Arapça Kelimelerin Veznini Bulmak
Yukarıda öğrendiklerimize göre جَهل cehl “bilmeme, cahillik” kelimesinin
veznini bulalım:
Bu kelime üç harften oluştuğuna göre zâid (ilâve) harf yoktur, harflerin
hepsi aslîdir. Öylese 1., 2. ve 3. harfler için sırasıyla ع , ف ve ل harflerini
yazalım ve kelimenin harekesine göre okuyalım:
Şu hâlde جَهل cehl kelimesi فعل fa’l veznindedir. Fa’l فَعْل vezni birçok
kelimenin türetilebileceği bir kalıptır.
Aynı kökten gelen جاهِل câhil kelimesinin veznini de aynı şekilde
bulabiliriz. Bu kelimede dört harf olduğuna göre bunlardan biri zâid demektir.
Zâid olabilecek harf eliftir. Bu kelimede ج ٥ ل harfleri aslî harflerdir. Bu aslî
harflerin yerine sırasıyla yine ف ع ل harflerini yazalım, elif harfini de
kelimedeki yerine ilâve edelim; ortaya çıkan kalıbı جاهِل câhil kelimesinin
harekelerine göre okuyalım:
فاعِ ل fâ’il
Böylece جاهِل câhil kelimesinin vezninin فاعِل fâ’il olduğunu belirlemiş
oluruz. Kâtib کاتِب kelimesinin de فاعِل fâ’il kalıbında olduğunu aynı şekilde
bulabiliriz.
كِتاب kitâb kelimesinde de zâid olabilecek tek harf eliftir. Ancak elifin yeri
farklıdır. Buna göre kelimenin veznini yukarıdaki gibi bulmaya çalışırsak
ortaya فِعال fi’âl vezni çıkar.
جَ هل cehl
ف عَل fa’l
Şu hâlde جَهل cehl kelimesi فعل fa’l veznindedir. Fa’l فَعْل vezni birçok
kelimenin türetilebileceği bir kalıptır.
Aynı kökten gelen جاهِل câhil kelimesinin veznini de aynı şekilde
bulabiliriz. Bu kelimede dört harf olduğuna göre bunlardan biri zâid demektir.
Zâid olabilecek harf eliftir. Bu kelimede ج ٥ ل harfleri aslî harflerdir. Bu aslî
harflerin yerine sırasıyla yine ف ع ل harflerini yazalım, elif harfini de
kelimedeki yerine ilâve edelim; ortaya çıkan kalıbı جاهِل câhil kelimesinin
harekelerine göre okuyalım:
فاعِ ل fâ’il
Böylece جاهِل câhil kelimesinin vezninin فاعِل fâ’il olduğunu belirlemiş
oluruz. Kâtib کاتِب kelimesinin de فاعِل fâ’il kalıbında olduğunu aynı şekilde
bulabiliriz.
كِتاب kitâb kelimesinde de zâid olabilecek tek harf eliftir. Ancak elifin yeri
farklıdır. Buna göre kelimenin veznini yukarıdaki gibi bulmaya çalışırsak
ortaya فِعال fi’âl vezni çıkar.
جَ هل cehl
ف عَل fa’l
7
Arapça yapı bakımından nasıl bir dildir. Bu dilde kelimeler nasıl türetilir?