V) NEHY-İ GAİB
(GAİB EMRİN OLUMSUZU)
| لاَ يَكْتُبُوا | لاَ يَكْتُبَا | لاَ يَكْتُبْ | Gâib |
| لاَ يَكْتُبْنَ | لاَ تَكْتُبَا | لاَ تَكْتُبْ | Gâibe |
| (Onlar) yazmasın | (O ikisi) yazmasın | (O) yazmasın |
Görüldüğü gibi لِيَكْتُبْ (yazsın) demek olurken olumsuzu olan “yazmasın” demek için muzâri fiilin başına لاَ getirilip sonu cezm yapılır.
Meçhûl yapılışı; Cahd-ı mutlakın meçhûl yapılışı gibidir. Yalnız başına لاَ getirilir.
| لاَ يُكْتَبْ | yazılmasın | لاَ يُكْتَبْنَ | yazılmasınlar (müen) |
| لاَ يُكْتَبُوا | yazılmasınlar (müz) | لاَ نُكْتَبْ | yazılmayalım |
Cümle Örnekleri:
| لاَ يَذْهَبْ بَعْدَ شَهْرٍ. | Bir ay sonra gitmesin. | |
| لاَ يَضْرِبِ الْوَلَدُ الْحَيَواَنَ. | Çocuk hayvanlara vurmasın. | |
|
| ||
| لاَ يَسْرِقِ الرَّجُلُ الْأَمْواَلَ. | Adam malları çalmasın. | |
| لاَ يَكْذِبِ الْوَلَدُ عَلَى أُمِّهِ. | Çocuk annesine yalan söylemesin. | |
| لاَ يَكْسَلُوا فِي الْعَمَلِ. | İşte tembellik etmesinler. | |
| اَلتَّلاَمِيذُ لاَ يَلْعَبُوا فِي الشاَّرِعِ. | Öğrenciler caddede oynamasın. | |
| اَلْمُعَلِّمُ لاَ يَغْضَبْ عَلَى الطاَّلِبِ. | Öğretmen öğrenciye kızmasın. | |
| الْعاَمِلاَتُ لاَ يَأْخُذْنَ الْمِفْتاَحَ. | İşçiler anahtarı almasınlar. | |
| عاَئِشَةُ لاَ تَتْرُكِ الْقِراَءَةَ. | Aişe okumayı bırakmasın. | |
| لاَ تُفْتَحِ النَّواَفِذُ. | Pencereler açılmasın. | |
NEHY-İ GÂİB İLE İLGİLİ AYETLER
1- يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلاَ يَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ بَعْدَ عَامِهِمْ هَذَا …
(9/TEVBE, 28). Ey iman edenler! Müşrikler ancak bir pisliktir. Onun için bu yıllarından sonra Mescid-i Haram’a yaklaşmasınlar…
| يَا أَيُّهَا | ey! (nida harfi) | اَلَّذِينَ | kimseler (ism-i mevsul olup çok yakında işlenecektir) | ||||||
| آمَنَ يُؤْمِنُ إِيماَناً | iman etmek, inanmak | آمَنُوا | İman ettiler | ||||||
| يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا | ey iman eden kimseler! (Ey iman edenler! cümlesinde görüldüğü gibi ism-i mevsuldan sonraki fiil önce tercüme edilip …en kimseler deniliyor) | ||||||||
| إِنَّمَا | ancak, sadece | اَلْمُشْرِكُ | müşrik, Allah’a ortak koşan | ||||||
| نَجَسٌ | pislik | عَامٌ | sene, yıl | ||||||
| قَرَبَ يَقْرَبُ قِرْباَناً | yaklaşmak | بَعْدَ عَامِهِمْ هَذَا | bu yıllarından sonra | ||||||
2- وَلاَ يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْ إِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ.
| II. haber | I. haber | Mübt. | Hal | Haberu (إِنَّ) mahallen merfû | İsmu (إِنَّ) mansûb | Te’kit ve nasb harfi | Fâil | Fiil-i muzâri meczûm (كَ) mef’ûl | Cezm ve nefy harfi |
(10/YUNUS, 65). Onların sözleri seni üzmesin. Çünkü bütün izzet (üstünlük) Allah’ındır. O işitendir, bilendir.
| اَلْعِزَّةُ | üstünlük, izzet | جَمِيعًا | topluca, hepsi, tümü |
| (Cümlenin ikinci kısmında görüldüğü gibi bazen vurgulama ve önem belirtmek için haber de marife olarak gelebilir. Mübtedâ ve haberle ilgili geniş bilgi daha sonra işlenecektir.) | |||