimet ka­zanmak
için giriştikleri çabayı görebiliyorlardı. Bundan dolayı okçular da, savaş
alanına gitmek istediler. Liderleri Peygamber’in ne olursa olsun yerlerinden
ayrılmamaları gerektiğine dair emrini hatırlattı.  Fakat önlerinlemediler. Savaş bitti ve
kâfirler kaçtı dediler. Yaklaşık kırk ta­nesi, Abdullah ve diğer on kişiyi
orada bırakarak savaş alanına gittiler.

O zamana delt Mekke
ordusunun süvarileri hiçbir işe yaramamışlardı, iki ordu ortada öyle
kaynaşmışlardı ki, bir atın ilerlemesi hem kendi adamlarını, hem de düşman
askerlerini tehlikeye sokabilirdi. Yukarıdaki müslüman ok­çuların Önüne
kendilerini atmaksızin da onların arkaeı-na geçmeleri mümkün değildi. Fakat
Halid o anda karşı tarafta neler olduğunu farketti ve hemen bütün adamla­rını,
okçuların bulunduğu yere doğru yöneltti. Abdullah ve adamları onları ilk önce
oklarıyla durdurmaya çalıştı­lar. Daha sonra kılıç ve mızraklarıyla, ölünceye
dek sa­vaştılar. Bu on müslüman okçudan hiçbiri hayatta kalma­dı. Tepenin
arkasından dolaşan Halid, adamlarını Müslü­manların en yoğun olduğu bölgeye
arkadan saldırttı. İklime de onun gibi yaptı. Mekke ordusunun süvarileri,
korunma­sız mü’min saflarına çok kayıplar verdirdiler. Ali ve arka­daşları
artık yüzlerini yeni düşmana çevirmişlerdi. Kaçan kâfirlerden bir kısmı da
gelip mü’minlere arkadan saldı­rıyordu. Savaş naraları birden bire değişti ve
Kureyşh-lerin «Ey Hubal, Ey Uzza» sesleri alanı doldurdu. Atlıların
saldırısından kurtulan ve geride kalan müslüman] arın ço­ğu korkmuşlar ve
sığınma umuduyla dağa doğru kaçmış­lardı. Peygamber (s.a.v.) onları geri
çağırdı, fakat onlar Peygamber fs.a.v.)’in sesine karşı sağır, zihinleri de kaç­maktan
başka her türlü düşünceye kapalıydı. Müslüman­ların çoğu savaş alanındaydı,
fakat daha önceki cesaret­leri kırılmış ve sayıca düşmandan çok az kalmışlardı
Adım ad:m Uhud’a, Peygamber Csa.vJ’in bulunduğu yere doğru geri çekilmek
zorunda kaldılar.

Peygamber (s.a.v.) ve
içinde iki kadının da bulundu­ğu grup, düşmanın üstüne arka arkaya ok
yağdırıyordu. Savaş aleyhlerine dönmeye başladığında ilk düşünceleri Peygamber
(s.a.v.) ‘i korumak olan birçok müslüman da yanlarına gelip onlara katılmıştı.
Onlara ilk katılanlar ara­sında Muzeyne’li iki adam, Vehb ve Haris de
vardı  Küçük bir düşman grubu sollarından
kendilerine doğru yaklaşı­yordu. «Bu gruba karşı kim çıkacak?» dedi Peygamber.
Vehb tr.) hemen: «Ben, ey Allah’ın Rasulü» dedi ve onları öyle hızla ok
yağmuruna tuttu ki, düşmanlar oku atan gru­bun büyük olduğunu düşünerek geri
çekildiler. Bir başka grup atlı onlara yaklaşırken Peygamber (s.a.v.): «Bu
bölüğe karşı kim gidecek?» dedi. Vehb yine: «Ben, ey Allah’ın Rasulü» dedi ve
onlarla sanki kendisi bir adam değil de bir ordu imiş gibi savaştı. Düşman grubu
yine geri çekildi. Düşman saflarının arasından bir grup yine onlara doğru
yöneldi. Peygamber (s.a.v.) : «Peki bunlara karşı kim çıka­cak?» dedi. Vehb
Cr.) : «Ben çıkacağım» deyince, Peygam­ber (s.a.v.) : -O halde kalk» dedi ve
neşeli ol, çünkü Cen­net senindir-. Vehb düşman grubunun içine daldığında
Peygamber (s.a.v.) ve arkadaşları onun cesaret ve yiğitli­ğini gözlemekten
kendilerini alamadılar ve bir süre si­lah atmayı durdurdular. Vehb. düşmanı
yarıp karşı ta­rafa geçmişti. Geri dönüp tekrar düşman grubunun orta-siına
daldığında Peygamber (s.a.v.) : «Allah’ım, ona mer­hamet et!» dedi. Vehb
düşmanlarla her taraftan yaralanıp şehid oluncaya kadar savaştı. Daha sonra onu
buldukla­rında üzerinde yirmi mızrak yarası vardı. Kılıç darbelerin­den başka,
bir tek mızrak darbesi bile onu Öldürmeye yete­cek kadar derindi. Onun bu
şekilde döğüştüğünü görenler, onu hiçbir zaman unutmadılar. Ömer sonraki
yıllarda şöy­le derdi: «ölümler arasında en çok Muzayne’li arkadaşımın Ölümü
gibi ölmek isterdim»[3].
Zühre’li Sa’d da on yıl sonra, hâlâ Peygamber’in Vehb’e verdiği Cennet
müjdesini duyar gibi olduğunu söylerdi.

Müslümanlar geriye
çekildikçe kalabalık da, tepe­ye doğru yaklaşıyordu. îki tarafın savaş
naralarının yanısıra tek tek savaşçıların kişisel çağrılarını da duymak
mümkündü. Ok atarken, kılıç darbesi vururken ve teke tek karşılaşmaya davet
ederken iki taraftan da «Al işte, ben falan falanım» diye sesler yükseliyordu.
Ebu Dücane kendisini, büyük babası olan Karaşa’nın oğlu diye ta­nıtıyordu.
Bazen de bağıran kişinin kim olduğu söz­lerinden anlaşılmıyordu. Ensar’dan
birinin şöyle bağırdı­ğı duyuluyordu: «Al işte, ben Ensardan bir gencim.» Pey­gamber
(s.a.v.) de o gün birkaç kez : «Ben îbn El-Avatik’-İm»[4], yani
«Ben Atike’lerin oğluyum» diye bağırdı. Atike’-Ier derken bu adı taşıyan
ninelerini”[5] kastediyordu. .O sıra­da
karşı saflardan kimliğini açıkça söyleyen bir adam çık­tı ve: «Bana karşı kim
çıkacak. Ben Atik’in oğluyum» de­di. Bu adam, Aişe’nin tek öz erkek kardeşi ve
ailenin tek müslüman olmayan ferdi olan Ebu Bekir’in oğlu Abdu’l-Kâ’be idi. Ebu
Bekir (r.), kılıcını ve mızrağını çekip iler­ledi, fakat Peygamber (s.a.v.),
ondan önce davrandı. «Kı­lıcını kınına sok» dedi, «ve yerine dön, bize
arkadaşlık et»[6]

Bir grup atlı daha
Müslümanların arkasından yaklaş­maya başladı ve geri çekilen Abdu’l-Kâ’be’nin
önüne doğ­ru ilerlediler. Peygamber fs.a.v.) : «Bizim için kim kendini
verecek?»[7] dedi.
Ensardan beş kişi kılıçlarını çekip düş­mana saldırdılar ve şebid oluncaya
kadar çarpıştılar, tç-lerinden sadece biri, o da ağır yaralı olarak, kurtuldu.
Fakat onların yerini alacak yeni yardım gelmişti Ali fr.J, Zübeyr fr.), Talha
(r.) ve Ebu Dücane (r.), ön saflardan ordu ile birlikte geri çekilmişlerdi.
Onlar Peygamber (s.a.v.)’in yanma ulaşmadan önce, düşman tarafından atı­lan bir
taşla Peygamber (s.a.v.)’in alt dudağı yırtılmış ve dişlerinden biri
kırılmıştı. Birden bire yüzünü kan kapla­dı, fakat o elinden geldiğince acısını
göstermeyerek Ali ve diğerlerini iyi olduğu konusunda teskin etti. Kan kaybım­dan
zayıf düşüp bayılan Talha dışında hepsi düşmanın üs­tüne tekrar yöneldiler. Peygamber  fs.a.v.), Ebu Bekir’e,«Kuzenine bak» dedi.
Fakat Talha hemen kendine geldi. Onun yerine ileriki saflara Sa’d’lı Zühre ve
Hazreç’li Ha­ris îbn Simme katılmıştı. Bu yeni grupla desteklenen Ali ve
arkadaşları düşmana öyle ölüm saçtılar ki, müşriklerin geri çekilmesiyle
birlikte şehid olan beş Ensar’m cesedi de açığa çıktı. Peygamber (s.a.v.)
onlara baktı ve dua etti. Fa­kat yatanların arasından biri ona doğru ilerlemek
için ze­minde biraz süründü. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v.) onu getirmek için
iki adam gönderdi. Ayağını yastık gi­bi adamın başının altına koydu ve adam
Ölünceye dek aya­ğını hareketsizce orada tuttu.

Peygamber (s.a.v.)
şöyle dedi: «Bilin ki, Cennet kılıç­ların gölgeleri altındadır»[8]. Daha
sonraki yıllarda da o gü­nün ne kadar muhteşem ve hayır dolu bir gün olduğunu
hatırlar ve şöyle derdi: «Keşke o dağın eteklerinde arka­daşlarımla birlikte öylece
kalsaydım»[9].

Müşrikler, yavaş yavaş
kaybettiği alanları tekrar kazan­maya başlamıştı. Peygamber (s.a.v.)’in
çevresindeki grubun okları bitmek üzereydi. Kısa bir süre sonra herkes kı­lıç
ve mızraklarını çıkarıp yakın dövüş yapmak zorunda kalacaktı. Hem de bir
Müslümana dört,kâfir düşüyordu. O sırada aniden yan tarafta bir ath belirdi ve
Peygamber (s.a.v.)’in bulunduğu gruba doğru ilerledi. «Muhammet! (s.a.v.)
nerede?» diye bağırdı. «O yaşadıkça ben yaşaya­mam!» Bu adam. zaten
müslümanlara büyük kayıplar ver­dirmiş olan, Mekke’nin dışındaki Kureyşlilerden
îbn Ka-mia idi. Gruba hızla bir göz atarak hedefini hemen far-ketti. Atını
nıahmuzlayıp, hiç bir miğferin dayanamayaca­ğı güçlü bir kılıç darbesi indirdi.
Fakat Talha hemen Pey­gamber (s.a.v.)’in yanındaydı ve kılıcı görür görmez ken­dini
Peygamber (s.a.v.) ‘in önüne attı, hayatı boyunca kullanamayacağı bir elinin
parmaklarını kaybederek baş­ka bir yara almaksızın darbeden kurtulmuştu. Darbe
hemen Peygamber (s.a;v.)’in başının yanından geçmiş miğ­ferine çarpıp, iki
demir parçasının Peygamberin yüzüne saplanmasına neden, olmuştu, omuzundan geçerken
de iki kat zırhını parçalamıştı. Başının yan tarafına gelen bu dar­be ile
Peygamber (s.a.v).’in yere düştüğünü gören kâfir atını mahmuzlayıp, geldiği
hızla geri gitti. Fakat diğerle­ri yine de saldırıya karşı Peygamber (s.a.v.)’i
çevrelediler. Mahzum’lu Şemmas[10] Peygamber
(s.a.v.)’in önünde vuruluncaya kadar savaştı. Peygamber (s.a.v.) onun bu hare­ketini,
yaşayan bir zırha benzettiğini söyledi. O vurulunca yerine başka bir adam
geçti. Arkasından da kılıcını çekmiş bir halde Nusaybe bekliyordu.

Bir ses -belki de İbn
Kamia- «Muhammed Öldürüldü!” diye bağırdı. Bu ses tüm düşmanı kapladı ve
hepsi Hubal ve Uzza’yı övüp yücelten sözler söylediler. Uhud bu söz­lerle
çınlıyordu, kaçıp dağa sığınan müslümanlar pişman olmuş ve üzülmüşlerdi.
Cesaretini kaybeden daha birçok Müslüman da elinden geldiğince hızla dağa doğru
kaçı­yordu. Fakat istisnalar da vardı. Bunlardan biri de. Pey­gamber
(s.a.v.)’in hizmetçisi olan ve kendi adını taşıyan Enes’in dayısı Nadr’m oğlu
Enes’ti. Peygamber (s.a.v.)’in Bedir’de bir okla Öldürülen oğlunun Firdevs
cennetinde olduğunu haber verdiği kadın Enes’in kızkardeşi, yani Nadr’m oğlu
Nadr’m kızı idi. Enes, yaşama arzusunu yi­tirmiş ve kendilerinde ne savaşa
devam etme ne de kaç­ma isteği kalmamış iki arkadaşım gördü. «Niye burada oturuyorsunuz?»
diye bağırdı. Onlar: «Allah’ın Rasulü öl­dürülmüş» dediler. «Peki o öldükten
sonra yaşayıp da ne yapacaksınız? Kalkın ve onun gibi Ölün» [11]dedi.
Ve sava­şın en yoğun olduğu yere doğru ilerledi. Daha sonra Sa’d îbn Muaz, onun
kendisini şöyle çağırdığını Peygamber (s.a.v.)’e söyledi; «Cennet! Uhud’un öbür
tarafından Cen­net kokusu alıyorum.» «Ey Allah’ın Rasulü» dedi Sa’d «Ben onun
savaştığı gibi savaşamazdım». Savaştan  
sonra Enes (r.)’i seksenden fazla yara almış bir halde buldular,
yaralardan tanınmayacak hale gelmişti. Onu kızkardeşi ancak parmaklarından
tanıyabildi.[12].

Müslümanların tekrar
savaş meydanına dönmeye baş­ladığını gören Kureyş geri çekilmeye başlamıştı.
Çünkü müşriklerin çoğu savaşın bittiğini düşünerek çabalarını azaltmışlardı.
Henüz ölüler sayılmamıştı, fakat tahminen Bedir’dekilere tekabül edecek kadar
Müsîümanı şehit et­mişlerdi. Yanısıra tüm bu karışıklıkların asıl nedeni olan
adamı öldürmekle amaçlarına ulaşmışlar, yeni dini bastı­rıp, tekrar eski düzeni
kurmuşlardı. «Yalal-Uzza, ya lal-Hubal!»

Kureyş’in tümünde görülen
bu yavaşlama. Peygamber s.a.v’i cansiperane koruyan yirmi adamın bulunduğu
grubun çevresindeki atlılarda da görülmeye başladı. Mekke’liler bu adamları
esir alamayacaklarını ve ölene dek savaşacak olan bu adamların kendilerinden de
birkaç ki­şiyi öldüreceğini anlamışlardı. Asıl amaçlarını gerçekleş­tirdiklerine
göre seçilecek en iyi yol onları bırakıp zafer kutlamalarına başlamaktı.

Peygamber (s.a.v.),
hemen hemen kendisine gelmişti Düşman çekilir çekilmez ayağa kalktı ve
arkadaşlarına kendisini takip etmelerini söyleyerek, düşmanı gözleyebi­lecekleri
ve sığınabilecekleri bir nehir yatağına doğru iler­ledi. Fakat Peygamber
(s.a.v.), yüzüne saplanan metal par­çaları nedeniyle çok acı çekiyordu. Bu
yüzden bir müddet durdular ve Ebu Ubeyde birbiri arkasına iki metal parça­sını
dişleriyle Peygamber Cs.a.v.)’in yüzünden çıkardı, Fa­kat yara tekrar kanamaya
başladı. Bunun üzerine Hazreç’li Malik ağzını yaranın üstüne koydu, kanı emdi
ve yuttu. Malik, Medine’deyken: «Önümüzde iki iyi şeyden biri var» diyen ve
hemen hemen ölüm durumunda olan Şemmas’tan sonra orada bulunanlar İçinde en.
ağır yara­sı olan adamdı. Peygamber (s.a.v.) şöyle dedi: «Kim benim kanımın
kendi kanına karıştığı bir adam görmek isterse

Malik îbn Sinan’a baksın».
Ebu Ubeyds de bu söze dahil­di. Çünkü metal parçalarını çıkarırken iki dişi
kırılmış ve ağzı kanıyordu. Peygamber fs.a.v.) onlara; «Benim kanı­mın dokunduğu
kişiye ateş ulaşamaz» dedi[13].

Bu küçük grup nehir
yatağına doğru ilerlerken, daha önceden Uhuda ağınan müslüman grup onlan
karşılama­ya geldi. Ka’b îbn Malik herkesten önce yapısı ve görünü­şü Peygamber
(s.a.v.)’e benzeyen, fakat yürüyüşü daha yavaş olan birini gördü. Daha sonra
yaklaştıkça, Ka’b bak­tığı kişinin gözlerinde başkalarıyla karıştırılmayacak
olan o parlaklığı görünce arkasmdakilere : «Ey müslümanlar, gözünüz aydm! Bu
Allah’ın Rasulü» diye bağırdı. Peygam­ber (s.a.v.) ona sessiz olmasını söyledi.
Bu haber ağızdan ağıza dolaştı. Adamlar aceleyle geliyor ve onun yaşadığı­nı
gözleriyle görmek istiyorlardı. Sevinçleri o kadar bü­yüktü ki, sanki yenilgi
bir anda zafere dönüşmüştü.

Fakat Ka’b’ın sevinçle
bağıran sesini yanındaki bir Kureyş süvarisi duymuştu. O, Umeyye’nin kardeşi
Ubey yani Avd adlı atının üstünde iken Peygamber (s.a.v J ‘i öldüre­ceğine
yemin eden adamdı. Kurbanının Ölüm haberini duy­muş ve cesedini gözleriyle
görmek için araştırıyordu. Tam o sırada K’ab’m sesini duymuş ve vadi yatağına
doğru iler­lemeye başlamıştı. Müslümanlar onu görünce, karşılamak için ona
doğru döndüler. «Ey Muhammed,» dedi Ubey, «Eğer sen kaçarsan ben seni bulamaz
mıyım?» Ashabdan bir grup Peygamber (s.a.v.)’in çevresini sardı, diğerleri de
Ubey e saldırmak üzereydiler. O sırada Peygamber (s.d-.v.) onlara ellerini
bırakmalarını söyledi. Daha sonra bu olay anla­tanlar, Peygamber {s.a.v.)’in
kendilerini bir devenin ar­kasındaki sinekleri kovması gibi itip onlann
arasından kurtulduğunu söylediler. Peygamber (s.a.v.), Haris îbn Simiue’nin
elinden mızrağı aldı ve hepsinin önüne çıktı. Hiçbiri hareket etmeksizin onun
bu cesaretine ve karar­lılığına baka kaldılar, içlerinden biri şöyle derdi:
«Allah’ın Rasulü bir şeyi yaymaya niyet ederse, hiçbir güç onu, o

işi yapmaktan
alıkoyamazdı»[14] Ubey, kılıcı havada Pey­gamber
(s.a.v.)’e yaklaştı Fakat o vurmadan Peygamber (s.a.v.) mızrağıyla Ubey’i
vurdu. Ubey bir boğa gibi bağır­dı, neredeyse atından düşüyordu. Fakat
dengesini tekrar sağladı ve arkasını dönüp yokuş aşağı Mekke kampına doğru
hızla kaçmaya başladı. Kampta yeğeni Safvan ve ka­bilesinden başka adamlar
toplanmış duruyorlardı. Ubey se­sini kontrol edemeyerek: «Muhammed beni vurdu»
dedi. Adamlar onun yaraşma baktılar ve hafif olduğunu söyle­diler. Fakat o
yarasının çok ağır ve öldürücü olduğuna bir kez inanmıştı. Gerçekten de onun bu
inancı sonradan doğ­ru çıktı. «Bana, seni öldüreceğim» dedi, «eğer üstüme sille
atsaydı, andolsun beni öldürürdü». Bu haber karşısında müşrikler Muhammed
(s.a.v.) ölmemiş diye endişelenmeye başladılar. Fakat Ubey kendinde
olmadığından dolayı bu miğferli adamı, başkalarıyla karıştırabilirdi.

Peygamber (s.a.v.) ve
arkadaşları nehir yatağına ulaş­tıklarında Ali (r.) kalkanı- .a bir kayanın
kovuğundaki su­dan doldurarak Peygamî er (s.a.v.)’e getirdi. Su dur­gun olduğu
için çok kokuyordu. Bu nedenle çok susa­masına rağmen Peygamber (s.a.v.) suyu
içmedi, bir kıs­mıyla yüzünü yıkadı ,sonra hâlâ düzlüğe yakın oldukla­rından
biraz daha yukarıya tırmanma emri verdi. Önündeki kayanın üstüne çıkıp
tırmanmaya devam etmek istiyordu. Fakat o kadar güçsüzdü ki tüm çabasına rağmen
çıkamadı. Bunun üzerine Talha, yaralarının ağır olmasına rağmen Peygamber
(s.a.v.)’i sırtına aldı ve gerekli yük­sekliğe çıkardı. Peygamber (s.a.v.) o
gün Talha’ya: «Yer­yüzünde yürüyen bir şehit görmek isteyen Ubeydullah’m oğlu
Talha’ya baksın» dedi.[15]

Geçici olarak
konaklayabilecekleri bir yere vardıkla­rında güneş tepeye yükselmişti. Bu
nedenle Öğle namazını kıldılar. Namazda imam olan Peygamber (s.a.v.), tüm na­mazı
oturarak kıldırdı. Diğerleri de ona uyarak aynı şekilde kıldılar. Daha sonra
kayalığın üstüne bir gözcü di­kip dinlenmek üzere uzandılar. Çoğu derin ve taze
bir uy­kuya daldı.

 

 

53.   Întîkam

 

Kureyş ölüleri ve
yaralüarıyla meşguldü. Kayıpları bü­yük değildi = üç bin kişiden sadece
yirmî-iki kişi öldürül­müştü. Daha sonra düşman Ölülerine baktılar ve çoğunu
tanımadıkları altmışbeş ölü saydılar. Sadece üçü muhacir­lerdendi :
Haşimilerden Hamza, Abdu’d-Dar’dan Mus’ab ve Abdullah. İbn Çalış. Merkezden
biraz uzakta ölecek kadar çok yara almış olan bîrka , kişi gözlerinden kaçtı.
Bunla­rın arasında hâlâ yaşayat, fakat hareket edemeyen Şem-mas da vardı. Boş
yere Muhammed ts.a.v.Vin cesedini ara­dılar. O sırada Vahşi savaş meydanına
tekrar gelmiş ve Hamza’nm kanuni yarıp karaciğerini çıkarmıştı. Ciğeri Hind’e
götürdü ve: «Babanın katilini Öldürmeme karşılık bana ne vereceksin?» dedi.
Hind: «Ganimetlerden bana düşen payın tümünü» dedi. Vahşi ciğeri göstererek:
«Bu Hamza’run ciğeri» dedL Hind ciğeri aldı, bir parça ısırdı ve çiğneyip
yuttu. Yeminini yerine getirdiği için diğer kıs­mı attı. «Onun cesedini bana
göster» dedi, Hind. Birlikte cesedin yanma gittiler. Hind, Hamza (rrVmn
kulaklarım, burnunu ve yüzünün diğer kısımlarını kesti. Sonra onun, halhal,
bilezik ve kolye türünden kıymetli eşyalarını çıka­rıp Vahşi’ye verdi. Diğer
kadınları da, diğer ölülere böyle yapmaları için teşvik etti. Kadınların hepsi
müslümanlann üstünden kestikleri eşyalardan kendilerine takılar yaptı­lar. Hind
de bir kayanın üstüne oturup zafer şarkısı söy­ledi. Kureyş’ten bir İki kişi
daha cesetleri keserek intikam hislerini doyuruyorlardı. Fakat onların bedevi
müttefikleri buna çok şaşırmışlardı. Ebu Süfyan, elindeki mızrağı Hamza (r.)
‘nın ağzına batırarak: «Bunu tat, ey hain» diyor­du. Kinane kabilelerinden
birinin reisi olan Huleys Ebu Süfyan’ı bu halde görünce, onun duyabileceği
kadar yük­sek sesle: «Ey Kinane oğulları, kuzenin cesedine böyle davranan adam
Kureyş’in lideri olabilir mi?» diye bağırdı. «Beni utandırma ve bundan kimseye
bahsetme» dedi, Ebu Sufyan «bu sadece bir hataydı»[1].

O sırada Ebu Amir,
oğlu Hanzala’nın başına gelmiş­ti ve yaslı yaslı şöyle diyordu: «Ben seni bu
adama karşı uyarmadnn mı?» -Muhammed (s.a.v.)’i kastediyordu- «Fa­kat sen
babana karşı saygılı, soylu karakterli bir çocuktun. öldüğün zaman da
arkadaşlarınla beraber öldün. Eğer Allah, şu yatan adama -Hamza’yı işaret
ediyordu- «veya Muhammed (s.a.v.)’in taraftarlarına bir mükâfat verirse, seni
de mükâfatlandırsın!»’. Daha sonra Hind ve diğer ka­dınlara döndü ve yüksek
sesle: «Ey Kureyşliler, benim de sizin de düşmanınız olmasına rağmen Hanzala
(r.) ‘nın ce­sedinin tahrip edilmesine izin vermeyin» dedi. Onlar da Ebu
Amir’in isteğine saygı gösterdiler.

Ubey’in doğru
söylediği ve Peygamber (s.a.v.)’in şim­di dağlarda arkadaşlarıyla beraber
olduğu açığa çıkmıştı. Fakat savaş bitmişti ve dağa saldırıya geçinenin hiçbir
an­lamı yoktu. Bu nedenle kölelere yol için hazırlık, yapma­ları ve kampı
kaldırmaları emredildi. Kendi ölülerini gö­müp, mûslüman cesetlerden
istedikleri kadarını aldıktan sonra, bütün ganimetleri develerin üstüne
yükleyip yola koyuldular. Yola çıkmadan kısa bir süre önce Ebu Süfyan atını
dağa doğru sürdü. Peygamber (s.a.v.) ve arka­daşlarının bulunduğu yere
yaklaşarak yüksek sesle bağır­dı: «Savaş dönüşümlü oldu, bugün diğer bir güne
karşı­lıktı. Ey Hûbal, kendini göster! Dinini yücelt!». Peygamber (s.a.v.)
Ömer’e gidip şöyle cevap vermesini söyledi: «Al­lah yücedir ve herşeye
kadirdir. Biz sizinle eşit değiliz : Bi­zim ölülerimiz Cennette, sizinkilerse
Cehennem’de». Ömer, Ebu Süfyan’m altında durduğu kaya yığınına gitti ve
Peygamber ts.a.v.)’in söylediği sözlerle ona karşılık verdi. Bu­nun üzerine
Ömer’in sesini tanıyan Ebu Süfyan: «Ey Ömer, ne olur söyle, Muhammed (s.a.v.)’i
öldürdük mü?» dedi, Ömer: «Allah’a andolsun ki hayır, bilâkis şimdi O, senin
söylediklerini dinliyor» dedi. Ebu Süfyan da: «Senin sö­zünün, îbn Kamia’nınkinden
daha doğru olduğuna inanı­yorum» dedi ve gitmek üzere geri döndü. Fakat tekrar
ar­kasını dönüp şunları ekledi: «ölülerinizin bazılarına za­rar verildi.
Allah’a andolsun ben bundan hoşnut olmadım, ne izin verdim, ne de emir verdim.
Gelecek yıl Bedir’de buluşmak üzere!» Bunları duyan Peygamber (s.a.v.) arka­daşlarından
birini daha oraya gönderdi. Bu sahabede şöy­le bağırdı: «Bu, aramızda bağlayıcı
bir randevu.[2]

Ebu Süfyan, ordunun
beklediği yere ilerledi. Oraya vardığında birlikte güneye doğru yola çıktılar.
Ömer,* on­ların formasyonunu göremeyecek kadar uzaktaydı. Bu yüz­den Peygamber
(s.a.v.), Zühre’ü Sa’d’ı aşağıya, onları göz­lemek üzere gönderdi. «Eğer
develerine binmişler ve atla­rını yanlarında yediyorlarsa, Mekke’ye gidiyorlar»
dedi, «Fakat eğer atlarına binip develerini yanlarında yediyor­larsa Medine’ye
gidiyorlar. Nefsim elinde olana yemin ede­rim ki &ger niyetleri bu ise,
onların önüne geçip, onlarla savaşacağım». Sa’d aşağıya Uhud’a geldiklerinden
beri Peygamber’in atı Sekb’in bağlı olduğu yere gitti. Ata bi­nip Mekke’lileri
açıkça görünceye dek o yöne doğru gitti, îyi haberi vermek için aceleyle geri
döndü. Çünkü adam­lar develerine binmişlerdi. Halid’le birlikte atlıların ma­nevrasında
rol alanlardan biri olan Amr[3]
ileriki yıllarda şöyle derdi: «Biz, îbn Ubey’in ordunun üçte biriyle birlik­te
Medine’ye döndüğünü ve bazı Hazreç’lilerle Evs’lilerin şehirde kaldıklarını
biliyorduk. Gidenlerin geri gelip tek­rar saldırmaları muhtemeldi. Çoğumuz
yaralıydık, hemen hemen atlarımızın hepsi de ok yarası almıştı. Bu nedenle
kendi yolumuza devam ettik.»[4].

 

51.   Uhud’a
Yürüyüş

 

Ordu, Medine ile
Uhud’un ortasındaki Şeyheyn’e uia-şıncaya kadar güneş batmaya başlamıştı, Bilâl
ezan oku­du. Namazdan sonra Peygamber (s.a.v.) orduyu .gözden ge­çirdi. O
zaman, yaşları küçük olmasına rağmen savaşa ka­tılmak isteyen sekiz çocuğu
farketti. Aralarında, sadece onüç yaşında olan Zeyd’in oğlu Üsame (r,) ve
Ömer’in oğ­lu Abdullah (r.) da vard? Peygamber (s.a.v.) bu sekiz ço­cuğa
Medine’ye geri dönmelerini emretti. Onlar karşı çık­tılar. Ensar’dan biri,
Evs’in Harise kolundan olan onbeş yaşındaki Ebu Rafi’nin iyi bir ok atıcısı
olduğuna dair Peygamber (s.a.v.)’i ikna etti. Bu yüzden Rafi’nin kalma­sına
izin verildi. Fakat annesi Safi’nin kabilesinden biri ile evlenen Necd
kabilesinden Samura kendisinin güreşte Rafi’den daha iyi olduğunu iddia etti.
Peygamber (s.a.v.) de onların kendilerini göstermesine izin verdi. İki çocuk
hemen birbirlerine girdiler ve Samura iddiasının doğru ol­duğunu ispatladı. Bu
nedenle onun da kalmasına izin ve­rildi. Diğerleri evlerine geri gönderildi.

Mekke’liler,
müslümanlann üstlerine gelmesini ve böy­lece tüm güçleriyle ve süvari
birlikleriyle onlara salduTna-yı istiyorlardı. Peygamber Cs.a.v,) bunun
farkındaydı. Bu nedenle sayılarının az oluşunu dengeleyecek bir konum al­maya
ve düşmanın ümitlerini boşa çıkarmaya karar ver­mişti. Fakat bunu başarabilmesi
için bir rehbere ihtiyacı vardı. Bu nedenle bir soruşturma yaptı ve Beni Harise
kabilesinin o bölgeyi iyi bilen  
bir   adamını   rehber  
olarak aldı.

Medine’de o gece
Hanzala (r.) ile Cemile (r.) evlen­diler. Cemile o gece rüyasında kocasını
Cennet’in dışında beklerken gördü. Kapı açılıp kocası içeri girmiş ve kapı
tekrar kapanmıştı. Cemile uyandığında: «Bu şehadet- do di. ikisi birlikte
kalkıp güsul abdesti aldılar ve sahalı na­mazını kıldılar. Daha sonra Hanzala
karısına veda etti Fakat karısı ona sarıldı ve bırakmadı. Bunun üzerine tek­rar
yattılar. Daha sonra Hanzala kendisini karısının etki­sinden kurtarıp, güsul
abdesti alacak kadar bile bekleme­den silahlarını aldı, zırhını giydi ve evden
ayrıldı[1]

Peygamber (s.a.v.)
orduya güneş doğmadan Şeyheyn -den ayrılma emri verdi. Fakat fbn Ubey, gece
boyunca ken­di taraftarlarıyla konuşmuştu. Ordu harekete hazır olun­ca, üçyüz
münafıktan oluşan taraftarlarıyla birlikte İbn Ubey, Medine’ye döndü. Orduyla birlikte
kalan oğlu Abdullah ise bundan çok utanmıştı. îbn Ubey ayrılmadan ön­ce
Peygamber (s.a.v.) ‘le konuşmadı bile. Kendisine nereye gittiğini soran
Ensardan bazılarına ise şu cevabı verdi «O bana karşı çıktı ve değersiz
adamların sözüne uydu. Bu kötü seçilmiş noktada hayatlarımızı feda etmemiz için
bir neden göremiyorum». Cabir’in babası Abdullah onların arkasından gitti ve
şöyle bağırdı: «Allah aşkma, Peygam­berinizi ve halkınızı düşman karşısında
terketmeyin» On­lar sadece şu cevabı verdiler: “Eğer savaşacağınızı bilsey­dik,
sizi terketmezdik. Fakat çatışma olacağını tahmin et­miyoruz». Abdullah: «Ey
Allah’ın düşmanları» dedi, -Al­lah, Peygamberini sizsiz de zafere
ulaştıracaktır».

Sayıca yedi-yüze inen
ordu, düşmana doğru biraz iler­ledi. Daha sonra, hâlâ karanlıkta, sağa dönüp
volkanik bir kaya yığınından geçerek Uhud eteklerine ulaştılar. Tek­rar dönüp
kuzey-batıya doğru yöneldiler. Şafağın sönük ışıklarında Mekke kampını biraz
sollarında, biraz da aşa­ğılarında görünceye dek ilerlediler. Daha sonra yine
ıîer-

leyip düşmanla Uhud
dağı arasındaki yerlerini aldılar. Ne yapması gerektiğine karar veren Peygamber
(s.a.v.) bi­neklerden inme ve konaklama emri verdi. Bilal ezan oku­du ve hepsi
arkaları Uhud dağına dönük olarak sıralanıp sabah namazını kıldılar. Savaşın
konumu da bu şekilde olacaktı. Çünkü düşman kendileriyle Mekke arasında yer
alıyordu. Namazdan sonra Peygamber (s.a.v.) onlara şöyle hitap etti: «Gerçekten
bu gün siz karşılığı ve ecri bol olan bir gündesiniz. Ne yaptığının farkında
olan ve nef­sini sabır, sebat, gayret ve istekle buna adayan kişi için büyük
mükâfatlar vardır.»[2] Peygamber (s.a.v.),
konuşma­sını bitirdiğinde henüz Medine’den yeni gelen Hanzala yu­nma geldi ve
onu selamladı.

Peygamber (s.a.v.), en
iyi okçuları seçiyordu: bunla­rın arasında kendine en çok yakın olanlar Zeyd,
Zühre ka­bilesinden kuzeni Sa’d ve Osman İbn Ma’zun’un oğlu Sa’ib idi.
Okçuların, arasından elli kişiyi seçip, esas gücün sol tarafındaki tepeye
yerleştirdi. Onların başına da Evs’li Ab­dullah İbn Cübeyr (r.) ‘i lider olarak
görevlendirdi. Onlara bazı emirler verdi ve şöyle dedi: «Oklarınızla bizi
onların atlılarından koruyun. Onların arkamızdan dolaşıp bize sal­dırmasına
izin vermeyin. Savaş bizim lehimize de gitse aleyhimize de gitse yerinizden
ayrılmayın.. Eğer düşmanı yendiğimizi görürseniz, bunda bizim de payımız olsun
de­meyin, eğer öldürüldüğümüzü görürseniz, yardıma gelme­yin.»[3]

Bir başka zırh giyerek
eline bir kılıç aldı ve salladı. «Bu kılıcı hakkıyla birlikte kim alacak?» diye
sordu. Ömer hemen almak üzere ilerledi, fakat Peygamber (s.a.v,) yü­zünü ondan
çevirdi ve tekrar: «Bu kılıcı hakkıyla kim ala­cak?» diye sordu. Zübeyr almak
istediğini söyledi, fakat Peygamber (s.a.v.) yine yüzünü çevirdi ve sorusunu
üçün­cü kez tekrarladı. Hazreç’li bir adam olan Ebu Dücane: “Onun hakkı
nedir, ey Allah’ın Rasulü?» dedi. Peygamber (s.a.v.) :  «Onun hakkı, düşmanla kılıcın ağzı eğilene
dek savaşmandir» dedi. Ebu Dücane : «Onu hakkıyla birlikte alıyorum» dedi.
Peygamber (s.a.v.) de kılıcı ona verdi Onun kırmızı sarığı Hazreç arasında ölüm
sarığı olarak meşhurdu. Miğferinin üstüne bu sarığı taktığında, bunun düşman
üzerine Ölüm saçmak anlamına geldiğini herkes biliyordu. Onun saflar arasında
bu niyetle kılıcını salla­dığım görünce Peygamber (s.a.v.), «Bu, buradaki ve bu
zamandaki durum hariç, Allah’ın yasakladığı ve sevme­diği bir durumdur» dedi

[4]

 

50   Savaş
Hazırlıkları

 

Mekke’liler Kızıl
Deniz kervan yolunu kaybettiklerini üzüntüyle farkettiler. Tek seçenek olan
diğer yolun ise bir dezavantajı vardı: Necd’den geçen yola kuyular çok uzak­tı.
Fakat yaz aylan yakın olduğu için kervana su taşı­yan bir kaç deve ekleyerek
yolu güvenilir hale sokmak mümkündü. Kureyşliîer Irak’a yüzbin dirhem değerinde
gümüş eşya taşıyan zengin bir kervan göndermek istiyor­lardı. Kervan Safvan’ın
yönetiminde yol alacaktı. Medine yahudilerinden bazıları bunu duymuş ve
aralarında ko­nuşuyorlardı. O sırada Ensardan biri onların söyledikleri­ne
kulak misafiri oldu ve duyduklarını hemen Peygam­ber (s.a.v.)’e haber verdi.
Peygamber (s.a.v.), Zeyd (r.J’in kumandanlık yeteneği olduğunun, farkındaydı.
Bu neden­le onu yüz atlının kumandasında kervanın yolunu kes­mek üzere, yol
üzerindeki su kaynaklarından biri olan Kerede’ye gönderdi. Ordunun küçük olması
Zeyd’in plânım uygulamasını kolaylaştırıyordu. Ani ve görünmeden ker­vana
saldırdılar. Bu ani saldırıdan korkan Safvan ve adanı­lan kaçtılar. Zeyd ve
adamları yükleriyle birlikte tüm de­veleri alarak zafer içinde Medine’ye
döndüler. Birkaç da köle elde etmişlerdi.

Kerede felâketi,
Mekke’lilerin Bedir’den beri süren sa­vaş hazırlıklarının hızlandırılmasına
neden oldu. Haram ay olan Recep’le birlikte, kış mevsimi ve M.S. 625 yılı geç­miş
oldu. Bunu takip eden   ayda   Hafsa  
ile   Peygamber (s.a.v.)
evlendiler. Ramazan’m ve orucun gelişiyle birlik te müslümanlar büyük bir
sevinç daha yaşadılar: Fatuna bir erkek çocuğu dünyaya getirmişti. Peygamber
(s.a.v.), çocuğun kulağına ezan okudu ve ona «Güzel» anlamına gelen el-Hasan
adını verdi. Dolunay çıktığında, yani ayın ortalarında Bedir’in yıldönümü
yaşandı. O ayın sonunda Peygamber (s.a.v.) Mekke’deii Medine’ye gelen bir
atlının getirdiği bir mektup aldı. Mektup amcası Ab-bas’tandı, Medine’ye doğru
yola çıkan üç bin kişilik or­duyu haber veriyordu. Yediyüz zırhlı ve iki yüz
atlıları var­dı. Eşya taşıyan ve kadınların çardaklarını taşıyan develer
sayılmasa bile her askere bir deve düşüyordu.

Mektup Medine’ye
ulaştığında Kureyş ordusu yola çık­mıştı. Ebu Süfyan, kumandan olarak, yanma
karısı Hind’i ve ikinci karısını da almıştı. Safvan da onun gibi iki ka­rısını
getirdi; diğer liderler ise eşlerinden sadece birini ge­tirmişlerdi. MuVim’in
oğlu Cübeyr Mekke’de kalmış, fakat tüm Habeşistan’ı, soydaşları gibi cirit
atmakta usta olan kölesi Vahşi’yi göndermişti. Vahşi’nin attığı cirit hedefin­den
çok seyrek şaşardı. Cübeyr ona şöyle demişti: «Eğer benimkine karşılık
Muhammed’in amcası Hamza’yı Öldü-rürsen, seni serbest bırakacağım.» Hind bunu
duymuştu. Ordu konakladığında, kampta ne zaman Vahşi’yi görse ona şöyle
diyordu: «Ey karanlıkların babası, git onu sön­dür ve sonra zevkle seyret».
Vahşl’ye, sahibinin ödülü­nün yanısıra kendisinin de ödül vereceğini söylemişti.

Ensar ve
Muhacirler’in, düşman gelmeden önce daha bir haftaları vardı. Bu süre içinde
şehir duvarları dışında, va­hanın çeşitli yerlerinde yaşayanlar hayvanlarıyla
birlikte şehrin içine yerleştirilmeliydi. Bu görev yerine getirildi ve şehir
duvarları dışında ne bir at ne bir deve ne de bir ko­yun kalmadı. Bundan sonra
yapılacak iş Mekke’lilerin planlarını öğrenmekti. Onların sahildeki batı yolunu
takip ettikleri haberi geldi. Bu sırada içeriye doğru yöneldiler ve Medine’nin
beş mil kadar batısında konakladılar. Da­ha sonra kuzey-batıya birkaç mil yol
aldılar ve Medine’­ye kuzeyden bakan Uhud dağının eteklerindeki düzlüğe kamp
kurdular.

Peygamber (s.a.v.)’in
gönderdiği haberciler ertesi sa­bah, düşman sayısının gerçekten mektuptaki gibi
olduğu haberiyle geri döndüler. Kureyş’in yamsıra, Sakif kabile­sinden yüz
adamla birlikte Kinane ve diğer müttefikle­rinden temsilciler vardı, Üçbinden
fazla deve ve iki yüz at, tüm otlağı ve henüz hasat edilmeyen ekinleri yiyor­lardı.
Kısa bir süre sonra oralarda yeşillikten eser kalma­yacaktı. Orduda hemen
saldırma belirtileri görülmüyordu… Bununla birlikte o gece şehrin etrafına
asker yerleştirildi. Biri Evs’li, diğeri Hazreç’lı olan iki Sa’d, yani îbn
Mu’az (r.) ve îbn Ubade (r.), Peygamber (s.a.v.)’in kapısı dışın­da beklemek
gerektiğine karar verdiler. Useyd ve bir grup askerle gece Peygamber
(s.a.v.)’in kapısında nöbet tuttu­lar.

Peygamber (s.a.v.),
henüz silahlarını kuşanmamış ti. Fakat rüyasında, kendisini zırh giymiş bir
halde bir ko­çun üstünde giderken gördü. Elinde bir kılıç vardı. Kılıca
baktığında içinde bir diş; etrafında da kendisinin olduğu­nu bildiği bir grup
büyük baş hayvanın kurban edildiğini gördü.

Ertesi sabah rüyasını
arkadaşlarına anlattı ve onu şöy­le yorumladı: «Zırh Medine’dir, kılıcın içindeki
diş bana yöneltilecek olan bir darbeyi, kurban edilen hayvanlar da Ashabımdan
Öldürülecek olanları temsil ediyor. Benim üze­rine bindiğim koç ise, inşaallah
öldüreceğimiz, kâfirlerin bölük başkanım belirtiyor.»[1].

Peygamber (s.a.v.)’in
ilk düşüncesi şehrin dışına çık­mayıp’ içten bir savunma mekanizması kurmaktı.
Bunun­la birlikte kendi görüşüne diğerlerinin de katılıp katılma­yacaklarını
öğrenmek amacıyla meseleyi istişare etmek için arkadaşlarını topladı. îlk
konuşan Îbn Ubey oldu. «Bizim şehrimiz, bize karşı hiçbir zaman saldırıya
meydan bırak­mayan bakire bir şehirdir. Biz bu şehirden büyük kayıp­lar
olmaksızın hiçbir düşmana saldırı için çıkmadık. Bu şehre saldıranlar   ise hep büyük kayıplarla karşılaştılar.

O halde, ey Allah’ın
Basulü, onları bırak, ne yaparlarsa yapsınlar. Orada kaldıkça, felâket onların
olacaktır. Geri döndüklerinde ise amaçlarını yerine getirememiş olarak geri
döneceklerdir».

Ensar ve Muhacirlerin
yaşlılarından büyük bir grup îbn Ubey’in görüşüne katıldılar. Bunun üzerine
Peygam­ber (s.a.v.) : «Medine’de kaim, kadın ve çocukları kalele­re koyun»
dedi. O böyle konuşunca gençlerden çoğunun şehrin dışına yürüme taraftarı
olduğu açığa çıktı. Birisi: «Ey Allah’ın Rasulü,» dedi, «bizi düşmanın yarana
götür. Onların, bizim korktuğumuzu ve zayıf olduğumuzu düşün­melerine izin
verme». Bu sözler meclisin her tarafından takdir dolu mırıltılarla desteklendi.
Çoğu aynı şeyleri tek­rarladı. Bazıları, eğer bu kez mahsullerinin böyle harap
edilmesine izin verirlerse, bunun gelecekte Kureyşlileri ay­nı şeyi yapmaya
teşvik etmekten başka bir işe yaramaya­cağı görüşünü savundular. Hamza ve Sa’d
îbn Ubade gi­bi deneyimli kişiler de bu görüşü desteklemeye başlamıştı.
İçlerinden biri: «Bedir’de üç yüz adamın vardı, Allah sa­na, onlara karşı zafer
verdi. Şimdi ise daha çok adamımız var, hem de düşman ayağıyla kapımıza dek
gelmiş. Yine Allah’a dua ediyor ve zafer vereceğini ümit ediyoruz» de­di[2] Daha
sonra, yaşlı bir adam olan Evs’li Hayseme ayağa kalktı. Daha Önce de anlatılan
savunmada kalmanın dez­avantajlarından bahsetti. Sonra kişisel bir konuyu
açıkla­dı. Oğulu Sa’d (r.), Bedir’de şehit düşen birkaç müslümandan biriydi.
«Geçen gece rüyamda» dedi, «Oğlumu gördüm. Görünüşü çok güzeldi. Cennet
bahçeleri araasada ona her istediğinin verildiğini gözledim. Bize gel ve Cen­nette
arkadaşımız el. Rabbimin bütün vaadlerinin hak ol­duğunu gördüm dedi. Ben
yaşlıyım ve Rabbime kavuşmak istiyorum. Ey Allah’ın Rasulü, Allah’a dua et de
bana şe­hitlik ve Cennette Sa’d’îa buluşmayı nasip etsin»[3].
Peygam­ber (s.a.v.) : Hayseme için dua etti. Şüphesiz bunu içinden okudu, çünkü
kaynaklarda duanın nasıl olduğu kaydedil­memiş. Daha sonra Ensar’dan biri daha,
Hazreç’li Malik îbn Sinan (r.) ayağa kalktı. «Ey Allah’ın Rasulü,» dedi,
«önümüzde iki iyi şeyden biri bizi bekliyor: Ya Allah bi­ze onlara karşı zafer
verecek, ki biz bunu bekliyoruz; ya da Allah bizi şehitlik mertebesine
ulaştıracak. Hangisi olursa olsun farketmez, çünkü iki sonuç da iyi.»[4]

Konuşulanlardan ve
onların desteklenmesinden genel kanının şehir dışına çıkmak olduğu anlaşıldı.
Peygamber (s.a.v.) de şehir dışına çıkzp düşmana saldırmaya karar verdi, öğle
vakti Cuma namazı için toplandılar. Okunan Hutbenin konusu cihad ve onun
gerektirdiği çaba ile il­giliydi. Daha sonra Peygamber (s.a.v.) arkadaşlarına
sa­vaş İçin hazırlanma emri verdi.

Namazdan sonra
Peygamber (s.a.v.)’in arkasında iki adam önemli kararlar almak için ona
danışmak üzere bekliyorlardı. Bunlardan biri kendini İbrahim dininin tem­silcisi
kabul eden Ebu Amir’in oğlu Hanzala idi. Babası­nın şimdi Uhud’da düşman
kampları arasında olduğundan haberi yoktu. O gün, Hanzala’nm birkaç hafta
öncesinden belirlenmiş olan düğün günüydü. O, îbn Ubey’in kızı, ku­zeni Cemile
ile nişanlıydı. Savaşa gitmeye kararlı olma­sına rağmen, düğünü ertelemek
istemiyordu. Peygamber (s.a.v.) ona düğününü yapmasını ve geceyi Medine’de ge­çirmesini
söyledi. Güneş doğmadan önce çatışma başlaya­cağına göre, Hanzala (r.) ertesi
sabah orduya yetişebilirdi. Ordunun hangi yollardan geçtiğini araştırarak
onlara ulaş­ması mümkündü.

Diğer adam, Hazreç
kabilelerinden Beni Selime’li Ab­dullah îbn Amr (r.)’dı. O, üç yıl kadar önce,
putperest olarak Hac yolculuğuna çıkıp Mina’da müslüman olan ve daha sonra
ikinci Akabe’de Peygamber (s.a.v.) ‘e biat eden adamdı. Birkaç gece önce
Abdullah, Hayseme’ninkine ben­zer bir rüya görmüştü. Rüyasında ona bir adam
gelmiş­ti.  O, adamın Ensardan
Mübeşşir   olduğunu   farketmiştı.

Adam: «Birkaç gün
İçinde bize geleceksin» demişti. Ab­dullah : «Neredesin?» deyince adam:
«Cennette. Biz ora­da, istediğimiz hörşeye sahip oluruz» cevabım vermişti.
Abdullah’ın: -Sen Bedir’de öldürülmemiş miydin?» soru­sunu ise şöyle
cevaplamıştı: «Evet öldürüldüm, fakat ba­na tekrar hayat verildi.» Abdullah
rüyasını Peygamber’e anlatınca Peygamber ona: «Ey Cabir’in babası, bu şeha-dettir»
dedf. Abdullah da böyle tahmin ediyordu, fakat yine de bunu Peygamber
(s.a.v.)’in ağzından duymak is­temişti. Daha sonra savaş hazırlıklarına
başlamak ve ço­cuklarıyla vedalaşmak için evine döndü. Karısı yeni ölmüş­tü.
Geride ise, yedi kız çocuğu ve onlara ağabeylik eden Cabir’i bırakmıştı. Babası
eve geldiğinde Cabir çoktan mes-cidden dönmüş, silahlarını hazırlamaya
koyulmuştu. Be-dir’de bulunmadığı için bu kez Peygember fs.a.v.J’le sa­vaşa
gitmeyi, çok istiyordu. Fakat babasının düşüncesi fark­lıydı. «Oğlum,» dedi
babası, «onları -kızlarım kastederek-yalnız bırakmamalıyız. Onlar küçük ve
çaresizler. Onlar için korkuyorum. Fakat ben Allah’ın Rasulü ile birlikte,
şehit olmak için gidiyorum, onları da sana emanet edi­yorum».

Müslümanlar ikindi
namazında tekrar bir araya gel­diler. O zamana kadar yukarı Medine’liler
hazırlanıp mes­cide gelmişlerdi bile. Namazdan sonra Peygamber (s.a.v.) Ebu
Bekir ve Ömer’i kendi evine götürdü. Onlar Peygan[5] ber
(s.a.v.)’in savaş için hazırlanmasına yardım ettiler. Adamlar dışarıda
sıralanmış bekliyorlardı. Sa’d Ibn Muaz (r.) ve kabilesinden birkaç adam onlara
kızarak : «Siz, Al­lah’ın Kasulü istemediği ve Ona Sema’dan haber gelme­diği
halde onu savaşa zorladmız. Bırakın da karan o ver­sin.» dediler. Peygamber
(s.a.v.) dışarı çıktığında, sangım miğferinin üstüne sarmış, zırhını giymiş ve
kılıcını kuşan­mıştı. Adamlardan çoğu, onu görünce biraz önceki sözle­rine
pişman oldular ve: «Ey Allah’ın Rasulü, bizim sana karşı çıkmamız sözkonusu
değil, sana hangisi iyi görünüyorsa onu yap» dediler. Peygamber fs.a.v.) onlara
şu ce­vabı verdi. «Bir peygamber silahlarını kuşandıktan son­ra, Allah
düşmanlarıyla onun arasında hüküm verene ka­dar onları çıkarmaz. Bu nedenle
size emrettiklerimi yapın ve Allah adına iît-leyin. Eğer sebat gösterirseniz
zafer si­zindir»[6]. Daha sonra iki sopa
istedi ve onlara üç sancak bağladı. Evsin sancağını Useyd’e, Hazreç’inkini
Bedir ku-yuîanyla ilgili tavsiyeyi veren Hubab’a, Muhacirlerinkini de Mus’ab’a
verdi. Yine, âmâ olan Abdullah İbn Ummü Mektum (r.)’u kendi yokluğunda
namazları kıldırması için imam tayin etti. Sekb[7]
adındaki atma bindi, yayım omu-zuna astı, eline de bir mızrak aldı. Başka kimse
bineğine binmemişti. İki Sa’d (îbn Ubade ve îbn Muaz) Peygam­ber (s.a.v.)’in
önünde gidiyordu. Her iki tarafta toplam binden fazla adam vardı-

 

 

49.  
Düzensiz Saldırılar

 

Bedir’in ve onu izleyen
küçük seferlerin önemli bir so­nucu da, Cuheyne ve Kızıl Deniz’deki diğer komşu
kabile­lerin Medine’yle müttefik olmasıydı. Bu, Mekke kervanla­rının Suriye’ye
giden sahil yolunu kesmek demekti ve şu soruyu akla getiriyordu: Doğu, batı ve
kuzeyden kervan yollarını kontrol altına alarak Kureyş’i zayıf bir konum­da
bırakmak mümkün değil miydi? Bu gizli tehlike Ku-reyşlilerin gözünden kaçmıştı.
Fakat Kureyşliler, Kuzey­doğudaki, Basra körfezinde Irak’a giden yol üzerindeki
Sü­leym ve Gatafan kabileleriyle ittifaklarını güçlendirmişler; di. Bu
kabileler Mekke ve Medine’nin doğusundaki Necd ovasında yaşıyorlardı. Mekke’den
giden kervanlar yedinci konaklarını Süleym kabilesinin verimli topraklarında
yapı­yorlardı. Kureyşliler özellikle bu kabileyi, Yesrib sınırla­rını yağmalama
konusundaki hiçbir fırsatı kaçırmamaları için teşvik ediyorlardı.

Bunu takip eden
aylardan birinde, Peygamber (s.a.v.) vahanın doğusundan yapılacak olan üç
saldırıya karşı uya­rı aldı. Bu saldırılardan ikisini Süleym, birini Gatafan ka­bilesi
yapacaktı. Her seferinde onlar saldırıya fırsat bula­madan, onları kendi
yerleşim bölgelerinde bastırdı ve onun geldiği haberini duyan kabile adamları
kaçtılar. Fakat bu yürüyüşlerden biri özellikle başarılıy­dı. Gatafani
kabilesinin Sa’lebe ve Muharip kollarına kar­şı yapılan yürüyüşte, Peygamber
(s.a.v.)  Necd’İn kuzeyindeki
kayalıklarda gizlenen bu bedevileri, Sa’lebe’den müs-lüman olmuş bir bedevinin
rehberliğinde bastırmak istedi. Oradan kuzeye doğru Muharip kabilesinin
yerleşim böl­gesine doğru ilerlerken yağmur başladı. Aralarında Pey­gamber
(s.a.v.)’in de bulunduğu bir grup adam, sığınma­ya fırsat bulamadan ıslandılar.
Peygamber (s.a.v.) adam­lardan biraz uzaklaştı, bir ağacın yanında soyunup giye­ceklerini
ağaca astı ve kurumasını bekledi. Ağacın altında yatarken onu uyku bastırdı.
Onların bu hareketleri gör­medikleri birçok kişi tarafından gözleniyordu.
Peygamber (s.a.v.) uyandığında karşısında kılıcını çekmiş bir adam buldu. Adam,
Peygamber (s.a.v.)’in haber aldığı saldırı­dan sorumlu olan Muharib’in şefi
Du’sur idi. «Ey Muham-med» dedi, «Bugün seni bana karşı kim koruyacak?» Pey­gamber
(s.a.v.) : «Allah» dedi. Bunun üzerine Cebrail, be­yazlar giymiş bir adam
olarak göründü ve adamı göğsün­den geriye doğru itti. Kılıç Du’sur’un elinden
düştü, Pey­gamber (s.a.v.) de kılıcı aldı. Cebrail, Du’sur’un önünden kayboldu.
Du’sur bir melek gördüğünü anlamıştı. Peygam­ber (s.a.v.) : «Seni bana karşı
kim koruyacak?» diye sor­du. Du’sur: «Hiç kimse» dedi ve şu sözlerle devam
etti: «Allah’tan başka ilah olmadığına ve Muhammed’irt Allah’­ın Rasulü
olduğuna şehadet ederim». Peygamber (s.a.v.). adama kılıcını geri verdi.
Birlikte müslümanlann kamp yerine gittiler ve Du*sur’a din konusunda bilgi
verildi. Du’­sur daha sonra kabilesinin yanına döndü ve onlara İslam’ı tebliğ
etmeye başladı.

Ordu Necd’den dönene
dek Ka’b İbn Eşref Mekke’den ayrılmış ve Medine’den çok uzakta olmayan Beni
Nadir kabilesi arasındaki evine ulaşmıştı. Onun Kureyş’i öc alma­ğa teşvik eden
şiirlerinin yanısıra, Peygamber (s.a.v.)’i ve arkadaşlarını aşağılayan şiirleri
de vardı. Arabistan’da tu­tulan bir şan* insanların tümünün görüşünü temsil
ediyor­du denebilir. Çünkü böyle bir şairin mısraları dilden di­le dolaşırdı.
Şair eğer iyi ise İyilik kaynağı, kötü ise de kötülük kaynağı olurdu. Birgün
Peygamber (s.a.v.) şöyle dua etti: *Yarabbi, beni Ka’b îbn Eşref ten
kurtar.   Sen dilediğinden kurtarırsın. O
hem kötülük yayıyor hem de kötü şiirler okuyor.» Ve yanındakilere: «Kim, bana
bu ka­dar kötülük yapan îbn Eşrefe karşı çıkar?» îlk gönüllü, Evs’Ü Sa’d îbn
Muaz (r.)’m kabilesinden Muhammed Îbn Mesleme (r.) idi. Peygamber (s.a.v.) ona
Sa’d’a danışma­sını söyledi ve dört gönüllü daha bulundu. Bu beş gönül­lü,
yalan söylemeden, hile yapmadan îbn Eşrefe yakiaşı-lamayacağını biliyorlardı.
Aynı zamanda Peygamber (s.a.v)’in bunları yasakladığından da haberdardılar. Bu
yüzden Peygember (s.a.v.) ‘e gittiler ve ona zihinlerini meş­gul eden bu konuyu
açtılar. Peygamber (s.a.v.) onlara, amaçlanna ulaşmak için herşeyi söylemekte
serbest olduk­larını, çünkü savaşta hile ve yalanın serbest olduğunu ve Ka’b’ın
da kendilerine savaş açtığını söyledi.

Ka’b’ı aldatarak
evinden dışarı çıkardılar ve öldürdü­ler. Paniğe kapılan Nadir yahudileri
Peygamber (s.a.v.)’e gittiler ve başkanlarından birinin sebepsiz yerö öldürül­düğünü
söylediler. Peygamber (s-.a.v.) gelenlerin çoğunun Ka’b gibi îslam’a düşman
olduklarını biliyordu. Bunu ha­yal kırıldığı içinde kabul etmek zorunda kaiöı.
Fakat ya-hudilere, düşmanca düşüncelere hoşgörü gösterilse de, düş­manca
etkinliklere hoşgörü gösterilemeyeceği bildirilme­liydi. «Eğer o da kendisi
gibi düşünen diğerleri gibi dav­ransaydı, haince öîdürülmezdi. O bizi incitti
ve aleyhimi­ze şiir yazdı; sizden hanginiz bunu yaparsa öldürülecek­tir.»[1]. Daha
sonra Peygamber (s.a.v.) onları bağlılık an­laşmasından başka özel bir anlaşma
yapmaya, davet etti. Onlar da kabul ettiler.

 

 

 

47-48.  
Ölümler Ve Evlilikler

 

Peygamber (s.a.v.Vin
Bedir’den döndükten sonra yap­tığı ilk işlerden biri, kızı Fatuna İle birlikte,
Rukıyye’nİn mezarını ziyaret etmek oldu. Bu, onların, Hatice’nin ölü­münden
sonra yaşadıkları en büyük kayıptı. Fatıma, ab­lasının ölümünden çok
etkilenmişti. Mezarın kenarında babasının yanma oturmuş, gözünden yaşlar
boşanıyordu. Babası onu teskin etmeye çalıştı ve cübbesinin ucuyla göz­yaşlarını
sildi. Peygamber Cs.a.v.) kısa bir süre önce ölü­nün arkasından ağıt tutmanın
aleyhinde bazı şeyler söy­lemişti. Fakat söyledikleri yanlış anlaşılmıştı.
Mezarlıktan geri döndüğünde Ömer (r.)’in. Rukiyye ve Bedir şehitle­rinin
arkasından ağlayan kadınlara bağırdığım duydu. «Ömer, bırak ağlasınlar» dedi ve
şunları ekledi: «Kalbten ve gözden gelen Allah’tan ve merhametindendir. Fakat
el­den ve düden gelen şeytandandır»[1] El
ile göğsü dövmeyi ve yüzlerini yutmayı, dil ile de bağırıp çağırarak ağıt yak­mayı
kastediyordu.

Fatıma, Peygamber
(s.a.v.)’in en küçük kızıydı ve yir­mi yaşma gelmişti. Peygamber (s.a.v.)
ailesi içinde, Ali (r.)’nin ona en uygun eş olduğundan bahsetmişti, fakat
normal bir anlaşma yapılmamıştı. Ebu Bekir (r.) ve Ömer ir.) Fatıma (r.)’yı
istemişler, fakat Peygamber (s.a.v.) on­ları, kızını bir başkasına vereceğini
söyleyerek değil, Allah’tan bir emir gelmesini beklediğini öne sürerek geri
çevirmîştL Bedir’den sonraki ilk haftalardan birinde, artık evlilik zamanının
geldiğini düşünerek Ali’yi kızım resmen istemesi için teşvik etti. Ali ilk
başta fakirliğini düşünerek tereddüt etti. Babasından hiç bir miras almamıştı.
İslam, kafir bîr babaya mü’min bir evlâdın varis olmasını yasak­lıyordu. Fakat
buna rağmen, Mescid’in yakınında küçük bir evi vardı. Peygamber (s.a.v.)’in
isteklerini de bildiği için Fatuna’yı istemeye karar verdi. Resmi anlaşma yapıl­dıktan
sonra Peygamber (s.a.vJ, düğün yemeği verilmesi üstünde durdu. Bir koç kurban
edildi, Ensardan bazıları da un ve buğday hediye „ ettiler. Hem gelinin hem de
da­madın kuzeni olan Ebu Seleme, düğünde en büyük yardım­ları yapan kişiydi.
Çünkü O, Ali’nin babasına, kendisini Ebu Cehil V0 diğer düşmanlardan koruduğu
için borçluy­du. Bu nedenle Ümmü Seleme, Aişe ile birlikte çiftin oturacakları evi
düzenleyip hazırlamaya gitti. Nehir yatağından yumuşak itum getirilmişti. Evin
toprak zemi­nine bu kumdan yaydılar. Gelin yatağı bir koyun derişiy­di, yorgan
olarak da Yemen’den gelen çizgili soluk renkli bir kumaşı kullanacaklardı. Bir
derinin içine hurma lifle-riyle doldurarak da yastık hazırladılar. Daha sonra,
eusiî yemeğin yanısıra misafirlere verilmek üzere incir ve hur­ma hazırlayıp,
su kabını su ile doldurdular. Genelde her­kes bu düğün ziyafetinin o zamanda
Medine’de verilen en güzel ziyafet olduğu kanısında birleşiyordu.

Peygamber (s.a.v.),
artık misafirlerin çifti yalnız bı­rakmaları gerektiğini gösteren bir işaret
olarak ayağa kalk­tı ve Ali’ye kendisi geri dönene dek karısına yaklaşmama­sını
söyledi. Bütün misafirler gittikten hemen sonra gel­di. ÜmraÜ Eymen (r.) hâlâ
orada yemekten sonraki dağı­nıklığı toplayıp odayı düzene sokmaya çalışıyordu.
Pey­gamber (s.a.v.) ‘in hayatında sadece sözkonusu kişinin pay­laştığı birçok
Özel olay vardır. Bu kişilerden biri de Ümmü Eymen*di. Peygamber (s.a.v.) içeri
girmek için izin iste­diğinde, Ümmü Eymen kapıya geldi. Peygamber: «Karde­şim
nerede?» diye sordu. Ümmü Eymen: «Anam babam sana feda olsun ey Allah’ın
Basulü» dedi, «Kızını onunla evlendirdiğin halde, o senin nasıl kardeşin olur?»
Peygam­ber (s.a.v.) : «Gerçekten, kardeşimdir» dedi. Daha sonra Ümmü Eymen’den
bir miktar du getirmesini istedi, o da getirdi. Sudan bir ağız dolusu alıp
ağzını kapattı, daha sonra suyu tekrar kabın içine boşalttı. Ali geldiğinde onu
önüne oturttu. Eline bir miktar su alıp Ali’nin omuzları­na, göğsüne ve
kollarına serpti. Daha sonra Fatıma’yı ça­ğırdı. Fatıma (r.) babasına karşı
duyduğu saygıdan el­bisesinin içinde hafif sekerek geldi. Peygamber (s.a.v.)
ona da Ali’ye yaptığı gibi yaptı; onlara ve evlâtlarına dua et­ti.[2].

Bedir’den sonraki yıl
Ömer (r.)’in ailesi iki büyük ka­yıpla karşılaşmıştı. Bunlardan ilki kızı Hafsa
(r.)’nın ko­cası Huneys’in ölümü idi. Huneys, Habeşistan’a ilk giden­ler
arasındaydı; oradan döndükten sonra Hafsa ile evlen­mişti. Hafsa, dul
kaldığında sadece on sekiz yaşındaydı; hem güzeldi, hem de iyi yetiştirilmişti.
Babası gibi o da okuma-yazma bilirdi. Ömer (r.l, Rukiyye (r.)’nin ölümüy­le
Osman (r.)’ın çok yalnız kaldığını görerek, Hafsa ir.)’yi ona teklif etti.
Osmun düşüneceğini söyledi, fakat birkaç gün sonra gelip Ömer’e şu an için
evlenmemesinin daha iyi olacağını söyledi. Ömer (r.) hem hayal kırıklığına uğ­ramış
hem de Osman (r.)’ın red cevabına incinmişti. Fa­kat Ömer kızma iyi bir koca
bulmaya kararlıydı, bu yüz­den gidip Ebu Bekir’e teklif etti. Ebu Bekir ona
kaypak bir cevap verdi. Bu, Ömer’i Osman’ın açık red cevabından da­ha çok
incitti. Oysa Ebu Bekir (r.)’in reddetmesi akla ya­kındı : çok sevdiği bir
zevcesi vardı’ Osman (r.) ise be­kârdı. Ömer, Osman’ı razı edebilmeyi umuyordu.
Bu ne­denle Peygamber (s.a.v.)’e bu konuyu açtı. Peygamber (s.a.v.) ona:
-Üzülme» dedi, «Çünkü, Allah sana ondan daha iyi bir damat, ona da senden daha
iyi bir kayınpe­der verecek». Ömer gülümseyerek, «Öyle olsun» dedi, çün­kü bir
iki saniye düşününce, iki durumda da tercih edi­len iyi adamın Peygamber
(s.a,v.) olduğunu anlamıştı. Peygamber Cs.a.v.), Hafsa’yla evlenerek iyi damat,
Rukiyye (r.)’nin küçük kardeşi Ümmü Gülsüm (r.)’ü de Osman (r.)’a vererek iyi
bir kayınpeder olacaktı Bundan sonra Ebu Bekir, Ömaı’e kendisine evlilik teklif
edildiğinde ne­den öyle davrandığını açıkladı: Peygamber (s.a.v.) hiç kim­seye
söylememesi şartıyla ona bu plânından bahsetmişti.

Hz. Osman (rj’la Ummü
Gülsüm’ün evlilikleri önce ol­du. Huneys’in ölümünden sonra, gerekli olan dört
ay iddet bittiğinde ve Aişe ile Sevde’nin odalarının yanma bir oda daha
yapıldığında, Peygamber (s.a.v.)’in evliliği de ger­çekleşti. Bu, hemen hemen
Bedir Savaşından bir yıl son­ra meydana gelmişti. Hafsa’mn gelmesi evdeki uyumu
boz­madı Bilâkis Aişe kendi yaşında bir arkadaşa sahip oldu­ğu için
seviniyordu. Bu, iki genç hanım arasında ölene dek sürecek bir arkadaşlığın
başlangıcıydı. Aişe’nin hemen he­men annesi yaşında olan Şevde ise annelik
merhametini, kendisinden yirmi yaş küçük olan bu yeni gelenden de
esirgemiyordu.

Evliliğin
gerçekleştiği sıralarda Ömer’in kayın birade­ri, yani Hafsa’mn dayısı Osman İbn
Mazun öldü. O ve karısı Havle, Peygamber Cs.a.v.)’e çok yakındılar. Osman,
Ashabın en çok zühd sahibi kişilerinden biriydi. İslam’ın vahyolunuşundan önce
de o zühd ehliydi. Medine’ye hic­ret ettikten sonra ise Peygamber (s.a.v.)’den
kendisini ha­dım ettirmek ve geri kalan ömrünü bir dilenci olarak ge­çirmek
için izin istedi. Peygamber: «Ben sana iyi bir ör­nek değil miyim?» dedi. «Ben
kadınlara yaklaşırım, et ye­rim, oruç tutarım ve iftar ederim. Kendisini veya
diğer in­sanları hadım eden bizden değildir». Peygamber (s.a.v.) ds-man’ın,
söylediklerini anlamadığını düşünerek başka bir fırsatta tekrar bu konuya
değindi. «Ben senin için iyi bir örnek değil miyim?» dedi. Osman samimiyetle
evet dedi ve sorunun ne olduğunu sordu. «Sen her gün oruç tutuyor­sun» dedi
Peygamber ts.a.v.), «Her geceyi de namazla ge-çiriyorsun». Osman, birçok kez
Peygamber ts.a.v.)’in gece namazının ve orucun faziletlerini saydığını bildiği
için -Evet, elbette öyle yapıyorum»  
dedi. Peygamber  (s.a.v.:

«Öyle yapma,» dedi,
«çünkü gözlerinin, bedeninin ve aile­nin senin üzerinde haklan vardır. Bu
nedenle oruç tut, iftar da et; namaz kıl, aynı zamanda uyumaya da vakit ayır.»[3]

Hanif dininin bir
ifadesi olarak, vahiy sürekli, her ko­nuda Allah’a hamd ve şükretme konusunu
vurguluyordu.

«O, umulur ki
şükredersiniz diye işitme, görme {duyularını) ve gönüller verdi». (Naht: 78).

«Onda ‘sükun
bulup-âurulmanız’ için, kendi nefislerinizden eş­ler yaratması ve aranızda bir
sevgi ve merhamet kılması da, O’nun âye’tlerindendir. Hiç şüphe yok, bunda,
düşünebilmekte olan bir kavim için gerçekten âyetler vardır». (Rum: 21).

«De ki: Gördünüz mü,
söyleyin; Allah kıyamet gününe kadar geceyi sizin üzerinizde kesintisizce
sürdürecek olsa, Allah’m dışın­da size aydınlık verecek İlah kimdir? Yine de
dinlemeyecek misi­niz? De ki: Gördünüz mü söyleyin; Allah kıyamet gününe kadar
gündüzü sizin üzerinizde kesil tisızce sürdürecek olsa, Allah’m dt~ şında size,
içinde dinleneceğiniz geceyi getirecek ilah kimdir? Yİne de görmeyecek misiniz?
Kendi rahmetinden olmak üzere O, sizin için, içinde dinlenmeniz ve O’nun
fazlından (geçiminizi) aramanız için geceyi ve gündüzü varetti. Umulur ki
şükredersiniz». (Kasas: 71-3).

Osman tbn Mazun’un
ölümünden hemen sonra, cena­ze gömülmeden önce, Peygamber (s.a.v.), Aişe ile
birlikte Havle’yi ziyaret etti. Aişe (r.) daha sonraki yıllarda bu ola­yı şöyle
anlatıyor: «Peygamber (s.a.v.), Osman’ı öptü. Gö­zünden Osman’ın yüzüne yaşlar
damladığını gördüm». Osman’ın cenaze töreni sırasında Peygamber (s.a.v.) bir
kadının şöyle dediğini işitti: «Mes’ud ol ey Sa’ib’in baba­sı, çünkü cennet
senindir». Peygamber (s.a.v.) sertçe dön­dü ve: «Sana bunu bilme hakkını veren
ne?» dedi. Ka­dın : «Ey Allah’ın Rasulü, O Ebu’s-Sa’ib’dir» diyerek karşı
çıktı. Peygamber (s.a.v.) : «Allah’a anciolsun, biz onun haklanda iyilikten
başka bir şey bilmiyoruz» dedi. Daha son ra, ük karşı çıkışının Osman’a kaı*şı
değil, hakkı olmadı­ğı halde öyle konuşana karşı olduğunu belirtmek isterce­sine
:   «O, 
Allah’ı ve Rasulünü severdi» 
demeniz yeterdi» dedi.[4].

Ömer (r.), kayın
biraderinin, şehit olarak değil de ya­tağında öldüğünü görünce, ona duyduğu
saygıda bir azal­ma ve sarsılma olmuştu. Ömer daha sonraları bunu şöyle anlatıyor:
«Osman İbn Ma’zun şehit olarak ölmeyip, yata­ğında ölünce gözümden düştü: «Bu
dünyadan vazgeçmek­te hepimizden üstün olan, fakat şimdi yatağında ölen şu
adamı bırakın, dedim». Ömer (r.), Ebu Bekir (r.) ve Pey­gamber (s.a.v.)
yatağında ölene kadar da böyle düşünü­yordu. Fakat onların bu şekilde öldüğünü
görünce kendi­sini anlayışsızlıkla suçladı. Kendi kendine şöyle dedi: «Ya­zıklar
olsun sana, en iyilerimiz Öldü» -burada «yatağında öldü» demek istiyordu-
Bundan sonra Osman İbn Ma’zun, Ömer’in kafasında eski saygınlığına kavuştu.[5]

Mesciddeki üstü kapalı
bölümün bir kısmı, barınacak yeri ve geçim kaynağı olmayan yeni gelenler için
ayrıl­mıştı. Yararlanmaları için oraya yerleştirilen taş bir sıra nedeniyle
onlara ehl-i Suffa denirdi. Mescid, Peygamber (s.a.v.)’in odalarının bir devamı
gibi olduğu için, o ve ev halkı, kapılarının dibinde oturan ve gün geçtikçe
birer ikişer artan bu fakirlere karşı sorumlu hissediyorlardı ken­dilerini.
Bedir zaferi ile birlikte tüm Arabistan’daki kabi­leler ondan ve toplumundan
bahsetmeye başlamışlardı, is­lam’ın mesajı gün geçtikçe daha fazla insanı
çekiyordu Medine’ye. Bu nedenle Mescid’e bağlı odalarda oturanlar çok seyrek
kendilerine düşen payı yiyebiliyorlardı. Peygam­ber (s.a.v.) şöyle derdi: «Bir
kişinin yiyeceği iki kişiye, iki kişinin yiyeceği dört kişiye, dört kişinin yiyeceği
ise se­kiz kişiye yeter[6]».

Peygamber (s.a.v.)
genelde güzel ve hafif kokuları sev­diği gibi, kötü kokulara, özellikle de
kendisinin veya baş­kasının nefesinin kötü kokmasına karşı duyarlıdır. Aişe
(r.), onun eve girdiğinde yaptığı ilk işin yeşil hurma ağa­cından yapılma
misvağını almak olduğunu söylerdi. Yol­culukta ise Abdullah îbn Mes’ud (r.)
yanında Peygamber (s.a.v.) için yedek bir misvak bulundururdu. Ashab da
Peygamber (s.a.v.)’in misvak kullanma ve yemekten son­ra ağız yıkama
alışkanlığına uyarlardı.

Açlık bile onun bu
aşırı duyarlılığım etkilemezdi. Fa-‘kat bu duyarlılığı her zaman başkalarının
da kendisiyle paylaşmasını beklemezdi. İslam’ın yasaklamadığı ve Pey­gamber
(s.a.v.) ‘in kendisi yemediği halde arkadaşlarına ye­meleri için ısrar ettiği
bazı yiyecekler vardı. Bunlardan biri Mekke’de bulunmayan, fakat Yesrib ve
başka yerler­de çok rastlanan büyük kertenkelelerdi. Bazen O, başkala­rının
yemesini yasaklamadan bir yemeği yemeyi redde­derdi. Bir keresinde, Ensar’dan
biri ona hediye olarak tür­lü yemeği getirdi. Peygamber (s.a.v.) tam yemekten
tada­cakken onda ağır bir sarmısak kokusunun olduğunu far-ketti, hemen elini
çekti. Yanında olanlar da onun elini çek­tiğini görünce ellerini çektiler,
Peygamber (s.a.v.) onlara: «Ne oldu?» diye sordu. «Sen elini çektin, bu yüzden
biz de ellerimizi çektik» dediler. O: Allah’ın adıyla yemeye başlayın» dedi,
«Sizin konuşmadığınız kişiyle ben çok ya­kın sohbette bulunmak zorundayım.[7]
Oıilar bu yakın ki­şinin Cebrail olduğunu hemen anladılar. Yemek hazırlan­mış
ve Önlerine getirilmişti; bu nedenle israf edilmeme­liydi. Bununla birlikte
Peygamber (s.a.v.) genelde onları, soğan ve sarmısak yememeleri, özellikle
Mescid’e gitmeden önce buna dikat etmeleri için uyarırdı[8]

Fatıma (r.),
evlenmeden önce bir bakıma ehl-i Suffa’-ya ev sahipliği yapıyordu.
Fedakârlıklar, Peygamber (s.a.v.) ve ailesinin güncel yaşamının bir parçası
olduğu halde Fatıma, şimdiye kadar eksikliğini hiç hissetmediği bir sorunla
karşı karşıyaydı. O, hiç bir zaman kendisine yardım eden ellerin eksikliğini
duymamıştı. Kardeşi Ümmü Gül-süm’ün yanısıra Ümmü Eymen de her an yardıma hazır­dı.
Ümmü Süleym (r.) on yaşındaki oğlu Enes CrJ’i Pey­gamber Cs.a.v,)’e hizmetçi
olarak vermişti. Enes yaşının ötesinde düşünce ve akıl sahibi bir çocuktu.
Annesi Ummü Süleym ile ikinci kocası Ebu Talha da her an yardıma ha­zır bir
şekilde beklerlerdi. İbn Mes’ud ise ev halkından bi­ri sayılabilecek kadar Peygamber
(s.a.v.î’e yakındı. Abbas da kısa bir süre önce, Mekke’ye döndükten sonra kö­lesi
Ebu Rafi’yi Peygamber (s.a.v.)’e hediye olarak gön­dermişti. Peygamber (s.a.v.)
onu azat etmiş, fakat özgür­lüğüne kavuşması onu, Allah’ın Rasulüne hizmet
etmek­ten alıkoymamıştı. Bir de uzun süreden beri onların hiz­metine koşan
Osman İbn Ma’zun’un dul eşi Havle vardı. Fakat Fatuna’nın. yanında şimdi bu
yardım eden ellerden hiçbiri yoktu. Aşın fakirliklerini gidermek için. Ali (r.)
su çekiyor ve taşıyor, Fatrma ise buğday öğütüyordu. «El­lerim kabarıncaya
kadar öğüttüm» dedi bir gün Ali’ye Ali de ona: «Ben de omuzlarım ağrıyıncaya
kadar su çek­tim. Allah babana bir çok köle vermiş, git ve onlardan birini
hizmet etmesi için iste» dedi. Fatıma hemen Pey­gamber Cs.a.v.)’in yanına
gitti. Babası onu görünce- «Se­ni buraya getiren ne küçük kızım?» diye sordu.
Fatıma, babasına duyduğu saygıdan evdeki niyetini söyleyemedi ve: «Seni
selamlamak için geldim» dedi. Eli boş dönün­ce Ali Cr.) ona: «Ne yaptın?» diye
sordu. «İstemeye utan­dım» dedi, Fatıma (r.). Bunun üzerine ikisi birlikte
gidip Peygamber Cs.a.v.)’e isteklerini bildirdiler. Fakat Peygam­ber (sa..v.)
onların hizmetçiye diğerlerinden daha az ih­tiyaçları olduğunu öne sürerek
isteklerini geri çevirdi. «On-lan size verin de ehl-i Suffa’nm açlıktan
kıvranmasını is­temem. Onları besleyecek kadar gelirim yoK. Sadece elim-dekini
avucumdakini satarak onları besleyebiliyorum» dedi.

Ali  (r.) 
ile Fatıma  Cr.) biraz düş
kırıklığı içinde ev­lerine döndüler. Fakat o gece, onlar yattıktan sonra kapıda
içeri girmek için izin isteyen Peygamber (sa.v.)’in se­sini duydular. Ona hoş
geldin diyerek yataktan kalktılar. Fakat Peygamber (s.a.v.) : «Olduğunuz yerde
kalın» dedi ve yanlarına oturdu. «Size benden istediğinizden daha de­ğerli bir
şey vereyim mi?» diye sordu. Onlar evet dedik­lerinde ise şunları söyledi:
«Cebrail bana şöyle öğretti. Her namazdan sonra on defa Elhamdülillah (Hamd Al­lah’adır),
on defa Sübhanallah (Allah teşbih edilendir) ve on defa Allahu Ekber (Allah
büyüktür) deyin. Yattığınız zaman da herbirini otuz üçer defa tekrarlayın». Ali
ileriki yıllarda şöyle derdi: «Allah’ın Rasulü bize bunları öğret­tikten sonra,
bir kez bile onları okumayı ihmal etmedim»

Ali (r.) ile Fatıma
(r.)’nın evleri Mescid’den çok uzak değildi, fakat Peygamber (s.a,v.) kızının
kendisine daha da yakın olmasını istiyordu. Evliliklerinden birkaç ay son­ra
Peygamber (s.a.v.)’in uzaktan akrabası .olan Hazreç’li Harise Peygamber
(s.a.v.) ‘e geldi ve şöyle dedi: «Ey Al­lah’ın Basulü, Fatıma’yı daha da
yakınma getirmek iste­diğini duydum. Benim evim Neccaroğulları arasında sa­na
en yakın evdir, şimdi onu sana veriyorum. Ben ve mal­larım, Allah ve Rasulü
içindir. Benden birşeyler alırsan, almamandan daha çok sevinirim.» Peygamber
(s.a.v.) ona dua etti ve hediyesini kabul etti. Kızı ve damadını kendi­sine
komşu olarak getirdi.

Hârise’nin cömertliği
ile Medine’de gerek kendisine gerekse diğerlerine karşı gösterilen cömertliğe
çok seviniyordu. Fakat o sırada meydana gelen bir olay düş kırıklığı yarattı.
Peygamber (s.a.v.) Evs’li Ebu Lübabe’yi takdir ederdi. Bedir Savaşı sırasında,
onu Medine’de ken­disini temsil etmesi için Revha’dan geri göndermişti. O yılın
sonlarına doğru, Ebu Lübabe’nin velayetinde bulunan bir yetim Peygamber
(s.a.v.)’e geldi. Velisinin, kendisine ait olan bir hurma ağacına sahip
çıktığını söyledi. Ebu Lübabe’ye haber gönderdiler. Ebu Lübabe ağacın kendisi­nin
olduğunu iddia etti, gerçekten de öyleydi. Peygamber (s.a.v.) meseleyi
öğrenince Ebu Lübabe’nin lehine karar ver­di. Fakat uzun süreden beri ağaca
sahip olduğuna kendisini alıştıran yetim çok üzülmüştü. Bunu gören Peygam­ber
(s.a.v.) Ebu Lübabe’den ağacı kendisine hediye ola­rak vermesini istedi, fakat
Ebu Lübabe kabul etmedi. Pey­gamber (s.a.v.) : «Ey Ebu Lübabe, o zaman ağacı bu
yeti­me hediye et, Cennette karşılığını bulursun» dedi. Fakat olaylar Ebu
Lübabe’nin duygularını etkilemişti, bu neden­le yine kabul etmedi. O sırada
Ensardan biri, Sabit Ibn ed-Dehdahe (r.î, Peygamber’e: «Ey Allah’ın Rasulü, ben
bu ağacı alıp bu yetime versem aynısını cennette bulacak mı­yım?» diye sordu.
«Elbette bulacaksın» cevabını alınca he­men Ebu Lıibabe’den bir hurma bahçesi
karşılığında o ağa­cı aldı. tbn ed-Dehdahe ağacı yetime verdi[9]
Peygamber is.a.v.) onun adına çok sevinmiş, fakat Ebu Lübabe adına üzülmüştü.

 

 

 

46.   Beni
Kaynuka

 

Uzun süreden beri,
yahudilerin, Peygamber (s.a.v.î’le yaptıkları anlaşmaya uymadıkları ve çoğunun
müşrik put-^ perestlori, tek-tannya inanan müslümanlara tercih ettik­leri
biliniyordu.. Vahy, bazı yahudilere güvenilebileceğini belirtmekle birlikte,
topluluk olarak, müslümanlan onlara karşı uyarıyordu. Peygamber (s.a.v.} ve
arkadaşları bu­nun farkında olmaları için âyetlerle uyanlıyorlardı:

«Ey İman edenler,
kendinizden olmayanı sırdaş edinmeyin. On-tar sise   kötülük ve zarar   vermekte  
kusur  etmezler,   sîze  
zorlu bir sıkıntı verecek şeyden hoşlanırlar. Buğz (ve düşmanlıkları)
ağız-taundan dışa vurmuştur, sinelerinin gizli tuttukları ise, daha hu yüktür».
(M’i imran: 118).

Yahudilerin, yeni dini
altetme ve Yesrib’i eski haline çevirme girişimlerinde tek ümitleri Peygamber
fs.a.v.)’in kendi kabilesine dayanıyordu. Peygamber (s.a.v.)’in tüm hareketleri
hemen Mekke’ye haber veriliyordu. Kureyşli-ler, yahudi yerleşim bölgelerinin
uzagındaki Güney Medi­ne’ye -Peygamber (s.a.v.)’in mescidinin yarım günlük yol
uzağına- saidınrlarsa, yahudfler geriden kureyş ordusunu takviye etme olanağına
sahiptiler.

«Size bir iyilik
dokununca onları tasalandırır, size bir kötülük isabet edince ise onunla
sevinirler», (Ali ttn120),

Yahudiler bunu Bedir
zaferine karşı tutumlarıyla gös­termişlerdi. Zafer haberleri geldiğinde
Kaynuka, Kurayza ve Nadir kabileleri üzüntü ve hayal kırıklıklarını
gizleye-mediler. Eşref oğlu Ka’b’ın durumu ise çok şaşırtıcıydı. Babası Tayy
kabilesinden bir Arap olmasına rağmen Ka’b, annesi bir yahudi olduğu için
kendini Nadir kabilesinin bir üyesi sayardı Hatta, zenginliği, güçlü kişliği ve
şairliği nedeniyle kabilenin ileri gelenlerinden biri olmuştu. Zeyd ve
Abdullah, Kureyş’İn ileri gelenlerinden bir çok kişinin savaşta öldüğü haberini
getirince Ka’b kendini tutamaya-rak bağırdı: «Tanrıya andolsun, eğer Muhammed
(s.a.v.) bu adamları öldürdüyse, yerin altı üstünden daha iyi». Ge­tirilen
haberlerin gerçek olduğunu öğrenince, Peygamber (s.a.v.)’in dönmesini
beklemeden hemen Mekke’ye doğru yola çıktı. Orada öldürülen Ebu Cehil, Utbe,
Şeybe ve di­ğerleri için bir ağıt yazdı. Bunun yanısıra Mekke’lileri bü­yük bir
ordu hazırlayıp Yesrib’e saldırarak öçlerini alma­ları için teşvik etti.

Ka’b’ın
etkinliklerinin haberleri Medine’ye ulaşmıştı. Fakat o an için Ka’b çok
uzaklardaydı ve müslümanların, onun kabilesinden başka bîr yahudi kabilesiyle
görülecek hesaplan vardı. Peygamber (s.a.v.) özellikle Beni Kaynu-ka’nın ihanet
ve kötü etkinliklerine karşı uyanıktı. Çün­kü Abdullah Ibn Selam eskiden
onların ileri gelenlerin­den biriydi ve onların taktiklerini iyi biliyordu. Bunun
ya­nısıra Beni Kaynuka, münafıkların başı Hazreç’li îbn Ubeyy’in müttefiki idi.
Onların varlığı şehirde, diğer ya­hudi kabilelerine nazaran daha çok
hissediliyordu. Çünkü yerleşim merkezleri şehre çok yakındı, oysa Evs’in mütte­fikleri
olan Beni Nadir ve Beni Kurayza şehrin dışında yer alıyorlardı.

Kısa bir süre Önce
Peygamber fs.a.v.), şu emri almıştı:

«Eğer bir kavmin
ihanet edeceğinden kesin olarak korkarsan, sen de açık ve adil bir tutumla
(onlarla olan anlaşma mimini ve diplomatik ilişkiyi yüzlerine) at. Gerçekten
Allah, ihanet edenleri , sevmez». (Enfal: 58).

Fakat vahiy şu durumu
da belartiyordu:

«Eğer onlar bartşa
eğitim gösterirlerse, sen de ona eğitltm. gös­ter ve Allah’a tevekkül et. Çünkü
O, işitendir, bilendir». (btfaİ: 61).

Bu yüzden Peygamber
(s.a.v.) barışçı yollardan hal­ledilebilecek sorunlar karşısında geri dönülmez
faaliyetle­re girişmek istemiyordu. Bunun bir göstergesi olarak Be-rtir’den
hemen sonra, yahudilerin Medine’nin güneyinde­ki pazar yerlerine gitti.
Bedir’deki mucize üzerinde düşün­meleri onları imana getirebilirdi. Bu yüzden
Peyg”anıber ts.a.v.) onları, Kureyş’in üzerine inen Allah’ın azabını ken­di
üzerlerine çekmemeleri için uyardı. Onlar ise şu cevabı verdiler: «Ey Muhammed,
bu seferki başarın seni aldat­masın. Karşılaştığın kişiler savaş konusunda
bilgisizdi, bu nedenle sen onların en iyilerini öldürebildin. Fakat, Tan­rıya
andolsun, seninle biz savaşsak, o zaman asıl korkula­cak olanların biz
olduğumuzu anlayacaksın». Peygamber Cs.a.v.) geri döndü ve onlardan ayrıldı. Onlar,
bu seferlik zafer kazandıklarını zannettiler.

Birkaç gün sonra aynı
pazar yerinde, gerginliği doruk noktasına ulaştıran bir olay meydana geldi: Mal
almak ve­ya satmak için çarşıya gelen bir müslüman kadına, bir yahudi kuyumcu
fena halde hakaret etmişti. O sırada ora­da bulunan Ensardan biri hemen kadını
savunmaya baş­ladı ve kavga sırasında hakaret eden adam öldürüldü. Bu­nun
üzerine yahudiler hemen üzerine saldırıp müslümanı öldürdüler. Müslümanın
ailesi öçlerinin alınmasını istedi ve tüm Ensan kendi tarafında topladı. Ikı
taraftatı da kan dökülmüştü. Eğer yahudiler, Peygamber (s.a.v.) ‘in an­laşmaya
uygun hareket etmesini isteselerdi, mesele kolay­ca halledilebilirdi. Fakat
yahudiler, müslümanlara bir ders vermenin zamanı geldiğini düşünüyorlardı. Bu amaçla
da­ha önceden müttefikleri olan Hazreç’li îbn Ubey ve Uba-de îbn Samit’e haber
gönderdiler. Güçlerini toplayıp mûs-lümanlara saldırmayı plânlıyorlardı.
Müslümanların dir’deki ordusunun iki katından fazla, yediyüz kişilik bir ordu
kurabilecek güçleri vardı. Yanısıra, îbn Ubey ve Uba-de’nin adamlarına da
güvenebilirlerdi. Artık Peygamber (s.a.vJ’e daha önceki tehditlerinin boş
sözler olmadığını göstereceklerdi.

Fakat gerçekte, bu
tehditler onların kendi yenilgileri­ne sebep oldu. Birkaç saat içinde kendi
ordularından da­ha büyük bir ordu tarafından tüm çevrelerinin sarılmış olduğunu
görünce, çok şaşırdılar. Onlardan koşulsuz ola­rak teslim olmaları isteniyordu.

Îbn Ubey, Ubade’ye
danışmaya gitti; fakat Ubade Pey­gamber (s.a.v.)’le yapılan anlaşmadan önceki
ittifak anlaş­malarının geçersiz olduğunu ve Kaynuka ile ilgili hiçbir
sorumluluk kabul etmediğini söyledi. îbn Ubey’e gelince, onun tabiatı,
yıllardan beri bu denli güçlü müttefiklerle olan bağlarını bir anda kesmeye
müsait değildi. Fakat onun, yahudiler gibi, hemşehrilerinin Peygamber Cs.a.v.’e
ne denli bağlı olduğunu görmemesi imkânsızdı. Peygam­ber (s.a.v.)’e bağlanan bu
adamların kendisiyle daha ön­ceden varolan anlaşmalarını alteden başka bir
anlaşmayla ona bağlandıklarını çoğu kez sınamıştı. îki yıl önce olsa,
askerlerini toplayıp kolayca kuşatmayı kaldırabilirdi. Fa­kat şimdi Peygamber
(s.a.v.)’in karşısında hiçbir şey ya­pamayacağını hissediyordu. Bu nedenle Beni
Kaynuka ku­şatma altında ümitle bekliyor, fakat yardım gelmeksizin günler
geçtikçe ümitleri hayal kırıklığına dönüşüyordu. İki haftalık karşı koymanın
sonunda kayıtsız şartsız teslim oldular.

îbn Ubey kuşatmanın
olduğu yere gelip, Peygamber (s.a.v.)’e yaklaştı ve: «Ey Muhammed,
müttefiklerine iyi davran» dedi. Peygamber  
 onu reddetti. îbn   Ubey isteğini tekrarlayınca, yüzücü ondan
çevirdi. Bunun üze­rine îbn Ubey Peygamber (s.a.v.)’in arkasından, zırhını
boyun kısmından tutup çekti. Peygamber (s.a.v.)’İn yüzü hiddetten karardı ve:
«Beni bırak» dedi. îbn Ubey: «Tan­rıya andolsun, onlara iyi davranmaya söz
verinceye ka­dar yakanı bırakmayacağım. DÖrtyüz zırhsız ve üçyüz zırhlı adam
onlar beni bütün siyah ve kırmızı adamlara

kargı korudular.
Onları bir anda kesip öldürecek misin?» dftdi «Sana onların hayatlarını
bağışlıyorum» dedi, Pey­gamber [1]Fakat
yeni gelen vahy, kendisiyle yapılan aafegmayı bozanlarla ilgili şöyle diyordu:

«Savaşta ontart
yakalarsan, öyle darmadağın et kt, onlarla ar-kotamdan gelecek olanlar (ı
yıldır). Umulur ki ibret alırlar». (En* fat: 57).

Bunun üzerine
Peygamber (s.a.v.), Beni Kaynuka’lı-lann bütün değerli mallarını bırakıp sürgün
edilmelerine karar verdi. Onları vadiden çıkarmakla da Ubade İbn Sa-mlt’i
görevlendirdi. Kaynuka’lılar ilk önce kuzey-batıda, vadi el-Kura’daki yahudi
akrabalarının yanına sığındılar, daha sonra onların yardımıyla Suriye sınırında
bir yerle­şim merkezi kurdular.

Yahudiler Medine’de
metal işçiliği ve ticaretiyle uğ­raşıyorlardı. Bu nedenle, Peygamber (s.a.v.)
ganimetlerin beşte birini kendisi ve devletin giderleri için aldıktan son­ra
geriye kalan ganimetler, Ensar ve Muhacirlerin zengin savaş aletlerine sahip
olmasını sağladı.

 

 

44.  
Yenilenlerin Geri Dönüşü

 

Kureyş Onlusu Mekke’ye
küçük gruplar halinde dön­müştü. Mekke’ye ük varanlar arasında geride kardeşi
Nev-fel’i esir bırakan Haşimî Ebu Süfyan vardı. Ebu Süfyan’ın yeni dine karşı
gösterdiği düşmanlık onun kuzeni, aynı za­manda sütkardeşi olan Muhammed
(s.a.v.) ve yeni din hflTrkın<if| hicveden şiirler yazmaya itmişti. Fakat
Bedir deneyimi onu oldukça sarsmıştı. Mekke’ye döndüğünde ilk düşüncesi
Kâ’be’yi ziyaret etmek oldu. O sırada amcası Ebu Leheb, Zemzem cadın denilen
çadırın altında oturu­yordu. Yeğenini gören Ebu Leheb, neler olduğunu anlat­ması
için onu yanma çağırdı. «Anlatılacak birşey yok-» de­di Ebu Süfyan. «Düşmanla
karşılaştık, sonra arkamızı dö­nüp kaçtık. Onlar bizi kovaladılar ve
istedikleri kadar esir aldılar. Arkadaşlarımdan hiçbirini suçlamıyorum. Çünkü
biz sadece düşmanla karşı karşıya değildik. Gökle yer ara­sında, ayaklan yere
değmeyen atlar üzerinde beyaz giysili adamlar da vardı».

Ümmül-Fadl, çadırın
bir köşesinde oturuyordu, yanın­da Abbas’ın kölelerinden biri olan Ebu Raf i1
(r.) oturu­yor ve ok yapıyordu. Ümmü’1-Fadl fr.) gibi o da müslü-mandi; ikisi
de birkaç kişi hariç, müslüman olduklarım herkesten gizliyorlardı. Fakat Ebu
Rafi’ Peygamber (s.a.v.)’-in zafer haberini duyunca sevinçten kendini tutamadı
ve «Gökle yer arasında beyaz giymiş adamlar» sözünü du­yunca heyecanla bağırdı:
«Onlar meleklerdi». Ebu Leheb bunu duyar duymaz sinirle ayağa kalktı ve Ebu
Rafi’nin yüzrüna bir darbe indirdi. Köle karşı koymaya çalıştı, fa­kat çok
güçsüz ve zayıftı. Ebu Leheb onu yere düşürdü ve arka arkaya vurmaya başladı.
Bunun üzerine Ümmü’1-Fadl yerden, çadıra destek olarak kullanılan tahta bir
kazık al­dı ve tüm gücüyle Ebu Leheb’in kafasına indirdi. Kayını­nın kafa
derisi yarılmış, etler dışarı çıkmış ve hiçbir za­man iyileşmeyecek olan bir
yara açılmıştı. Ümmü’1-Fadl (r.) «Sahibi burada olmadığı ve onu koruyamadığı
için ona böyle mi davranıyorsun?» diye bağırdı. Ebu Leheb’in kafa­sındaki yara
mikrop kaptı ve birkaç hafta içinde tüm vü­cudu iltihaplı kabartılarla doldu.
Sonunda bu hastalıktan öldü.

Savaşla ilgili diğer
haberler ulaştığında ve ölenlerin yakınları feryada başladığında Meclis’te bir
karar alındı: ölenleri  yakınları
kendilerini tutmalıydı. Onlara şöyle dendi: «Muhammed ve arkadaşları sizin
böyle yaptığınızı duyarlarsa, daha da sevinirler». Esirlerin ailelerine ise, Me­dine’ye
fidye teklifiyle gitme işini şimdilik ertelemeleri tav­siye edildi, önemli
birçok adamın savaşta Ölmesiyle, Umey-ye’den Ebu Süfyan birçok kişinin gözünde
Kureyş’in lideri olarak görünmeye başladı. Bu nedenle diğerlerine örnek olmak
için biri öldürülen, diğeri de esir alınan iki oğlu Hanzala ile Amr hakkında
şöyle konuştu: «Hem zengin­lik hem de kanundan iki taraflı kaybım için üzülecek
mi­yim? Hanzala’yı öldürdüler, Amr için fidye mi vermeli­yim? Bırakın onlarla
birlikte kalsın. Onu istedikleri kadar yanlarında tutsunlar».

Ebu Süfyan’m kızgın
karısı Hind ne Hanzala’n ne de Amr’m annesi değildi. Fakat savaşın başında
babası Utbe, amcası Şeybe ve kardeşi Velid’i kaybetmişti. Mate­me son verdiği
halde, Kureyş’in öcünü alacağı ikinci bir savaşla -öç alınması gerektiğini
düşünüyordu- babasını ve amcasını öldüren Hamza’nuı (r.) ciğerini yemeğe and
İçti.

Ebu Süfyan’ın Mekke’ye
sağ salim getirmeyi başardı­ğı zengin kervandan elde edilen tüm kârın,
Medine’nin kar­şı koyamayacağı, güçlü bir ordu kurulması için harcanmasına
karar verildi. Bu kez -yani ikinci kez savaştıkların­da- kadınları da,
erkeklere moral vermek için yanlarına almaya karar verdiler. Aynı amaçla tüm
Arınış tan’daki müttefiklerine, savaşta kendilerinin yanında yer almaları için,
bu ortak düşmanın zararlarını anlatan elçûer gönder­diler

“Yas tutmama
konusunda Meclis’in aldığı karara tüm Kureyş’in saygı duymasına rağmen fidye
konusunda alı­nan karara pek fazla uyulmadı. Hemen hemen her kabi­leden adamlar
Medine’ye gidip, kendi akrabalarını veya müttefiklerini kurtarmak için fidye konusunu
görüşmek üzere yola çıktılar. Ebu Süfyan sözünde durdu; fakat bir sonraki Hac
mevsiminde, Medine’den gelen Evs’li yaşlı bir hacıyı rehin aldı vc Medine’ye,
oğlu Amr’ı serbest bırak­madıkça adamı bırakmayacağı haberini gönderdi. Hacının
ailesi bu değiş tokuşun gerçekleşmesi için Peygamber (s.a.v.)’i ikna ettiler.

 

 

45.   Esirler

 

Esirler, Medine’ye
koruyuculanyla beraber, Peygam-ber’den birgün sonra ulaştılar. Şevde ziyaret
için Afra’mn evine gittiğinde, kuzeni ve eski kocasının kardeşi, aynı za­manda
kabilesinin lideri olan Süheyl’i elleri boynuna bağ­lı bir şekilde evin bir kör
asinde oturur bulunca çok şaşır­dı. Bu görüntü onda, unutulmuş ve yerine
yenileri geç­miş olan eski duyguları tekrar uyandırdı. «Eby Yezid,» di­ye
bağırdı, «ne de çabuk teslim olmuşsun, şerefinle Öl­men gerekmez miydi?»
Peygamber: «Şevde!» diye yüksek sesle bağırdı. Şevde onun varlığını
farketmemişti. Pey­gamber (s.a.v.Vin sesindeki ton, onu utançla, İslam öncesi
geçmişinden bugününe geri getirdi. Hâlâ Süheyl’in İslam’a girme ihtimali vardı.
Allah’ın kanunlarına uygun yönetimin güçlendiği bir ortamda bulunmaları da onda
ve diğer esirlerde belirli izler bırakacaktı. Fakat Peygamber (s.a.v.),
müslümanlara kafalarını pagan (putperest) fikir­lerle değil, Islâmî
düşüncelerle donatmalarını emrediyor­du. Tekrar, pişman olan Sevde’ye dönerek:
«Onu Allah’a ve Rasulüne karşı mı kışkırtıyorsun?» dedi.

Ebu Süfyan gibi,
Süheyl’in Önemi de diğer liderlerin ölümüyle artmıştı. Onun etkisiyle birçok
kararsız İslam’a girebilirdi, fakat Süheyl Medine’de çok kısa bir süre kal­dı.
Çünkü Beni Amir hemen fidye üzerinde görüşmek üze­re bir adam göndermişti.
Süheyl hemen Mekke’ye dönmus, gelen adam ise fidye üzerinde anlaşmak için
Medine’ae kalmıştı.

Her esir üç veya daha
fazla Müslüman tarafından pay­laşılıyordu. Abbas’a sahip olan bir grup Ensar
Peygamber (s.a.v.)’e geldiler ve: «Ey Allah’ın Rasulü, izin ver de
kız-kardeşîmizin fidyesini biz Ödeyelim ve serbest bırakalım-‘ «Kızkardeş»
derken, esirin büyükannesi Selma’yı kasdedı-yorlardı. Peygamber onlara: «Siz
bir dirhem bile verme­yeceksiniz» dedi. Daha sonra amcasına döndü ve: «Ey Ah
bas, kendinin ve iki yeğenin Akil ile Nevfel’in ve müttefi­kin Utbe’nin
fidyelerini sen öde. Çünkü sen zengin bir adamsın», dedi. Abbas buna karşı
çıktı ve: «Ben zaten müslüman olmuştum, fakat bu adamlar beni zorla getir­diler»
dedi. Peygamber (s.a.v.) ona şu cevabı verdi ‘Se­nin îslâmı kabul edip
etmediğini ancak Allah bilir. Eğer söylediğin doğru ise, O, senin mükâfatını
verecektir. Fa­kat dış görünüşte sen bize karşı olanlardaydın. O halde bize
fidyeni Öde». Abbas, parası olmadığını söyleyince Pey­gamber (s.a.v.) ona şöyle
dedi: «O zaman Ümmü’l-Fadİ’a bıraktığın para nereye gitti? İkiniz yalnızken
ona: «Eğer öldürülürsem şu kadarını Abdullah’a, şu kadarını Fadl a, Kisam’a ve
Ubeydullah’a ver! demiştin». İşte Peygamber (s.a.v.) bunu söyleyince iman
gerçekten Abbas’m kalbine girdi. «Seni Hakla gönderene yemin olsun ki, bunu
benden ve Ümmü’l-Fadl’dan başkası bilmiyordu. îşte şimdi senin Allah’ın Rasulü
olduğunu anladım»[1] dedi ve kendisiyle
birlikte iki yeğeni ve müttefikinin fidyesini ödemeyi ka­bul etti.

Peygamber (s.a.v.)’in
yanındaki esirlerden biri de da­madı Ebu’l-As idi. Ebu’1-As’m kardeşi Amr’ı,
Zeyneb, fid­ye ödeyip Ebu’1-As’ı kurtarması için Medine’ye göndermiş­ti. Gönderdiği
paraların yanında annesinin kendisine ev­lendiği gün hediye ettiği akik bir
kolye de vardı. Peygam­ber (s.a.v.) kolyeyi görür-görmez, onun Hatice’nin
kolyesi olduğunu farkederek sarardı. Çok duygulanan Peygamber (ö.a.v.), esirde
hissesi olanlara şöyle dedi: «Eğer isterseniz, esiri fidyesini almadan karısına
gönderin, bu size kalmış

bir şey». Hepsi de
bunu kabul ettiler ve Ebu’l-As Mekke’ye hem paralan hem de kolyeyi alarak
döndü. Onun, Medi­ne’de iken müslüman olması ümit ediliyordu, fakat olma­dı. Mekke’ye
dönerken Peygamber (s.a.v.) ona Zeyneb’i Medine’ye göndermesi gerektiğini
söyledi. Ebu’l-As da bu­na üzülerek söz verdi. Vahiy, müslüman bir kadının, müş­rik
bir erkekle evli kalamayacağını açıkça söylüyordu.

Şimdi hayatta olmayan,
Manzum kabilesinin Şefi Ve-lid’in en küçük oğlu olan Velid de Abdullah îbn
Cahş’ın da hissesi vardı. Abdullah, 4000 dirhem fidyeden daha azı­na razı
olmuyor ve Velid’in üvey kardeşi Halid de bu ka­dar fazla para ödemek
istemiyordu. Fakat Velid’in Öz kar­deşi Hişam ona: «Tabi ödemek istemezsin, o
senin anne­nin oğlu değil» deyince ödemeyi kabul etti. Bununla bir­likte
Peygamber (s.a.v.) bu değiş tokuşa razı olmadı ve Abdullah’a, onlardan
babalarının meşhur silahlarını ve zır­hını istemelerini söyledi. Halid bir kez
daha karşı çıktı, fa­kat Hişam ondan baskın çıktı. Silahlan ve parayı Medine’­ye
getirdiklerinde kardeşleriyle birlikte Mekke’ye doğru yo-ia çıktılar. Fakat ilk
konaklardan birinde Velid onlardan kaçarak Medine’ye dündü, Peygamber
(s.a.v.)’e gidip müslüman olduğunu açıkladı ve biat etti. Kardeşleri onu takip
ettiler. Olanlan farkedince çok sinirlenen Halid: «Ne­den bunu, fidyeyi
ödemeden ve babamızın hazineleri eli­mizden çıkmadan önce yapmadın? Eğer
istediğin bu idiy­se, neden o zaman Muhammed (s.a.v.)’e tabi olmadın?» Velid,
Kureyşülerin kendisi hakkında: «Fidyeyi ödememek için müslüman oldu» demelerini
istemediğini söyledi. Da­ha sonra bazı mallannı almak üzere kardeşleriyle
birlik­te Mekke’ye gitti. Onların kendisine bir şey yapacaklarını ümit
etmiyordu. Fakat Mekke’ye varır varmaz onu da Ay­yaş ve Seleme’nin yanına
hapsettiler. Ebu Cehil’in üvey kardeşleri olan bu iki adamı, Ebu Cehil’in oğlu
İkrime, ba­bası öldüğü halde hapiste tutmaya devam ediyordu. Pey­gamber
(s.a.v.) sık sık bu üç kişi ve Mekke’de zorla tutu­lan Hişam ve Sehm’in oradan
kurtulmaları için dua eder­di.

Mut’im’in oğlu Cübeyr,
kuzenini ve müttefiklerinden ikisini kurtarmak için Medine’ye geldi. Peygamber
(s.a.v.) onu çok iyi karşıladı; ona eğer Mut’im hayatta olsa ve esirleri, fidye
ödeyip kurtarmak üzere gelseydi, onları fid­ye friranH»” Mut’im’e teslim
edeceğini söyledi. Cübeyr, Me­dine’de gördüğü herşeyden etkilenmişti; bir akşam
güneş batarken Mescid’in dışında durmuş ve namaz kılarken müslûmanlan
dinlemişti. Peygamber (s.a.v.) Cennetten, Cehennemden ve Hesap gününden
bahseden «et-Tur» sure­sini okuyordu. Sure şu sözlerle bitiyordu:

«Arttk sen, Rabbinin
hükmüne sabret; çünkü gerçekten sen, bizim, gözlerimizin önündesin. Ve her
kalkışında da Rabbİnİ hamd \\t teşbih et Gecenin bîr bölümünde ve ytldtzlann
batışının ardın­da da O’nu teşbih et». (Tûr; 48-9).

Cübeyr: -işte bunları
duyduğum zaman iman kalbim­de yer etti»[2] dedi.
Fakat o daha fazla dinleyip etkilenmek­ten kendini alıkoydu. Çünkü çok sevdiği
amcasının. Be-dir’de öldüğü aklından çıkmıyordu. Mut’im’in kardeşi Tu’-ayme de
Hamza’nın öldürdüğü adamlardan biriydi ve Cü­beyr amcasınuı öcünü almaya
kendini zorunlu hissediyor­du. Bu amacından dönmekten korktuğu için, fidyeler
ko­nusunda anlaşmaya varır varmaz Mekke’ye döndü.

Fidye vermek için gelenlerin
çoğu en azından Peygam­ber (s.a.v.)’e karşı saygılıydılar. Fakat savaştan sonra
öl­dürülen Umeyye’nin kardeşi ve yine o zaman öldürülen Utbe’nin yakın arkadaşı
Cuınah kabilesinden Übey bun­lara» dişındaydı. Fidyesini ödediği oğlunu alıp
geri döner­ken : «Ey Muhammed, Avd adında bir atı hergün her çeşit tahıl ile
besliyorum. Onun üstünde iken, seni öldürece­ğim» dedi Peygamber (s.a.v.) şu
cevabı verdi: «Hayır, in­şaattan ben seni öldüreceğim»[3]

O sırada Mekke’de
Übeyy’in iki yeğeni Safyan ve Umeyr büyük bir acı içinde Bedir’de kaybettikleri
değerli ve bü­yük liderlerden bahsediyorlardı. Safvan, Umeyye’nin oğ­luydu ve
babası öldüğü için Cumah’ın lideri olacağı bek­leniyordu. Kuzeni Umeyr,
Bedir’de müslüman ordu hak­kında bilgi toplamak ve güçlerini tahmin etmek için
göz­cü olarak giden adamdı. Safvan: «Tanrıya andolsun, on­lar gidince dünyada
hiçbir iyilik kalmadı» dedi. Umeyr de bunu tasdikledi, fakat o Safvan’dan daha
samimiydi. Umeyr’in oğlu da Medine’deki esirler arasındaydı. Fakat O fidye
ödeyemeyecek kadar borçluydu. Zaten hayatından bezmişti, bu nedenle hayatını
genel bir yarar uğruna fe­da etmeye karar verdi. «Eğer ödeyemediğim borçlarım
ve bakmak zorunda olduğum bir ailem olmasaydı, gider Mu-hammed (s.a.v.)’i
öldürürdüm.» dedi. Safvan: «Borcun be­nim üzerime olsun, senin ailen demek
benim ailem de­mektir. Onlara ölünceye dek bakmaya söz veriyorum. Be­nim olan
herşeyi istemelerine gerek kalmadan onlara ve­ririm». Bunun üzerine Umeyr
kararını uygulamak istedi­ğini söyledi ve amaçlan gerçekleşinceye kadar bu
konuş­tuklarını gizli tutacaklarına birbirlerine söz verdiler. Umeyr, kılıcını
keskinleştirdi, keskin tarafına zehir sürdü ve oğlunu kurtarma amacıyla
gittiğini söyleyerek Medine -ye doğru yola çıktı

Aşağı Medine’ye
vardığında, Peygamber (s.a.v.) Mes-cid’de oturuyordu. Umeyrl kılıcını kuşanmış
bir şekilde gören Ömer (r.), onun içeri girmesine engel oldu. Fakat Peygamber
(s.a.v.) ona Cumah’h adamın yaklaşmasına izin vermesini Söyledi. Bunun üzerine
Ömer (r.), yanında bulunan Ensardan birkaç kişiye şöyle dedi:  «Onu Allah’-m Rasulüne götürün, siz de beraber
oturun ve, gözünüzü bu adamdan ayırmayın, çünkü pek güvenilir bir adam de­ğil».
Umeyr onlara iyi günler diledi -Cahiliye devrinde yay­gın olan bir selamlama
şekli- Peygamber (s,a,v.) ona şöy­le dedi: «Allah bize bundan daha güzel bir
selamlama şek­li öğretti, ey Umeyr. O selam’dır, Cennet ehlinin birbirini
selamlama şeklidir»*. Daha sonra ona niçin geldiğini sordu.

Umeyr oğlunu kurtarmak
için geldiğini söyleyince Peygam­ber fs.a.v.) : «Peki bu kılıç ne oluycr?»
dedi. Umeyr: -Al­lah kılıçların belasını versin» dedi, «Onların bize hiç fay­dası
dokundu mu?» Peygamber «Gelişinin asıl sebebi ne?» diye tekrar sordu. Umeyr
yine sebep olarak oğlunu öne sü­rünce, Peygamber (s.a.v.) onun Safvan’la
Hicr’de konuş­tuklarını kelimesi kelimesine tekrarladı. En son olarak «Safvan
senin borçlarını ve aileni üzerine aldı ki sen be­ni öldürebilesin. Fakat
seninle onun arasına Allah girdi» dedi. Bunları duyan Umeyr: «Bunu sana kim
söyledi?» di­ye bağırdı, «Bizim yanımızda bir üçüncü kişi yoktu». Pey­gamber
Cs.a.v.) «Bana bunları Cebrail haber verdi» dedi. Umeyr: «Sen bize Gökten
haberler getirdiğinde biz sana yalancı dedik. Fakat bana İslam’ı hidayet eden
Allah’a hamdolsun. Ben. Allah’tan başka ilah olmadığına ve Mu-hamed (s.a.v.)’in
Allah’ın Rasulü olduğuna şehadet ediyo­rum» dedi. Peygamber (s.a.v.} orada
bulunanlara dönerek şöyle dedi: «Kardeşinize dinini öğretin ve ona Kur’an oku­yun;
esir oğlunu da serbest bırakın.»[4]

Umeyr (r.),
diğerlerini de, özellikle Safvan’ı İslam’a da­vet etmek için Mekke’ye dönmek
istiyordu. Peygamber (s.a.v.) ona gitme izni verdi ve onun sayesinde birçok ki­şi
müslüman oldu. Fakat Safvan onun bir hain olduğunu düşünüyor ve bu yüzden
onunla hiç konuşmuyordu. Bir­kaç ay sonra Umeyr, muhacir olarak Medine’ye
döndü.

Ebul-As, Mekke’ye
döndüğünde karısı Zeyneb’e, onu Medine’ye göndereceğine dair babasına söz
verdiğini söy­ledi. Küçük kızları Ümame’nin de annesiyle birlikte git­mesine
karar verdiler. Oğullan Ali daha bebekken ölmüş­tü. Zeyneb de üçüncü bir çocuk
bekliyordu. Tüm hazır­lıklar yapıldığında Ebu’l-As kardeşi Kinane’yi muhafız
ola­rak karısının yanma gönderdi. Plânlarını gizli yapmışlardı. Fakat buna
rağmen gündüz yola çıktılar. Bu da Mekke’de birçok lâfa neden oldu, sonunda
Kureyş’ten bir grup on­ları takip etmeye ve Zeyneb’i evlilikle bağlı olduğu
Abdu’ş-Şems kabilesine geri getirmeye karar verdiler. Fihr Kabilesinden. Habbar
adındaki bir adam ilerledi ve mız­rağını sallayarak, tahtında Ümame ile
birlikte oturan Zey-neb’in önüne geçti. O sırada diğerleri de yaklaşıp onları
çevrelediler. Kinane atından indi ve yayını çekip ok sada­ğını yere indirdi.
«Hele biriniz gelin, hemen okumla öl­dürürüm» dedi. Yayını gerince adamlar,
geri çekildiler. Kı­sa bir sessizlikten sonra Abdu’ş-Şems’in lideri Ebu Süfyan
ve bineklerinden inen birkaç kişi ona yaklaştılar. Ona si­lahlarını bırakıp,
meseleyi sakince konuşmayı teklif etti­ler. Kinane razı oldu. Ebu Süfyan ona
şövle dedi: «Başı­mıza gelen felâketi ve Muhammed (s.a.v.)’in bize yaptığı
kötülükleri bildiğin halde kadını, insanların gözü önünde götürmen büyük bir
hataydı. Bu bizim aşağılandığımızı gösterir bir işaret, adamlar bizim
hakkımızda beceriksiz diye konuşacaklar. Hayatım üzerine yemin ederim ki, onu
babasnıdan ayrı tutmak istemiyoruz, bunun bize bir fay­dası da yok. Fakat
kadını Mekke’ye geri götür. Hakkımız­da konuşanların ağzı susuncaya ve bizim
gidip onu getir­diğimiz halk arasında yayılıncaya kadar Mekke’de kalsın. Sonra
onu gizlice al ve babasına götür». Kinane bu öne­riyi kabul fstti ve hep birlikte
Mekke’ye döndüler. Döndük­ten kısa bir süre sonra Zeyneb, bir düşük yaptı.
Büyük bir ihtimalle bunun nedeni Habbar’dan korkmasıydı. İyile­şince ve yeteri
kadar zaman geçince Kinane onları, yani Zeyneb ile Ümame’yi gece karanlığında
yola çıkardı ve Mekke’ye sekiz mil kadar uzaklıktaki Yecec ovasına kadar onlara
eşlik etti. Orada, daha önceden plânladıkları gibi Zeyd’le buluştular. Zeyd,
onları sağ sağlim Medine’ye ge­tirdi

 

43.   Bedîr
Savaşı

 

Peygamber (s.a,v.)
orduyu düzene soktu ve elinde bir okla her askerin önünde durup hem onlara
moral verdi, hem de sanan düzene soktu. Çok geride kalan Ensar’dan birine,
elindeki okla göğsüne hafifçe vurarak: «Sıraya gir, Sevad» dedi. Sevad: «Ey
Allah’ın Basulü, canımı yaktın. Allah seni hak ve adaletle gönderdi, o halde
karşılığını ver» dedi. Peygamber (s.a.v.) kendi göğsünü açarak elin­deki oku
uzattı ve «Al!» dedi, Sevad ise eğildi ve tam Pey­gamber (s.a.v.)’i vurduğu
yerden öptü. «Niye böyle yap­tın?» diye sordu Peygamber (s.a,v.)’e. Sevad şu
cevabı ver­di: «Ey Allah’ın Rasulü, gördüğün gibi düşmanla karşı karşıyayız;
seninle geçirebileceğim son dakikalar olabile­cek şu anda, sana dokunmak,
İstedim». Peygamber (s.a.v.) onun için dua etti.

Kureyş ilerlemeye
başlamıştı. Fakat dalga dalga yayıl­mış olan kum tepecikleri arasında
olduklarından daha az görünüyorlardı. Buna rağmen Peygamber (s.a.v.) onların
gerçek sayısını ve iki ordu arasındaki dengesizliği biliyor­du. Ebu Bekir’le
birlikte gölgeliğine döndü ve Allah’a, va-dettigi yardımı göndermesi için dua
etti.

Hafifçe uyukladı ve
uyandığında: «Neşelen ey Ebu Be­kir: Allah’ın yardımı geldi. İşte Cebrail,
elinde bir atla geliyor, savaş için hazırlanmış» dedi.[1]

Arap tarihinde birçok
savaş, iki ordu karşı karşıya geldikten sonra tam çatışmaya başlanacağı anda
son bulmuştu. Fakat Peygamber (s.a.v.) bu kez savaşın olacağın­dan emindi, işte
bu karşılarında]» ordu ona vadedüen iki gruptan biri idi. Akrabalar da savaşın
kaçınılmaz olduğu­nu anlamış gibi, iki ordunun da ölülerini yemek için kaya­lıklara
tünemişlerdi. Kureyşin hareketlerinden saldırıya ha­zırlandıkları
anlaşılıyordu. Çok yaklaşmışlar ve müslüman-ların yaptığı sarnıcın yakınına
konaklamışlardı. İlk hare­ketlerinin sarnıcı ele geçirmek olacağı
anlaşılıyordu.

Mahdum kabilesinden
Esved diğerlerinin Önüne geçti ve su içmek üzere ilerledi. Onun karşısına Hamza
(r.) çıktı; ilk kılıç darbesiyle bacağını dizinin ortasından yaraladı, ikinci
darbeyle de öldürdü. Onun arkasından, hâlâ Ebu Ce-hili’n olaylarına maruz kalan
Utbe, safların önüne fırladı ve teke tek karşılaşmayı teklif etti. Ailenin
şerefini yük­seltmek için kardeşi Şeybe ve oğlu Velid onun iki tarafın­da yer
aldılar. Bu meydan okumayı ilk kabul eden, En-sar’dan Peygamber (s.a.v.)’e ilk
biat eden altı kişiden biri olan Hazreç’li Neccar kabilesinden Avf (r.) oldu.
Avf ile bir­likte kardeşi Muavviz de ileri çıktı. Medine’de Kesva, Hic­retin
son konağını onların mahallesinde yapmıştı. Mey­dan okumaya karşı çıkan üçüncü
kişi ise, îbn Ubey’i Pey­gamber (s.a.v.)’e nazik davranması için uyaran
Abdullah îbn Revana Cr.) idi.

«Kimsiniz?» diye sordu
Kureyşliler. Adamlar cevap ve­rince Utbe: «Siz soylusunuz ve bizim
dengimizsiniz. Fa­kat bizim sizinle işimiz yok. Bizim meydan, oku/uşumuz sadece
kendi kabilemizden olanlara» dedi. Daha sonra Ku-reyş’in habercisi şöyle
bağırdı: «Ey Muhammed, bizim kar­şımıza kendi kabilemizden uygun adamlar
çıkar». Peygam­ber (s.a.v.) böyle bir şeye niyetlenmemişti, fakat Ensarm
aceleciliği bu duruma sebep olmuştu. Bu nedenle Peygam­ber (s.a.v.) en fazla
kendi ailesinin bu savaşa sebep oldu­ğunu düşünerek ailesinden üç kişiyi
çağırdı. Meydan oku­yanlardan ikisi orta yaşlı, biri gençti. Peygamber (s.a.v )
«Kalk ey Ubeyde! Kalk ey Ali! Kalk ey Hamza!» dedi. Ubey-de ordudaki en yaşlı
ve en deneyimli adamdı; o da Abdu’l-Muttalib’in torunu oluyordu. Ubeyde, Utbe
İle, Hamza Şeybe ile, Ali de Velid ile karşılaştı. Çarpışmalar uzun sür­medi:
kısa bir sûre sonra Şeybe ve Velid yerde ölmüş bir hal­de yatıyorlardı. Hamza
ve Ali (r.) ise yaralanmamışlardı bi­le. Fakat Ubeyde tam Utbe’yi yere
düşürmüşken bacağına bir kılıç darbesi yedi. Bu üçlü bir mücadeleydi; üçe karşı
üç. Bu nedenle Hamza ve Ali kılıçlarını Utbe’ye çevirdiler ve Hamza’nın kılıç
darbesiyle Utbe öldü. Daha sonra ya­ralı kuzenlerni geriye taşıdılar. Ubeyde
fr.) çok kan kaybet­mişti, kopan bacağının yarasından hâlâ kan fışkırıyordu.
Fakat onun sadece bir tek düşüncesi vardı: «Ben bir şehit değil miyim, ey
Allah’ın Rasulü?» dedi. Peygamber (s.a.v.) ona yaklaştı ve: «Elbette şehitsin»
cevabını verdi.

îki düşman arasındaki
durgunluk Kureyş’in attığı bu okla bozuldu. Ok Ömer’in azatlılarından birine
isabet etti, adam ağır yaralı bir şekilde yere yuvarlandı. İkinci ok da,
sarnıcın başında su içmekte olan Hazreç’li genç Hârise’-nin boynuna saplandı.
Peygamber s.a.v.) adamlarına mo­ral vererek şöyle dedi r «Muhammed Cs.a.v.) ‘in
nefsini kud­ret elinde tutana yemin olsun ki, bugün mükâfat umarak çarpışan ve
öldürülen, geriye üunmeyip hep ilerleyen kim varsa, Allah onları Cennete
koyarak mükâfatlandıracak».[2]. Onun
söylediklerini duyanlar, uzakta olup da duyamayan-lara ulaştırdılar. Hazreç
kabilesinin Selime kolundan olan Umeyr (r.î elindeki bir avuç dolusu hurmayı
yiyordu. «Al­lah! Allah!» diye bağırdı, «Benimle cennet arasında şu adamların
beni öldürmesinden başka bir şey kalmadı mı’». Hemen elindeki hurmaları fırlattı
ve emre hazır bir şe­kilde elini kılıcının üstüne koydu.

Avf (r.), Peygamber
Cs.a.v.)’in yanında ayakta duru­yordu ve kendisi ilk kabul eden olduğu halde
düelloda ken­disinin kabul edilmemesi onu hayal kırıklığına uğratmış­tı: «Ey
Allah’ın Rasülü, Allah’ın kuluyla alay ettirmesi­nin sebebi neydi?» Peygamber
hemen şu cevabı verdi: «Sen zırhsız bir şekilde düşmanların ortasına
dalacaksın». Bunun üzerine Avf, hemen giydiği zırhı üzerinden çıkar­dı. O
sırada Peygamber  (s.a.v.)   yerden bir avuç çakıltaşı aldı, Kureyş’e
doğru «O yüzler harap olsun!» diyerek fır­lattı. Bunun onlara felaket
getireceğinin farkındaydı. Da­ha sonra saldırı emri verdi. Onlara söylediği savaş
çağrı­sı. Ya Mansur Emit!»[3]
sözleri ağızdan ağıza dolaşıyordu. Zırhsız olan Avf ve Umeyr ilk çarpışanlar
arasındaydılar ve öldürülene kadar mücadele ettiler. Müslümanlardan ölenlerin
sayısı, onların ölümü, Ubeyde ve Itureyş okla-rıyla ölen iki kişi ile beraber
toplam beşi buluyordu. Müslümanlardan o gün dokuz kişi daha ölecekti. Bu dokuz
ki­şinin arasında Peygamber (s.a.v.)’in çok genç olduğu için geri göndermek
istediği Sa’d’ın kardeşi Umeyr (r.) de var­dı.

«Onları siz
öldürmediniz, ama onları Allah öldürdü». (Enfal: 17).

Bu sözler, hemen
savaştan sonra indirilen âyetin bir bölümüydü. Fırlatılan çakıl taşlan ilahi
yardımın tek ör­neği değildi. Kureyş’in karşı koyma gücünün en çetin ol­duğu
bir anda mü’minlerden birinin kılıcı kırıldı. Cahş ailesinin akrabalarından,
Ukkaşe adındaki bu adamın ilk düşüncesi gidip Peygamber (s.a.v.)’den başka bir
silah is­temek oldu. Peygamber (s.a.v.) ağaçtan bir sopayı ona uza­tarak
«Ukkaşe, bununla dövüş» dedi. Ukkaşe sopayı aldı, düşmana karşı salladığında
sopa uzun, keskin bir kılıç ha­line geldi Ukkaşe, Bedir’de ve diğer savaşlarda
bu kılıçla savaştı. Kılıca ilahî yardım anlamına gelen «el-Avn* adını verdiler.

Mü’mİnler,
savaşırlarken yalnız değildiler. Çünkü Al­lah. Peygamber (s.a.v.) ‘e yardım
vadetmişti: «Şüphesiz ben size birbiri ardınca bin melek ile yardım ediciyim»
(En­fal: e).

Allah, meleklere de şu
mesajı vermişti:

«Rabirin meleklere
vahyetmişti ki: «Şüphesiz ben sizinleyim, iman edenlere sağlamlık (güç ve
metanet) katın, küfre sapanların kalblerme amansız bir korku salacağım, öyleyse
(ey müslümaritar), vurun boyunlarının üstüne, vurun onların bütün parmaklarına».
(Enfaî: 12).

Meleklerin inananlara
yardımcı, kafirlere ise korku ve­rici olarak varolduğunu oradaki herkes
hissediyordu. Fa­kat çok azı onları görüp, algılayabildi. Komşu Arap kabi­lelerinden
iki adam, savaştan sonraki ganimetlerden çal­mayı ümit ederek bir tepede
savaşın bitmesini bekliyorlar­dı. Üstlerinden bir bulut geçti, at
kişnemeleriyle dolu bir bulut Adamlardan biri o anda düşüp Öldü. Yanındaki,adam
daha sonra şöyle dedi: «Korkudan kalbi çatlamıştı».

Sonunda Kureyşliler
kaçmaya başladılar. Ebu Cehil kaçmaya çalışırken Avf in kardeşi Muaz onu yere
düşür­dü. Ebu Cehil’in oğlu İkrime de Muaz’a hücum etti ve onu omuzundan
yaraladı. Muaz sağlam koluyla savaşa devam etti, diğer kolu yanında sadece
derisiyle bedenine bağlı bir şekilde sallanıyordu. Çok acımaya başlayınca Muaz
eğildi, kesik elini ayağının altına koyarak kendini yukan doğru çekti, yaralı
kolu koptu. Muaz düşmanını takibe devam etti. Ebu Cehil hâlâ yaşıyordu. Fakat
Avf’m diğer kardeşi Muavviz onu yerde yatarken farketti ve kılıcıyla öldürdü.
Daha sonra o da Avf ^ibi ilerledi ve öldürülene dek sa­vaştı.

Kureyş’lilerin çoğu
kaçmıştı. Elli kadar Kureyş’li ya sa­vaş sırasında ya da kaçarken yakalanıp
öldürülmüş veya ağır yaralanmışta. Peygamber (s.a.v.) arkadaşlarına şöyle
seslendi: «HaşimoğuUarmın ve diğerlerinin bizimle dövüş­mek istemeden zorla
buraya getirildiklerini biliyorum» Ve eğer yakalanmışlarda, öldürülmemeleri
gereken bir kaç isim saydı. Fakat ordunun çoğu zaten, esirlerini öldürmek
yerine fidye almayı tercih etmişti.

Müslümanlardan sayıca
fazla olduğu için Kureyşİüe-rin geri dönüp tekrar savaşma ihtimalleri vardı. Bu
yüzden Peygamber (s.a,v.)’i Ebu Bekir (r.)’le birlikte gölgeliğine çekilmeğe
razı ettiler, Ensardan bazıları da gözcülüğe baş­ladılar. Sa’d tbn Muaz
gölgeliğin önünde kılıcı havada bekliyordu. Arkadaşlarının esirlerle birlikte
kendisine doğru ‘ geldiklerini görünce, yüzünde bunu tasdik etmez bir ifa- ı de
belirdi. Bu ifadeyi farkeden Peygamber (s.a.v.) : «Ey Sa’d, onlann yaptıklarına
galiba nefretle bakıyorsun» de­di. Sa’d bunun doğru olduğunu söyledi ve şunları
ekledi: «Bu, Allah’ın putperestlere gösterdiği ilk yenilgi, bu adam­ları diri
görmektense öldürülmelerini tercih ederdim». Ömer (r.) de Sa’d (r.) ile aynı
fikirdeydi. Fakat Ebu Be­kir, esirlerin er geç müslüman olabilme ihtimalleri
olduğu için, serbest bırakılması taraftarıydı. Peygamber (s.a.v.) de onun
görüşüne katılıyordu. Günün geç saatlerinde Ömer, gölgeliğe girdiğinde
Peygamber (s.a.v.) ve Ebu Bekir’i yeni gelen vahyin etkisiyle titrer bir
durumda buldu. Gelen vahiy şöyleydi:

«Hiçbir peygambere,
yeryüzünde (küfredenlere karşı) kesin bîr zafer kazantncaya kadar esir alması
yakışmaz. Siz dünyanın geçici yaratım istiyorsunuz. Oysa Allah (size) ahireti
istemektedir. Allah, üstün ve güçlüdür, hüküm ve hikmet sahibidir». (Enfal: 67}

Daha sonra gelen
vahiy, esirlerin Öldürülmemesi fik­rinin Allah tarafından desteklendiğini
belirtiyordu. Peygamber (s.a.v.)’e esirlerle ilgili bir mesaj da vardı:

«Ey Peygamber,
ellerinizdeki esirlere de ki: «Eğer Allah, sızın kalblerimzde bir hayır bilirse
(görürse) size sizden alınandan daha hayırlısını verir ve sizi bağışlar. Allak
bağışlayandır, esirgeyendir», (hnfal: 70).

Bununla birlikte
yaşamasına izin verilemeyecek bir adam vardı: Ebu Cehil. Genelde herkes onun
öldürüldüğü kanaatindeydi, Peygamber (s.a.v.) cesedinin arpnması için emirler
verdi. Abdullah tbn Mes’ud (r.), İslâm’a diğer Mek-ke’lilerin hepsinden daha
fazla nefret gösteren bu adamın cesedini bulmak için bir kez daha savaş alanına
gitti, Ebu Cehil, önünde ayakta duran düşmanını farkedebilecek kadar yaşadı.
Abdullah, Kâ’be’nin önünde ille defa sesli ola­rak Kur’an okuyan adamdı. Ebu
Cehil, onu koruyan kim­sesi olmadığı, annesi köle Zühre’nin bir müttefiki olan
bir köle olduğu için Kâ’be’nin önünde kılıçla yüzünden yara­lamıştı. Abdullah
ayağını Ebu Cehil’in boynuna koydu Ebu Cphil: «Küçük çoban, yeteri kadar
yükseldin demek» de­di. Daha sonra, savaşı hangi tarafın kazandığını sordu. Ab­dullah
: «Allah ve Rasulü kazandı» dedi. Sonra başını ke­sip Peygamber (s.a.v.)’e götürdü.

Ebu Cehil, savaş
bittikten sonra öldürülen tek Kureyş-li lider değildi. Abdurrahman îbn Avf,
ganimet olarak al­dığı zırhı taşırken, bineğini kaybettiği için kaçamayan şiş­man
Umeyye’ye rastladı. Yanında elinden tuttuğu oğlu Ali de vardı. Umeyye bir
zamanlar arkedaşı olan bu ada­ma : *Beni esir olarak al, çünkü ben birden fazla
zırha de­ğerim» dedi. Abdurrahman bu teklifi kabul etti ve elindeki zırhı
bırakarak onu ve oğlunu elinden tutup götürmeye başladı. Fakat o, esirlerini
kampa doğru götürürken Bilâl Cr.) eski sahibi ve ona işkence eden adamı
farketti. «Umeyye! Küfrün başı! O yaşadıkça ben nasıl yaşarım?» diye bağır­dı.
Abdurrahman onların kendi esirleri olduğunu hatır­lattı. Fakat Bilâl yine
bağırmaya devam etti: «O yaşadık­ça ben nasıl yaşarım!» Sinirlenen Abdurrahman:
«Beni duymuyor musun ey kara kadının oğlu?» diye, bağırdı. Bu­nun üzerine
Bilâl, müezzin olmasını sağlayan gür sesinin tüm gücüyle bağırdı: «Ey Allah’ın
yardımcıları, küfrün ba­şı Umeyye! O yaşadıkça ben nasıl yaşarım?». Her taraftan
adamlar koşuştu ve Abdurrahman’la iki esirinin çevresi­ni kuşattılar. Daha
sonra bir kılıç çekildi ve Ali yere düş­tü, fakat ölmedi. Abdurrahman
Umeyye’nin elini bıraktı ve «Kendin kaçabilirsen kaç, çünkü ben senin İçin
hiçbir şey yapamam» dedi. Etrafını saran adamlar hemen iki esi­ri de
öldürdüler. Abdurrahman sonraki yıllarda şöyle der­di: «Allah Bilâl’e merhamet
etsin! Zırhlarımı kaybettim, Bilâl de beni iki esirimden etti.»[4]

Peygamber (s.a.v.),
savaşta Öldürülen, tüm müşriklerin cesetlerinin bir kuyuya toplanmasını
emretti. Utbe’nin ce­sedi taşınıp kuyuya atılırken oğlu Ebu Huzeyfe (r.)’nin yü­zü
sarardı ve üzüntüyle doldu. Peygamber (s.a.v.î bunu hissetti ve ona teselli
dolu bir bakışla baktı. Ebu Huzeyfe şöyle dedi: «Ey Allah’ın Rasulü, babamla
ilgili emrine ve oraya atılmasına karsı çakmıyorum. Fakat onu akıllı, hik­met
sahibi ve düşünceli bir adam bilirdim. Bu niteilkle-rin onu İslam’a getirmesini
ümit ediyordum. Fakat onun küfürde inatlaştığını ve o halde öldüğünü görünce
üzül­düm». Sonrö Peygamber (s.a.v.) Ebu Huzeyfe (r.) için ha­yır dualar etti.

Kamptaki barış ve
sessizlik sinirli bir takım seslerle bozuldu. Geride Peygamber (s.a.v.)’i
korumak için kalan­lar da ganimetten pay istiyorlardı. Düşmanı kovalayıp esir
alanlar ve ganimetleri kendi ellerinde toplayanlar ise bun­ları vermek
istemiyorlardı. Peygamber fs.a.v.)’in bu karı­şıklığı düzeltip eşit bir dağıtım
yapmasına fırsat kalma­dan bu konuda bir vahy geldi:

«Sana savaş
ganimetlerini sorarlar. De ki: Ganimetler Allah’ta ve Rasulündür». (Enfaî: 1).

Bunun üzerine
Peygamber (s.a.v,) ganimetlerin ve esir­lerin artık özel mülkiyette olmadığını
söyledi ve hepsinin yanına getirilmesini istedi. Hiç karşı çıkılmaksızm düzen
hemen sağlandı.

En Önemli esirlerden
biri, Şevde’nin kuzeni ve ilk ko­casının kardeşi olan, Amir kabilesinin şefi
Süheyl idi. Pey­gamber fs.a.v.)’e daha yakın bağlarla bağlı olan esirler
arasında amcası Abbas, damadı, yani kızı Zeyneb’in kocası Ebu’l-As, ve
kuzenleri Nevfel ile Akil de vardı. Peygamber (s.a.v.) esirlere iyi davranılmasıyla
ilgili genel bir emir vermişti. Fakat esirlerin bağlanması da gerekliydi, bu
yüz­den esirlerin bağlanmasına izin verdi. Fakat Peygamber (s.a.v.) o gece,
amcasının böyle bir konumda olduğunu dü­şünerek uy uyamadı. Ve bağlarının
gevşetilmesi için emir verdi. Diğer esirler, akrabalarından daha az ilgi
gördüler. Mus’ab (r.), Ensardan biri tarafından esir alınan kardeşi Ebu Aziz’e
rastladı. Mus’ab esir alana: «Onu sıkı tut, çün­kü annesi çok zengindir, sana
yüklü bir miktar fidye ve­rebilir» dedi. Ebu Aziz: «Ey kardeşim, beni
başkalarına mı emanet ediyorsun?» deyince Mus’ab: «Şimdi senin ye­rine benim
kardeşim O.» cevabını verdi. Bununla birlikte Ebu Aziz daha sonraki yıllarda,
kendisini 4.000 dirhem fid­ye karşılığında serbest bırakıp Medine’ye götüren Ensar­dan
gördüğü iyi muameleyi anlatırdı.

Hâlâ sayıca çok fazla
olan sekiz yüz kişilik Mekke or­dusunun, geri dönüp saldırmayacak kadar
uzaklaştığı ke-sinleşince, Peygamber (s.a.v.3, Abdullah îbn Revana (r.)’yı
zafer haberini vermek üzere Yukarı Medine’ye, Zeyd’i de Aşağı Medine’ye
gönderdi. Kendisi ise orduyla birlikte Be-dir’de kaldı. O gece, kafirlerin
cesedlerinin atıldığı kuyu­nun başında durdu ve -. «Ey kuyudakiler, ey
Peygamber’in akrabaları, ona çok kötü bir akrabalık gösterdiniz. Beni başkaları
kabul ederken, siz bana yalancı dediniz. Başka­ları zafer kazanmamda bana
yardım ederken siz bana kar­şı savaş açtınız. Siz, Rabbtnizin size verdiği
sözün hak ol­duğunu gördünüz mü? Ben, «Rabbimin bana verdiği sö­zün
gerçekleştiğini-ve hak olduğunu gördüm,» dedi. As-habdan bazıları onun ölülerle
konuştuğunu duydular ve endişe ettiler. Peygamber (s.a.v.) onlara: «Siz benim
söz­lerimi onlardan daha iyi duyamazsınız. Onların simden tek farkı bana cevap
vermemeleri,» dedi[5]

Ertesi sabah erkenden
ordu ve esirlerle birlikte yola çıkıldı. Esirlerin en değerlileri, yani
aileleri 4000 dirhem fidye ödeyebilecek olanlardan âtisi Abdu’d-Dar’dan Nadr
ile Abdu’ş-Şems’ten Ukbe[6] idi.
Fakat bu iki adam îslam’ın en azılı düşmanlarıydı ve eğer serbest
bırakılırlarsa he­men eski kötü faaliyetlerine başlayacaklardı. Çünkü bu
ahmakları, Bedir’de sayıca az olan müslümanlann zafer

kazanması bile
düşünceye sevketmezdi. Peygamber Cs.a.v )’-in gözü sürekli onların üstündeydi;
fakat iki adamın da kalbinde bir değişiklik görünmüyordu. Yolculuk sırasında,
onların yaşamasının Allah’ın isteğine aykırı olduğu düşün­cesi Peygamber’de
belirdi. Konakladıkları bir yerde, Nadr’-m öldürülmesini emretti. Onun başını
Hz. Ali kesti. Bir di­ğer konak yerinde de Ukbe, Evs’li bir adamın elinden ay­nı
akıbete uğradı. Peygamber (s a.v.) Medine’ye yayan üç gün uzaktaki bir konak
yerinde geri kalan esir ve gani­metleri paylaştırdı. Savaşta rol alan her adama
eşit bir pay verdi.

O zamana kadar Zeyd ve
Abdullah îbn Revana (r.) Me­dine’ye varmıştı ve yahudilerlo münafıklar hariç
herkes bayram sevinci yaşıyordu. Fakat Zeyd getirdiği iyi haber­lerin yamsıra,
kötü haberler de alnrtşti: Rukiyye olmuştu, Osman ve Üsame onu gömmüşler ve
henüz yeni donuyor­lardı. Zeyd, Afra’ya iki oğlunun da -Avf ve Muavviz- öl­dürüldüğü
haberini verince, şehrin o bölgesindeki üzüntü daha da fazlalaştı. Şevde, iki
evdeki matemi de teselli et mek için kendi eviyle ‘Afra’nın evi arasında mekik
doku­yordu. Afra için üzüntünün yanında sevinç de vardı çün­kü oğulları
kahramanca çarpışmışlar ve şereflice ölmüş­lerdi. Zeyd, Rubayyi’ye de sarnıçta
su içerken boynundan okla vurulan oğlu Harise, tbn Surâka’nm da ölüm haberi­ni
vermek zorundaydı. Birkaç gün sonra Peygamber (s a.v } Medine’ye gelir-gelmez,
Rubayyi hemen ona gitti ve oğlu­nu sordu. Çünkü oğlu savaş başlamadan, îslam
için bir ok bile atmaya fırsat bulamadan öldürülmüştü. «Ey Allah’­ın Rasulü,»
dedi Rubayyi, «Bana Harıse’nin Cennet’te ol­duğunu söylemeyecek misin? Eğer
cennette olduğunu söy­lersen bu kaybı sabırla karşılayayım, eğer cennette değil­se
ağlayarak ona yas tutayım». Peygamber (s.a.v.) bu tür sorulara her zaman genel
cevaplar verir O çoğu kez «Ameller niyetlere göredir»[7]
deyip, amacım yerine getir­mese bile bir mü’minin, Allah için niyet ederse
mükâfatını alacağını belirtmiştir. Fakat bu kez kadına özel bir ce­vap verdi:
«Ey Harise’nin annesi, cennette birçok bahçe­ler vardır. Senin oğlun ise
onların en yükseğinde, Firdevs1-tedir.»[8].