Arapça GramerArapça Gramer Kitabı Online Fihrist

İlletli Fiiller Nakıs Fiil

 

C) NÂKIS FİİL

Lâme’l-fiili (yani son harfi) illet harfi olan fiildir.

Son harfi vâvdan (و) kaynaklanan uzun elif ise nâkıs-i vâvî,

دَعَوَ

den

دَعَا

dua etti, çağırdı

Son harfi yâ (ي ) den kaynaklanan maksûre elif ise nâkıs-i yâî olur.  Fiilde ي  yazılmasına rağmen elif gibi çekerek okunur. Bu tip üstünden sonra gelen (ى) ler noktasız yazılır.

رَمَىَ

den

رَمَى

attı

Ecvef fiilin üç çeşit çekimi olmasına karşılık nâkıs fiilin mâzî ve muzârilerinin ayne’l-fiilindeki durumu itibariyle dört çeşit fiil vardır:

غَزَا  يَغْزُو

savaştı

رَمَى  يَرْمِي

attı

رَضِيَ   يَرْضَى

razı oldu

سَعَى يَسْعَى

çalıştı

Şimdi sırayla, sabır ve dikkatle bunların çekimini işleyelim.

a)1. Babdan gelen Nâkıs-i vâvî       

غَزَا  يَغْزُو   savaştı   (Aslı birinci babdan غَزَوَ يَغْزُوُ)

 

Muzâri Çekimi

 

      Mâzî Çekimi

يَغْزُو  يَغْزُوَانِ   يَغْزُونَ

غَزَا      غَزَواَ      غَزَوْا

تَغْزُو  تَغْزُواَنِ  يَغْزُونَ

غَزَتْ    غَزَتَا      غَزَوْنَ

 

 

تَغْزُو  تَغْزُواَنِ  تَغْزُونَ

غَزَوْتَ  غَزَوْتُماَ  غَزَوْتُمْ

تَغْزِينَ  تَغْزُواَنِ  تَغْزُونَ

غَزَوْتِ  غَزَوْتُماَ  غَزَوْتُنَّ

أَغْزُو   نَغْزُو     نَغْزُو

غَزَوْتُ  غَزَوْناَ    غَزَوْناَ

Görüldüğü gibi, nâkıs-i vâvî fiil, mâzi çekiminde; müfred gâibde (غَزَا) olarak gelmişken tesniye gâibde tesniye elifi kolay söylenebilmesi için fiilin aslı olan (غَزَوَ)’ye birleşmiş ve (غَزَواَ) olmuştur. Cemi gâibde vâvu’l-cemâa’ya (وا) bitişince (غَزَوُوا) olması gerekirken dile ağır geldiğinden, yanyana gelen iki sükûnun birisinden kurtulmak için şahsı gösteren vâvü’l-cemâa atılamayacağından fiilin illet harfi olan vâv düşürülmüş, vâv’dan önceki üstün harekeyle cemi vâvı bağlanıp (غَزَوْا) haline getirilmiştir. Müfred gâibi (غَزَا) olan fiilin müfred gâibesini yapmak için (تْ) eklenmesi yeterlidir. Fakat burada da “uzatmadan sonra cezm gelince uzatma düşer” kaidesi devreye girmiş ve fiil (غَزاَتْ) halinden aradaki elifin düşmesiyle (غَزَتْ) haline getirilmiştir. Fiil bu hale geldikten sonra müennes tesniyesini yapmak için elif koymak yeterli olmuştur (غَزَتَا). Gâibe cemi müennesde ise nûnu’n-nisve’ye (-ْنَ) bağlanırken illet harfi yine aslına dönmüş ve (غَزَوْنَ) olmuştur. Bundan sonrası ise diğer üçlü mâzî fiillerde olduğu gibidir (غَزَوْتَ  غَزَوْتُماَ غَزَوْتُمْ ..). Bu fiile benzeyen bütün fiillerde aynı formül uygulanacağından kitabın burasına kadar gelip anlayan kimse için umutsuzluğa düşmek abestir. Bol tekrarla anlaşılmayacak konu yoktur.

Nâkıs-ı vâvî muzâri çekiminde tesniye gâiblerde fiil aslına dönmüş (يَغْزُوَانِ), cemi gâibte vâvu’l-cemâa’ya birleşince yukarıda bahsedilen kaideler gereği kendi illet harfini düşürüp (يَغْزُوُونَ) yerine (يَغْزُونَ) olmuştur. Gâibe cemi müenneste de aynı şekilde fiilin son harfine nûnu’n-nisve dil kolaylığı açısından cezmi atılıp (يَغْزُونَ) olarak gelmiştir. Müennes muhâtaba’da ayne’l-fiilin ötresi, kendisinden sonra gelen ve ses uyumu gereği esreli okunan harf sebebiyle (تَغْزُوِينَ) olarak telaffuzda ağırlık teşkil ettiği için düşürülmüştür. Bundan sonra harfi illetin esre harekesi, ayne’l-fiile aktarılarak (تَغْزِوِينَ) olmuştur. Bu defa yanyana gelen iki sükûnludan illetlisi düşürülmüş, böylece daha rahat kullanılan (تَغْزِينَ) şekli ortaya çıkmıştır.

  

b) 2. Babdan gelen Nâkıs-ı yâî

          رَمَى  يَرْمِيattı     (aslı ikinci babdan  (رَمَىَ يَرْمِيُ   

     Muzâri Çekimi

              Mâzî Çekimi

يَرْمِي  يَرْمِيَانِ  يَرْمُونَ

رَمَى    رَمَيَا    رَمَوْا

تَرْمِى  تَرْمِيَانِ  يَرْمِيْنَ

رَمَتْ   رَمَتَا    رَمَيْنَ

تَرْمِى تَرْمِيَانِ  تَرْمُونَ  

رَمَيْتَ  رَمَيْتُماَ  رَمَيْتُمْ

تَرْمِينَ تَرْمِيَانِ  تَرْمِيْنَ  

رَمَيْتِ  رَمَيْتُماَ  رَمَيْتُنَّ

أَرْمِى نَرْمِي  نَرْمِي  

رَمَيْتُ  رَمَيْناَ  رَمَيْناَ

Görüldüğü gibi mâzî çekimde iki illet yanyana sakin halde (رَمَيُوا) olarak gelemeyeceği için gâib cemide nâkıs-i yâî düşmüş (رَمَوْا) olmuştur, müfred gâibede uzatmadan sonra cezim gelince (elif-i maksûre) düşmüş (رَمَتْ), tesniye gâibede buna yalnızca tesniye elifi eklenmiş (رَمَتَا), bunların dışında asıldaki yâ geri gelmiştir.

Nâkıs-i yâî muzâride vâvu’l-cemâaya bitişince fiilin illet harfi düşmüştür. Vâvu’l-cemâayla ses uyumunun sağlanması için de ayne’l-fiilin esresi ötreye çevrilmiştir. Böylece aslı olan (يَرْمِيُونَ) den (يَرْمُونَ) haline gelmiştir.

c) 4. Bâb’dan gelen Nâkıs-ı yâî

 رَضِيَ   يَرْضَىrazı oldu     (Aslı dördüncü babdan رَضِيَ يَرْضَىُ)

         Muzâri Çekimi

             Mâzî Çekimi

يَرْضَى  يَرْضَياَنِ  يَرْضَوْنَ

رَضِيَ   رَضِياَ  رَضُوا

تَرْضَى  تَرْضَيَانِ  يَرْضَيْنَ

رَضِيَتْ رَضِيَتَا  رَضِيْنَ

تَرْضَى  تَرْضَيَانِ  تَرْضَوْنَ

 رَضِيْتَ رَضِيْتُماَ رَضِيْتُمْ           

تَرْضَيْنَ تَرْضَيَانِ  تَرْضَيْنَ

رَضِيْتِ رَضِيْتُماَ رَضِيْتُنَّ

أَرْضَى  نَرْضَى   نَرْضَى

رَضِيْتُ  رَضِيْناَ   رَضِيْناَ

Bu babdaki nâkıs-i yâî mâzî çekimde vâvu’l-cemâa’ya bitişirse fiilin illet harfi düşer. Ayne’l-fiilin esresi (aslındakiرَضِيُوا  ) vâvu’l-cemâaya ses uyumu gereği ötreli bağlanır[1].

Nâkıs-i yâî, muzâri çekimde vâvu’l-cemâa’ya veya yâu’l-muhâtaba’ya bitişirse aynı şekilde fiilin illet harfi düşer[2].

d) 3. Bâb’dan gelen Nâkıs-ı yâî

سَعَى   يَسْعَى çalıştı     (aslı üçüncü babdan سَعَىَ   يَسْعَىُ)

      Muzâri Çekimi

     Mâzî Çekimi

يَسْعَى يَسْعَياَنِ   يَسْعَوْنَ

سَعَى   سَعَياَ   سَعَوْا

تَسْعَى  تَسْعَياَنِ  يَسْعَيْنَ

سَعَتْ   سَعَتاَ   سَعَيْنَ

تَسْعَى  تَسْعَياَنِ  تَسْعَوْنَ

 سَعَيْتَ سَعَيْتُماَ سَعَيْتُمْ            

تَسْعَيْنَ  تَسْعَياَنِ  تَسْعَيْنَ

سَعَيْتِ سَعَيْتُماَ سَعَيْتُنَّ

أَسْعَى  نَسْعَى     نَسْعَى   

سَعَيْتُ  سَعَيْناَ    سَعَيْناَ

Görüldüğü gibi (سَعَى) (رَمَى) benzeri, (يَسْعَى) da (يَرْضَى) benzeri olarak çekilmiştir. Yukarıda çekimi yapılan (غَزَا) (رَمَى) ve (رَضِيَ) fiillerini ezberleyerek benzerlerinin çekimini bunlara göre yapmak da öğrenmenin bir başka yoludur.

Emr-i Hâzırları

Nâkıs-ı vâvî               اُغْزُ     يَغْزُو  savaş

Nâkıs-ı vâvî emir çekimi

اُغْزُ       اُغْزُواَ     اُغْزُوا

Muhâtab

اُغْزِي     اُغْزُوَا     اُغْزُونَ

Muhâtaba

Nâkıs-i yâî

اِرْضَ  dan  يَرْضَى

razı ol

اِرْمِ  den  يَرْمِي

at

اِسْعَ  dan يَسْعَى

çalış

         

 

 

Nâkıs-i yâî emir çekimi

 

اِرْضَ      اِرْضَيَا    اِرْضَوْا

Muhâtab

اِرْمِ     اِرْمِيَا    اِرْمُوا

Muhâtab

اِرْضَىْ[3]  اِرْضَيَا    اِرْضَيْنَ

Muhâtaba

اِرْمِى   اِرْمِيَا    اِرْمِينَ

Muhâtaba

           

 

اِسْعَ     اِسْعَياَ    اِسْعَوْا

Muhâtab

اِسْعَىْ   اِسْعَياَ    اِسْعَيْنَ

Muhâtaba

İsm-i Fâilleri

غَازٍ  غَزَى

savaşan

رَامٍ  رَمَى

atan

رَاضٍ  رَضِيَ

razı olan

ساَعٍ  سَعَى

çalışan

         

*Nâkıs fiillerde ism-i fâil ma’rife olduğunda (اَلْفاَعِلُ) kalıbındadır. Nekre olduğunda ise 3. kök harfi düşer ve kesre tenvin alır:

اَلْهاَدِي  هاَدٍ

yol gösteren (ref ve cer hâli)

اَلْهاَدِيَ هاَدِياً

(nasb hali)

Cemi müzekkerler de müfredlere benzer bozulmalara uğrar:

هاَدُونَ  (هاَدِيُونَ)

ref hali

هاَدِينَ (هاَدِيِينَ)

nasb ve cer hâli

هاَدٍ kalıbındaki çekim bozuklukları sadece ism-i fâile ait değildir. Sonu (و) veya (ي) ile biten pek çok çoğulda aynı durumu gösterir.

 

                                                İsm-i Mef’ûlleri

مَغْزُوٌّ    غَزَى

savaşılan, savaşılmış

مَرْمِىٌّ    رَمىَ

atılmış, atılan

مَرْضِىٌّ    رَضِىَ

 razı olunmuş, razı olunan

مَسْعِىٌّ    سَعَى

çalışılmış, çalışılan

 


 

 

NÂKIS FİİLLERİN MEÇHÛLLERİ

a) Nâkıs-i vâvî

يُغْزَى   يَغْزُو

savaşılıyor

غُزِيَ    غَزَا

savaşıldı

    Meçhûl Muzâri  Çekimi

          Meçhûl Mâzî Çekimi

 

يُغْزَى  يُغْزَيَانِ  يُغْزَوْنَ

غُزِيَ   غُزِيَا    غُزُوا

 

تُغْزَى  تُغْزَيَانِ  يُغْزَيْنَ

غُزيَتْ  غُزِيَتَا  غُزِيْنَ

 

تُغْزَى  تُغْزَيَانِ  تُغْزَوْنَ

غُزِيْتَ…          

 

تُغْزَيْنَ  تُغْزَيَانِ  تُغْزَيْنَ

 

 

أُغْزَى  نُغْزىَ   نُغْزىَ

 

 

           

b) Nâkıs-i yâî 

يُرْمَى   يَرْمِي  

atılıyor

       رُمِيَ  رَمَى

atıldı

Meçhûl Muzâri Çekimi

    Meçhûl Mâzî Çekimi

 

يُرْمَى    يُرْمَيَانِ    يُرْمَوْنَ

رُمِىَ    رُمِيَا    رُمُوا

 

تُرْمَى    تُرْمَيَانِ     يُرْمَيْنَ

رُمِيَتْ  رُمِيَتَا  رُمِيْنَ

 

تُرْمَى    تُرْمَيَانِ     تُرْمَوْنَ

رُمِيْتَ…

 

تُرْمَيْنَ    تُرْمَيَانِ     تُرْمَيْنَ

 

 

أُرْمَى      نُرْمَى      نُرْمَى

 

           

 

يُرْضَى  يَرْضَى    

razı olunur

رُضِىَ   رَضِيَ

razı olundu

Meçhûl Muzâri Çekimi

          Meçhûl Mâzî Çekimi

 

يُرْضَى   يُرْضَيَانِ   يُرضَوْنَ

رُضِىَ  رُضِيَا    رُضُوا

 

تُرْضَى   تُرْضَيَانِ    يُرْضَيْنَ

رُضِيَتْ رُضِيَتَا  رُضِيْنَ

 

تُرْضَى   تُرْضَيَانِ    تُرْضَوْن

رُضِيْتَ…

 

تُرْضَيْنَ   تُرْضَيَانِ     تُرْضَيْنَ

 

 

أُرْضَى    نُرْضىَ     نُرْضىَ

 

 

           

Not: a) Nâkıs fiilde cemî vâvı sâkin (cezimli) olduğunda kendisinden sonra hemze-i vasıl gelirse; vâv zamme ile, sakin olan muhâtaba yâ’sından sonra hemze-i vasıl gelirse, yâ kesre ile harekelenir:

(رَمَوْا) – رَمَوُا الْحِجاَرَةَ.

Taşı attılar.

(أَ لَمْ تَرَيْ) – أَلَمْ تَرَيِ الْوَلَدَ؟

Çocuğu görmedin mi?

        b) Nâkıs fiile zamir birleştiği zaman maksûre olan elif uzun elif haline gelir:

رَماَهُ مِنَ الناَّفِذَةِ فَسَقَطَ عَلَى الْخِزاَنَةِ.

Onu pencereden attı (o da) dolabın üzerine düştü.

Cümle Örnekleri:

1- خَشِيَ (يَخْشَى)[4] الْمُؤْمِنُونَ رَبَّهُمْ – اَلْمُؤْمِنُونَ خَشُوا (يَخْشَوْنَ) رَبَّهُمْ (خَشِيَ يَخْشَى).

2- صَحَتِ (تَصْحُو) الْبِنْتاَنِ مُبَكِّرَتَيْنِ – اَلْبِنْتاَنِ صَحَتاَ (تَصْحُواَنِ) مُبَكِّرَتَيْنِ (صَحا يَصْحُو).

3- رَمَتِ (تَرْمِي) اللاَّعِبَتاَنِ الْكُرَةَ – اَللاَّعِبَتاَنِ رَمَتاَ (تَرْمِياَنِ) الْكُرَةَ (رَمَى يَرْمِي ).

4- دَنَا (يَدْنُو) الْجُنُودُ مِنَ الْأَعْداَءِ – الْجُنُودُ دَنَوْا (يَدْنُونَ) مِنَ الْأَعْداَءِ (دَنَا يَدْنُو مِنْ).

5- دَعاَ (يَدْعُو) أَحْمَدُ وَ عَلِيٌّ أَصْدِقاَئَهُماَ إِلَى الْعَشاَءِ – أَحْمَدُ وَ عَلِيٌّ دَعَواَ (يَدْعُواَنِ) أَصْدِقاَئَهُماَ إِلَى الْعَشاَءِ (دَعاَ يَدْعُو).

6- رَمَى (يَرْمِي) الْكُرَةَ بَعِيداً – نَحْنُ رَمَيْناَ (نَرْمِي) الْكُرَةَ بَعِيداً – دَنَا (يَدْنُو) مِنَ الْبَحْرِ – هُنَّ دَنَوْنَ (تَدْنُونَ) مِنَ الْبَحْرِ.

7- مَشَى (يَمْشِي) مُسْرِعاً إِلَى مَنْزِلِهِ – أَنْتُماَ مَشَيْتُماَ (تَمْشِياَنِ) مُسْرِعَيْنِ إِلَى مَنْزِلِكُماَ (مَشَى يَمْشِي).

8- بَكَى (يَبْكِي) عِنْدَماَ ذَهَبَتْ أُمُّهُ – هُنَّ بَكَيْنَ (يَبْكِيْنَ) عِنْدَماَ ذَهَبَتْ أُمُّهُنَّ (بَكَى يَبْكِي).

9- بَنَى (يَبْنِي) الْمَنْزِلَ فِي سَنَةٍ كاَمِلَةٍ – بَنَيْناَ الْمَنْزِلَ فِي سَنَةٍ كاَمِلَةٍ (بَنَى يَبْنِي).

10- خَشِيَ (يَخْشَى) الْوُصُولَ مُتَأَخِّراً – هُماَ خَشِياَ (يَخْشَياَنِ) الْوُصُولَ مُتَأَخِّرَيْنِ.

11- أَصْبَحَتْ غُرْفَتِي جَمِيلَةً عِنْدَماَ طَلَيْتُهاَ بِاللَّوْنِ الْأَزْرَقِ (طَلَى يَطْلِي) – ذَهَباَ إِلَى الْمَنْزِلِ الَّذِي أَتَى مِنْهُ صَوْتُ الْخَرُوفِ (أَتَى يَأْتِي).

12- دَعَوْتُ (أَدْعُو) صَدِيقِي إِلَى مَنْزِلِي (دَعاَ يَدْعُو) – سَعَيْناَ (نَسْعَى) بَيْنَ الناَّسِ بِالْحَقِّ (سَعَى يَسْعَى).

13- اَلْأَوْلاَدُ دَعَوْا (يَدْعُونَ) أَصْدِقاَئَهُمْ – اَلْوَلَداَنِ رَمَياَ (يَرْمِياَنِ) الْكُرَةَ .

14- اَلبَناَتُ مَضَيْنَ إِلَى مَناَزِلِهِنَّ مُسْرِعاَتٍ (مَضَى يَمْضِي) – مَشَيْناَ إِلَى مَنْزِلِناَ مُسْرِعِينَ (مَشَى يَمْشِي).

15- اَلْبَناَتُ صَحَوْنَ مُبَكِّراَتٍ (صَحاَ يَصْحُو)- اَلرِّجاَلُ دَنَوْا مِنَ الْبِئْرِ (دَنا يَدْنُو).

16- فاَطِمَةُ وَ لَيْلَى بَكَتاَ كَثِيراً (بَكَى يَبْكِي) – ساَلِمٌ وَ صاَلِحٌ قَضَياَ الْيَوْمَ فِي الْحَدِيقَةِ (قَضَى يَقْضِي).

Tercüme:

1- Mü’minler Rabb’lerinden korktu (korkar). (Aynı manada isim cümlesi).

2- İki kız erken uyandı (uyanır).

3- İki oyuncu topu attı (atıyor) (müe.).

4- Askerler (ordu) düşmanlara yaklaştı (yaklaşıyor-yaklaşır).

5- Ahmet ve Ali arkadaşlarını akşam yemeğine davet etti (çağırdı) (çağırıyor).

6- Topu uzağa attı (atıyor). Biz topu uzağa attık (atarız). Denize yaklaştı (yaklaşıyor). Onlar (bayanlar) denize yaklaştı (yaklaşıyor).

7- Hızlıca evine yürüdü (yürür). İkiniz hızlıca evinize yürüdünüz (yürüyorsunuz).

8- Annesi gidince ağladı (ağlar). Onlar (müe.) anneleri gidince ağladılar (ağlarlar).

9- Evi tam bir senede yaptı (yapar). Evi tam bir senede yaptık (yaparız).

10- Geç ulaşmaktan korktu (korkar). İkisi geç varmaktan korktu (korkar).

11- Mavi boyayla boyadığım zaman ev güzel oldu. İkisi kuzu sesinin geldiği eve gittiler (giderler, yürürler).

12- Arkadaşımı evime çağırdım (çağırıyorum). İnsanlar arasında hakla çalıştık (çalışıyoruz).

13- Çocuklar arkadaşlarını çağırdılar (çağırıyorıyorlar). İki çocuk topu attı (atıyor).

14- Kızlar hızlıca evlerine gittiler (gidiyorlar). Hızlıca evimize yürüdük (yürürüz).

15- Kızlar erken uyandı (uyanır). Erkekler kuyuya yaklaştı (yaklaşıyor).

16- Fâtıma ve Leylâ çok ağladı (ağlıyor). Sâlim ve Sâlih bugünü bahçede geçirdiler (geçiriyorlar).

&&&&&&&&&&

MEHMÛZE’L-FÂ VE NÂKIS

Kur’ân’da geçen أَتَى (geldi) fiili başında hemze (أ) olması dolayısıyla mehmûze’l- fa’dır. Kelimenin sonunda da ى gelmesiyle aynı zamanda nâkıstır. Onun da çekimini yapmamız konunun daha da pekişmesini sağlayacaktır:

 

 Muzâri Malûm Çekimi

 

      Mâzî Malûm Çekimi

 

geliyor يَأْتِى  يَأْتِيَانِ  يَأْتُونَ

 

geldi أَتَى    أَتَيَا   أَتَواْ

 

             تَأْتِى  تَأْتِيَانِ  يَأْتِيْنَ

 

         أَتَتْ  أَتَتَا   أَتَيْنَ

 

             تَأْتِى  تَأْتِيَانِ  تَأْْتُونَ

 

        أَتَيْتَ أَتَيْتُماَ  أَتَيْتُمْ

 

            تَأْتِينَ  تَأْتِيَانِ   تَأْتِيْنَ

 

        أَتَيْتِ أَتَيْتُماَ  أَتَيْتُنَّ

 

           آتِي  نَأْتِي    نَأْتِي

 

        أَتَيْتُ  أَتَيْناَ  أَتَيْناَ

 

 

 

 

 

Muzâri Meçhûl Çekimi

 

Mâzî Meçhûl Çekimi

 

  gelinir  يُؤْتَى    يُؤْتَيَانِ   يُؤْتَوْنَ

 

gelindi اُتِيَ      اُتِيَا      أُتُوا

           تُؤْتَى   تُؤْتَيَانِ     يُؤْتَيْنَ

 

       اُتِيَتْ    اُتِيَتَا    اُتِيْنَ

 

           تُؤْتَى   تُؤْتَيَانِ    تُؤْتَوْنَ

 

       اُتِيْتَ    اُتِيْتُماَ   اُتِيْتُمْ

 

             تُؤْتَيْنَ   تُؤْتَيَانِ   تُؤْتَيْنَ

 

          اُتِيْتِ    اُتِيْتُماَ    اُتِيْتُنَّ

 

             أُوتَى    نُؤْتَى    نُؤْتَى

 

          اُتِيْتُ     اُتِيْناَ     اُتِيْناَ

 

 

 

Emr-i Hâzırı

 

İsm-i Fâil

 

İsm-i Mef’ûl

 

 

يَأْتِي  den تِ

(أَتَى)   dan    آتٍ

(أَتَى)  dan  مَأْتِيٌّ

 

 

gel

gelen

gelinen, gelinmiş

 

                       

Emr-i Hâzır Çekimi:

تُوا    (اِيتُوا) 

تِيَا

تِ

تِيْنَ

تِيَا

تِي

gelin

ikiniz gelin

gel

&&&&&&&&&&

MEHMÛZE’L-LÂM VE ECVEF

 جَاءَ (geldi) fiilinde hemze son harfte olmasından dolayı mehmûze’l-lâm ve ortası (ا) illet harfi olmasından dolayı da ecvef fiilin özellikleri biraraya gelmiştir. Her ne kadar diğerlerinde olduğu gibiyse de Kur’ân’da ve diğer yerlerde geçtiği için bunun da çekimini yapalım:

 

Muzâri Malûm Çekimi

 

Mâzî Malûm Çekimi

 

 

 يَجِئُ   يَجِيئَانِ   يَجِيئُونَ

geliyor

 جَاءَ     جَاءاَ   جَاؤُوا

geldi

 

 تَجِئُ    تَجِيئَانِ    يَجِئْنَ

 

جَاءَتْ  جَاءَتَا  جِئْنَ

 

 

 تَجِئُ…

 

جِئْتَ…           

 

 

Emr-i Hâzırı

İsm-i Fâil

İsm-i Mef’ûl

 

 

(يَجِئُ) danجِئْ

(جَاءَ) den  جَاءٍ

(جَاءَ)  den   مَجِيئٌ

 

 

gel

gelen

gelinen, gelinmiş

 

                   

Meçhûlleri:: جِيءَ (يُجاَءُ)    gelindi

 

Ayet Örnekleri:

وَأَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّهَا وَوُضِعَ الْكِتَابُ وَجِيءَ[5] بِالنَّبِيِّينَ وَالشُّهَدَاءِ وَقُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَهُمْ لاَ يُظْلَمُونَ.

(Mahşer) yeri, Rabbinin nûru ile aydınlanmıştır. Kitap (amel defterleri) konmuş, peygamberler ve şahidler getirilmiş ve kullar arasında adaletle hükmedilmiştir. Onlar asla zulmedilmezler (Zümer, 69).

وَجِيءَ يَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ يَوْمَئِذٍ يَتَذَكَّرُ الْإِنسَانُ وَأَنَّى لَهُ الذِّكْرَى؟

Cehennem de o gün getirilmiştir; ogün insan düşünür, fakat o düşünüp anlamaktan ona ne fayda? (Fecr, 23)

Emr-i Hâzır Çekimi: جِئْ (يَجِئُ)    gel

 

جِيئُوا

جِيئَا

جِئْ

جِئْنَ

جِيئَا

جِيئِي

 

         

 

İlgili Makaleler