ARAPÇA’DA ŞAHIS İSİMLERİ
Örnek: مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ
1) Misâlde görüldüğü gibi Arapça’da isimler şu şekildedir:
Şahsın adı + بِنْ (bayansa بِنْت) + baba adı
Bu durumda;
a-Şahıs ismi mu’rab ise sonundan tenvin kaldırılır (مُحَمَّدُ gibi ),
b-ابْن kelimesinin elifi düşürülür (بْن)
c-(بْن) kelimesinin son harfi de şahıs adının harekesini alır. Baba adı muzâfun ileyh olarak mecrûr durumda olur:
عَلِىُّ بْنُ أَبِي طاَلِبٍ (Ebû Tâlib oğlu Ali)
Not: Görüldüğü gibi unutulmaması gereken nokta; (بْنُ) kelimesinin son harekesidir. Kısaca; (بْنُ) kelimesi kendinden öncekine sıfat, kendinden sonrakine muzâf olur.
*Bazan baba adları 4. ve 5. kuşak babaya kadar gider:
جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِىِّ بْنِ حَسَنِ بْنِ عَلِىٍّCa’fer b. Muhammed b. Ali b. Hasan b. Ali (yani, Ali oğlu Hasan oğlu Ali oğlu Muhammed oğlu Cafer)
*Kadınlar için baba adları بِنْت veya ابْنَة ile verilir:
فاَطِمَةُ بِنْتُ (ابْنَةُ) مُحَمَّدٍ (Muhammed kızı Fatıma)
2) İsim ve baba adına künye de ilave edilebilir. Künye genellikle erkek için (أَبُو), kadın için (أُمُّ) kelimesini takiben şahsın en büyük oğlunun adıyla birlikte yapılır:
| أَبُو مُحَمَّدٍ | Ebû Muhammed (Muhammed’in babası) |
| أُمُّ مُحَمَّدٍ | Ümmü Muhammed (Muhammed’in annesi) |
Künyeler genellikle şahsın adından evvel konur:
| أَبُو الْحَسَنِ عَلِىِّ بْنِ أَبِي طاَلِبٍ | Ebu’l-Hasan Ali b. Tâlib |
| (Ebû Tâlib oğlu, (ve) Hasan’ın babası Ali) | |
3) Bir isim, baba adı ve künye ifadesine, bir lakab da ilave edilebilir. Lakab bazen bir mesleği de gösterir.
| أَبُو بَكْرٍ الصِّدِّيقُ | Ebû Bekir-Sıddîk (doğru sözlü) | |
| أَبُو الْمُغِيثِ الْحُسَيْنُ بْنُ مَنْصُورِ الْحَلاَّجُ Ebu’l-Mugîs- el-Hüseyn b. Mansûr- el-Hallâc (pamuk işleyen) | ||
Lakablar bazen “Ebû” ile yapılan isimler olabilir:
| أَبُو هُرَيْرَةَ | Ebû Hüreyre (Küçük kedi babası) |
| أَبُو الْفَرَجِ | Ebu’l-Ferec (Neş’e babası) |
*İsmin son kısmı “-يّ” ekiyle bir kimsenin kavmini veya doğum yerini belirtir.
| أَبُو بَكْرٍ الزُّبَيْرُ بْنُ بَكاَّرٍ الْقُرَشِيُّ Ebû Bekr – ez-Zübeyr b. Bekkâr – el-Kuraşî (Kureyş kabilesinden) |
| أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ جَرِيرِ بْنِ يَزِيدٍ الطَّبَرِيُّ Ebû Ca’fer – Muhammed b. Cerîr b. Yezîd – et-Taberî (Taberistanlı) |
Örneklerde görüldüğü gibi, bu şekilde yapılan nisbet, ya şahsın ismine bağlanarak yapılır ve ismin harekesini alır veya şahsın babasının veya dedesinin ismine bağlanır ve tamlanan (muzâf ileyh) harekesi alır.
*Bir şahıs yukarıda bahsedilen isimlerinin birisi veya birkaçıyla tanınabilir.
| أَبُو الْفَرَجِ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي يَعْقُوبِ بْنِ اسْحاَقَ النَّدِيمِ الْوَراَّقُ البَغْداَدِيُّ Ebu’l-Ferec – Muhammed b. Ebî Ya’kûb b. İshâk en-Nedîm – el-Varrâk (Kağıtçı) – el-Bağdâdî |
Şahsın Adı: Muhammed, Baba Adı: Ebû Ya’kûb, Dede Adı: İshâk, Lakab: Ebu’l-Ferec[5]