Beyan cümlesi: Fiil cümlesinin başına gelen bir yan cümleciktir. İşlevini açıklamak için FİL Suresi seçildi.
a) ( فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصْحَابِ الْفِيلِ “Fil ashabına Rabbin yaptı”) fiil cümlesinin anlamı kapalıdır. Yani cümlenin muhatabı;
yapılanların NE OLDUĞUNU, NASIL YAPILDIĞINI anlamak için “Ne yaptı Rabbim ?” diye sorar.
b) Bu fiil cümlesinin başına ( أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ “Görmezmisin nasıl ?”) ifadesi getirildiğinde ise, ibret alınacak bir olayı
anlatıyorum. Dikkat edin uyarısı ile olayı özetliyor. Bu nedenle de “Cümle-i Beyaniye” ismini alıyor.
c) ( رَبُّكَ “Rabbuke=Rabbin”) ifadesinde, ismin REF halinde olması, yapılanların bir benzerinin teknolojik olarak asla
yapılamayacağı bilgisini saklar.
d) ( رَبُّنَا “Rabbunâ=Rabbimiz”) olarak kullanılmayıp, muhatabının Rabbini (RABBUKE) işaret etmesinin hikmeti de,
her tefekkür edenin esmaları idrak payı farklı olacağından ve RABBİNİ tanıması da, idraki kadar olacağından her okuyanın Rabbi kendi zannına göredir. RABBİMİZ dediğimizde ise, tüm insanları idraklerini de için alan bi RABB tarifi yapılmış demektir. Şöyle de söylenebilir. RABBİMİZ ifadesi; (1) Museviler gibi, bilmeden veya menfaati için ibadet edenleri, (2) İseviler gibi, bilmek isteyerek veya korkarak ibadet edenleri, (3) Muhammediler gibi, Hz. Muhammed a.s.v’ı severek ibadet edenleri kapsar.