Muzari Fiil Fiili Muzari Çekimi

FİİL-İ MUZÂRİ

Arapça’da iki temel farklı fiil çekimi vardır. Başına bir harf  getirilmek veya son harekede değişiklik yapmak suretiyle diğer zamanlar hep bu ikisinden türetilir. Mâzî fiil çekiminden sonra öğrenmemiz ve ezberlememiz gereken ikinci fiil çekimi muzâri fiil çekimidir. Şimdiki ve geniş zamandaki bir olayı bildiren fiillere Fiil-i muzâri denir. Fiilin sonuna …er, ….ar, …yor manası verir. Türkçe’mizdekinden farklı olarak aynı fiil Arapça’da hem şimdiki zamanı hem de geniş zamanı karşılar. Muzâri fiil أَتَيْنَ  ibaresindeki harflerden biriyle başlar.  Örnek:

      Fiil-i muzâride dikkat edilmesi gereken husus şudur: Yukarıda örnek olarak gösterilen ve أَتَيْنَ harflerinden biriyle başlayan sülâsi (üç harfli) fiillerin ortak noktası; muzaraat harflerinin üstünle başlaması ve hepsinin son harfinin harekesinin merfû olmasıdır. Ortadaki harfin harekesi ise değişkendir. Üstün, ötre veya esre olarak gelebilir ve bunun belli bir kaidesi yoktur. Ancak ezberlenmek ve sözlükten bakılmak suretiyle orta harfi bilinir. Sülasi mücerret dediğimiz üçlü fiillerde mâzî ile muzâri fiil aşağıdaki altı şekilden biriyle meydana gelir:

1.  Birinci bab       -َ  -ُ  نَصَرَ يَنْصُرُ   yardım etti

خَرَجَ  يَخْرُجُ

çıktı

أخَذَ  يَأْخُذُ

aldı

قَتَلَ  يَقْتُلُ

öldürdü

2.  İkinci bab      -َ  -ِ     ضَرَبَ  يَضْرِبُ  vurdu, dövdü

رَجَعَ  يَرْجِعُ

döndü

ظَلَمَ  يَظْلِمُ

zulmetti

جَلَسَ يَجْلِسُ

oturdu

3.  Üçüncü bab   -َ  -َ         فَتَحَ   يَفْتَحُ  açtı

سَأَلَ  يَسْأَلُ

sordu

صَنَعَ  يَصْنَعُ

yaptı, işledi

ذَهَبَ يَذْهَبُ

gitti

4.  Dördüncü bab     -ِ  -َ     عَلِمَ   يَعْلَمُ  bildi

وَجِلَ  يَجَلُ

korktu

شَهِدَ  يَشْهَدُ

şahit oldu

5.  Beşinci bab   -ُ  -ُ   حَسُنَ  يَحْسُنُ  güzel oldu

كَبُرَ  يَكْبُرُ

büyüdü

قَبُحَ  يَقْبُحُ

çirkin oldu

 

6.  Altıncı bab    -ِ  -ِ     حَسِبَ  يَحْسِبُ  saydı, zannetti

وَرِثَ  يَرِثُ

varis oldu

*Ezberlenmesi tavsiye edilen ve Kur’ân’da en çok kullanılan fiillerin mâzî ve muzârileri şunlardır:

Muzâri orta harfi ötre olanlar:

Muzâri orta harfi üstün olanlar:

Muzâri orta harfi esre olanlar:

  

Fiil-i Muzâri’nin Çekim Tablosu

 

 

Not: Mâzîdeki ilk harfi hemze olan أَكَلَ  (yedi) –أَمَرَ  (emretti)- أَخَذَ  (aldı) gibi fiillerin hemzeleri, muzâri mütekellim vahde (ben) siygalarında, iki hemze yanyana geldiği için (أَاْكُلُ) şeklinde değil, birleştirilerek آكُلُ (yerim), آمُرُ (emrederim, emrediyorum), آخُذُ (alırım, alıyorum) şeklinde uzatılan tek hemze halinde söylenir.

Fiili Muzari iki kısımdır:

1)      Muzari Malum

2)      Muzari Meçhul

Muzari malum üç şekil üzere bulunur:

1)      يَفْعُلُ kalıbında gelir. يَكْتُبُ gibi.

2)      يَفْعِلُ kalıbında gelir. يَغْسِلُ gibi.

3)      يَفْعَلُ kalıbında gelir. يَعْلَمُ gibi.

Üç kalıbın birbirinden farkı yalnız üçüncü harfin harekesinden doğuyor. Yoksa birinci harf hepsinde üstün, ikinci harf hepsinde sakin, dördüncü harf hepsinde ötredir.

Dikkat:

Bir fiili muzari harekeli ise harekesine bakarak falan şekildedir, deriz. Fakat harekesi yoksa hangi şekilde okunacağını sözlüğe bakarız.

MÜZARİ MALUM

يَفْعُلُ kalıbında bulunan يَكْتُبُ muzari filin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul	تَثْنِيَةٌ İkil	مُفْرَدٌ Tekil
يَكْتُبُونَ	يَكْتُبَانِ	يَكْتُبُ	مُذَكَّرٌ Eril	غَائِبٌ
يَكْتُبْنَ	تَكْتُبَانِ	تَكْتُبُ	مُؤَنَّثٌ Dişil
تَكْتُبُونَ	تَكْتُبَانِ	تَكْتُبُ	مُذَكَّرٌ Eril	مُخَاطَبٌ
تَكْتُبْنَ	تَكْتُبَانِ	تَكْتُبِينَ	مُؤَنَّثٌ Dişil
نَكْتُبُ		اَكْتُبُ		مُتَكَلِّمٌ

يَفْعِلُ kalıbında bulunan يَغْسِلُ muzari filin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul	تَثْنِيَةٌ İkil	مُفْرَدٌ Tekil
يَغْسِلُونَ	يَغْسِلاَنِ	يَغْسِلُ	مُذَكَّرٌ Eril	غَائِبٌ
يَغْسِلْنَ	تَغْسِلاَنِ	تَغْسِلُ	مُؤَنَّثٌ Dişil
تَغْسِلُونَ	تَغْسِلاَنِ	تَغْسِلُ	مُذَكَّرٌ Eril	مُخَاطَبٌ
تَغْسِلْنَ	تَغْسِلاَنِ	تَغْسِلِينَ	مُؤَنَّثٌ Dişil
نَغْسِلُ		اَغْسِلُ		مُتَكَلِّمٌ

يَفْعَلُ kalıbında bulunan يَعْلَمُ muzari filin çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul	تَثْنِيَةٌ İkil	مُفْرَدٌ Tekil
يَعْلَمُونَ	يَعْلَمَانِ	يَعْلَمُ	مُذَكَّرٌ Eril	غَائِبٌ
يَعْلَمْنَ	تَعْلَمَانِ	تَعْلَمُ	مُؤَنَّثٌ Dişil
تَعْلَمُونَ	تَعْلَمَانِ	تَعْلَمُ	مُذَكَّرٌ Eril	مُخَاطَبٌ
تَعْلَمْنَ	تَعْلَمَانِ	تَعْلَمِِينَ	مُؤَنَّثٌ Dişil
نَعْلَمُ		اَعْلَمُ		مُتَكَلِّمٌ

MÜZARİ MEÇHUL

Müzari meçhul yalnız bir şekilde bulunur ki, o da يَفْعَلُ kalıbındadır.

Şu halde;

يَكْتُبُ muzari fiilin meçhulü يُكْتَبُ ,

يَغْسِلُ muzari fiilin meçhulü يُغْسَلُ ,

يَعْلَمُ muzari fiilin meçhulü يُعْلَمُ ,  kalıbından gelir.

يُفْعَلُ kalıbında bulunan يُكْتَبُ muzari fiili meçhulün çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul	تَثْنِيَةٌ İkil	مُفْرَدٌ Tekil
يُكْتَبُونَ	يُكْتَبَانِ	يُكْتَبُ	مُذَكَّرٌ Eril	غَائِبٌ
يُكْتَبْنَ	تُكْتَبَانِ	تُكْتَبُ	مُؤَنَّثٌ Dişil
تُكْتَبُونَ	تُكْتَبَانِ	تُكْتَبُ	مُذَكَّرٌ Eril	مُخَاطَبٌ
تُكْتَبْنَ	تُكْتَبَانِ	تُكْتَبِينَ	مُؤَنَّثٌ Dişil
نُكْتَبُ		اُكْتَبُ		مُتَكَلِّمٌ

يُفْعَلُ kalıbında bulunan يُغْسَلُ muzari fiili meçhulün çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul	تَثْنِيَةٌ İkil	مُفْرَدٌ Tekil
يُغْسَلُونَ	يُغْسَلاَنِ	يُغْسَلُ	مُذَكَّرٌ Eril	غَائِبٌ
يُغْسَلْنَ	تُغْسَلاَنِ	تُغْسَلُ	مُؤَنَّثٌ Dişil
تُغْسَلُونَ	تُغْسَلاَنِ	تُغْسَلُ	مُذَكَّرٌ Eril	مُخَاطَبٌ
تُغْسَلْنَ	تُغْسَلاَنِ	تُغْسَلِينَ	مُؤَنَّثٌ Dişil
نُغْسَلُ		اُغْسَلُ		مُتَكَلِّمٌ

يُفْعَلُ kalıbında bulunan يُعْلَمُ muzari fiili meçhulün çekimi şöyledir:

جَمْعٌ Çoğul	تَثْنِيَةٌ İkil	مُفْرَدٌ Tekil
يُعْلَمُونَ	يُعْلَمَانِ	يُعْلَمُ	مُذَكَّرٌ Eril	غَائِبٌ
يُعْلَمْنَ	تُعْلَمَانِ	تُعْلَمُ	مُؤَنَّثٌ Dişil
تُعْلَمُونَ	تُعْلَمَانِ	تُعْلَمُ	مُذَكَّرٌ Eril	مُخَاطَبٌ
تُعْلَمْنَ	تُعْلَمَانِ	تُعْلَمِينَ	مُؤَنَّثٌ Dişil
نُعْلَمُ		اُعْلَمُ		مُتَكَلِّمٌ

Dikkat:

1-      Fiili muzariler –gerek malum ve gerekse meçhul olsunlar- Türkçeye “şimdiki zaman” veya “geniş zaman” ile tercüme edilirler. Eğer bir işe başlamışız da henüz bitmemiş ve devam ediyorsa “şimdiki zaman” ile, eğer görünürde başlanmış bir iş yoksa “geniş zaman” ile tercüme edilir. Örnek: يَكْتُبُ kelimesi “yazıyor” yahut “yazar”; يُكْتَبُ kelimesi de “yazılıyor” yahut “yazılır” şeklinde tercüme edilirler.

2-      Fiili muzarinin başına “istikbal: gelecek edatı” denilen سَ , yahut سَوْفَ geçerse, Türkçeye “gelecek zaman” ile tercüme edilir. Örnek: سَيَكْتُبُ (yazacak), سَيُكْتَبُ (yazılacak);سَوْفَ يَكْتُبُ (yazacak), سَوْفَ يُكْتَبُ (yazılacak), gibi. Bu سَ ve سَوْفَ çekimde hiçbir değişiklik yapmadan fiili muzarinin her çekiminin başına geçebilir.

3-      Fiili muzarinin başına لاَمُ مَفْتُوعَة (lamı meftuha – üstün lam) gelirse, Türkçeye “şimdiki zaman” ile tercüme edilir. Örnek: لَيَكْتُبُ (yazıyor), لَيُكْتَبُ (yazılıyor),gibi. Bu لَ harfi çekimde hiçbir değişiklik getirmeden fiili muzarinin her çekiminin başına geçebilir.

NEFY-İ HAL (MUZARİİ MENFİ)

Fiili muzarinin başına مَا geçerse (Nefyi hal) olup Türkçeye “şimdiki zamanın olumsuzu” ile tercüme edilir. Örnek: مَا يَكْتُبُ (yazmıyor), مَا يُكْتَبُ (yazılmıyor), gibi.

Bu مَا çekimde hiçbir değişiklik yapmadan fiili muzarinin her sigasının başına geçebilir.

NEFYİ İSTİKBAL NEFYİ MUZARİ

Fiili muzarinin başına لاَ geçerse Sibeveyh’e göre (Nefyi İstikbal) olup Türkçeye “geniş zamanın olumsuzu” iler tercüme edilir.

لاَ يَكْتُبُ (yazmaz), لاَ يِكْتَبُ (yazılmaz) gibi. Fakat İbni Malik’e göre (Nefyi Muzari) olup Türkçeye “geniş zamanın olumsuzu” veya “şimdiki zamanın olumsuzu” ile tercüme edilebilir.

لاَ يُكْتَبُ (yazmaz veya yazmıyor); لاَ يُكْتَبُ (yazılmaz veya yazılmıyor) gibi. Bu لاَ çekimde hiçbir değişiklik yapmadan fiili muzarinin her çekiminin başına geçebilir.

Cümle Örnekleri: