Fiil-i Muzari Mâlum 2

Fiil-i muzari aslen şimdiki ve geniş zamanı temsil eder. Misal; يَفْتَحُ زَيْدٌ الْبَابَ “Zeyd kapıyı açıyor” terkibinde يَفْتَحُ fiil-i muzaridir. Zeyd kapıyı açtığı anda يَفْتَحُ fiili devreye girer. Biz bu şimdiki zamanı eylemin gerçeleşmesiyle görürüz. Fail, fiili tam yaparken o anda şimdiki zaman olur ve kalıbı muzari fiil kalıbıdır. Geniş zamana gelince, misal; يَنْظُرُ زَيْدٌ إِلَى السَّمَاءِ كُلُّ أَزْمِنَةِ “Zeyd her zaman göğe bakar” terkibinde يَنْظُرُ muzari fiildir. Biz Zeydin gökyüzünü sevdiğini bilirsek fakat Zeyd hakkında konuşuyorsak şu cümleyi kurup Zeyd’in her zaman göğe baktığını ifade edebiliriz. Belki biz cümleyi kullanırken Zeyd göğe bakmıyor olabilir. Yani eylemi şu anda gerçekleştirmiyor olabilir, o halde muzari fiil geniş zamana tahsis edilir. Fakat bu muzari fiilin başına س “sin” ve سَوْفَ “sevfe” edatları gelince geleceğe tahsis edilir. س “sin” yakın geleceğe, سَوْفَ “sevfe” ise uzak geleceğe işarettir. س “sin” edatı muzari fiile bitişerek yazılır, misal; سَيَعْمَلُ “birazdan yapacak” gibidir. سَوْفَ “sevfe” edatı ise muzari fiile bitişmeden yazılır, misal; سَوْفَ تَعْلَمُونَ “yakında (biraz uzak gelecekte) bileceksiniz” gibidir. Muzari fiiln başına bir de قَدْ “kad” eki gelir. Bu قَدْ harfi (manen harftir) muzari fiilin başına geldiğinde fiile “kuşku, şüphe, ihtimal” anlamları katar. Bu katkıların karşılığı “belki” gibi bir anlama da denktir. Misal; قَدْ يَعُودُ الْمُدِيرُ غَدًا “Müdür yarın dönebilir” gibidir. Burada ihtimal vardır. Misal 2; قَدْ يَكْتُبُ زَيْدٌ الْرِسَالَةَ “Zeyd bir mektup yazabilir” gibidir. Burada ihtimal vardır. Bu -ebilir, -abilir gibi fiile bitişen manalar istida’ (yapabilirlik) için değil, şüphe veya ihtimal üzere kullanılır. Şöyle ki; askerler uyurken düşman ansızın gelip bölüğü tarumar edebilir demek gibidir. Çünkü asker uyursa, düşmanın gelmesinden doğan şüphe daha da artabilir. Burada şüphe vardır. Bir fiilin muzari fiil olduğunu anlamamız için bilmemiz gereken şey şudur: mazi bir fiilin başına muzaraat harflerinin gelmesidir. Bu muzaraat harfleri 4 tanedir ve hepsi fethalıdır. Muzaraat harfleri; أَ “elif” ve تَـ “te” ve يَـ “ye” ve نَـ “nun” harfleridir. Bu hafleri mazi fiilin başına gelerek muzari fiili oluştururlar. Bu sayılan 4 muzaraat harfi asla mazi fiilin faul fiili olan harfiyle karıştırılmamalıdır. Mesela, يَئِسَ “üzüldü” fiili mazi fiildir, başındaki يَـ “ye” harfi kendi asli harfidir, muzaraat harfi değildir. Diğerlerine misal; تَلَى “takip etti” mazi filinin başındaki تَـ “te” harfi ve نَوِمَ “uyudu” mazi fiilinin başındaki نَـ “nun” harfi ve أَخَذَ “aldı” mazi fiilinin başındaki أَ “elif” harfi mazi fiilin asli harfidir. Muzaraat harfleri değildir.