Arapça GramerArapça Gramer Kitabı Online Fihrist

Mezid Fiillerden İnfial Babı

 

B) SÜLÂSÎ MÜCERREDE İKİ HARF İLAVESİYLE KURULAN MEZÎD FİİLLER

Sülâsî mücerrede iki harf ilavesiyle kurulan 5 harfli fiiller 5 ayrı şekilde gelir:

اِنْفِعَالاً

يَنْفَعِلُ

اِنْفَعَلَ

اِنْكِسَاراً

يَنْكَسِرُ

اِنْكَسَرَ

kırılmak

kırılıyor

kırıldı

اِفْتِعاَلاً

يَفْتَعِلُ

اِفْتَعَلَ

اجْتِمَاعاً

يَجْتَمِعُ

اِجْتَمَعَ

toplanmak

toplanıyor

toplandı

اِفْعِلاَلاً

يَفْعَلُّ

اِفْعَلَّ

اِحْمِرَاراً

يَحْمَرُّ

اِحْمَرَّ

kızarmak

kızarıyor

kızardı

تَفَعُّلاً

يَتَفَعَّلُ

تَفَعَّلَ

تَعَلُّماً

يَتَعَلَّمُ

تَعَلَّمَ

öğrenmek

öğreniyor

öğrendi

تَفَاعُلاً

يَتَفَاعَلُ

تَفَاعَلَ

تَبَاعُداً

يَتَبَاعَدُ

تَبَاعَدَ

uzaklaşmak

uzaklaşıyor

uzaklaştı

Bunların sırasıyla çekimleri ve örnekleri şöyledir:

1) İNFİÂL (اِنْفِعَالٌ) BÂBI

Sülâsi mücerredin başına إنْ harflerinin eklenmesiyle yapılır. Şekil olarak malûm, anlam olarak meçhûldür.

Masdar

Muzâri

Mâzî

اِنْفِعَالاً

يَنْفَعِلُ

اِنْفَعَلَ

اِنْكِسَاراً

يَنْكَسِرُ

اِنْكَسَرَ

kırılmak

kırılıyor

kırıldı

Gayesi: Bu fiilin kuruluşu mutâvaat içindir. Mutâvaat; müteaddî fiilin mef’ûl üzerinde meydana getirdiği tesiri kabullenmesidir. Genellikle bu ölçüde gelen fiiller lâzım olur ve dâima hissî yani maddî bir oluşu ifade eder. Örnek:

كَسَرْتُ الزُّجاَجَ فَانْكَسَرَ.

Camı kırdım o da kırıldı.

قَطَّعْتُ الْحَبْلَ فَانْقَطَعَ.

İpi parça parça kestim o da kesildi.

اِنْفِعَالٌ  bâbından örnekler:

كَسَرَ

kırdı

أَكْسَرَ

kırdırdı

اِنْكَسَرَ

kırıldı

فَتَحَ

açtı

اَفْتَحَ

açtırdı

اِنْفَتَحَ

açıldı

غَلِقَ

kapadı

أَغْلَقَ

kapattı

اِنْغَلَقَ

kapandı

 

Mâzî Çekimi

 

 

 

اِنْكَسَرُوا

اِنْكَسَرَا

اِنْكَسَرَ

kırıldı

Gâib

 

اِنْكَسَرْنَ

اِنْكَسَرَتَا

اِنْكَسَرَتْ

 

Gâibe

 

 

اِنْكَسَرْتَ

 

Muhâtab

 

 

Muzâri Çekimi

 

 

 

يَنْكَسِرُونَ

يَنْكَسِرَانِ

يَنْكَسِرُ

kırılır

Gâib

 

يَنْكَسِرْنَ

تَنْكَسِرَانِ

تَنْكَسِرُ

 

Gâibe

 

 

تَنْكَسِرُ

 

Muhâtab

 

                                       

اِنْفِعَالٌ  bâbının kendisi meçhûl mana verdiği için mâzî ve muzâri meçhûlu yoktur.

Emr-i Hâzırı: يَنْكَسِرُ   kırılır               اِنْكَسِرْ kırıl                

اِنْكَسِرُوا

اِنْكَسِرَا

اِنْكَسِرْ

kırıl

اِنْكَسِرْنَ

اِنْكَسِرَا

اِنْكَسِرِي

 

İsm-i Fâili:     يَنْكَسِرُ dan     مُنْكَسِرٌ kırılan

İsm-i mef’ûlü kullanılmaz.

*Bu kalıptaki fiillerin ilk harfi hemze-i vasıl olduğundan geçiş halinde okunmaz.

وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ.

Ve ay yarıldı

كُسِرَ الْقَلَمُ. (kalem kırıldı)

اِنْكَسَرَ الْقَلَمُ. (kalem kırıldı)

Yukarıdaki iki cümle arasındaki fark: Sülâsî meçhûlde söyleyenin zihninde işin ne ile nasıl ve kim tarafından yapıldığı mevcuttur. İnfial bâbında ise bunlar dikkate alınmaz, önemli olan meydana gelen iştir.

 

Muzaaf Fiillerin İnfial Kalıbı:

Nâkıs İnfiâl Kalıbının Çekimi:

Mâzî

اِنْشَقَّ   yarıldı

Mâzî

اِنْبَغَى  yakıştı, uydu

Muzâri

يَنْشَقُّ

Muzâri

يَنْبَغِي

Mansûb H.

يَنْشَقَّ

Emir 

اِنْبَغِ

Meczûm H.

يَنْشَقَّ – يَنْشَقِّ – يَنْشَقِقْ

İsm-i Fâil

مُنْبَغٍ

İsm-i Fâil

مُنْشَقٌّ

İsm-i Mef’ûl 

مُنْبَغىً

İsm-i Mef’ûl 

مُنْشَقٌّ

Masdar

اِنْبِغاَءً

Masdar

اِنْشِقاَقٌ

İlgili Makaleler