‘RÂ’ HARFİNE AİT HÜKÜMLER
‘Ra’ harfine ait üç hüküm vardır:
- I) ‘Râ’ Harfinin Kalın Okunduğu Yerler:
1- ‘Râ’ harfi, üstün harekeli olduğunda : رَحْمَةً
2- ‘Râ’ harfi, ötre harekeli olduğunda : عُرُبًا
3- ‘Râ’ harfi, üstün harekeli harften sonra sâkin (cezimli) olarak geldiğinde : تَرْفَعُ
4- ‘Râ’ harfi, ötre harekeli harften sonra sakin (cezimli) olarak geldiğinde : نُرْسِلُ
5- ‘Râ’ harfi, üstün harekeli harfi izleyen ve sâkin (cezimli) olan bir harften sonra -vakıf sebebiyle- sâkin (cezimli) halde bulunduğunda : وَالْعَصْرْ
6- ‘Râ’ harfi, ötre harekeli harfi izleyen ve sâkin olan bir harften sonra –vakıf sebebiyle- sâkin (cezimli) halde bulunduğunda : عُصْرْ , نُورْ
7- ‘Râ’ harfi, ârızî (geçici) kesreli harften (hemze-i vasıldan) sonra sâkin olarak geldiğinde : , اَمِ ارْتَابُوا لِمَنِ ارْتَضَي
8- ‘Râ’ harfi, esre harekeli harf ile üstün harekeli ve isti’la (kalın) sıfatlı bir harf arasında sâkin olarak bulunduğunda : قِرْطَاسٍ,مِرْصَادْ
II) ‘Râ’ Harfinin İnce Okunduğu Yerler:
1- ‘Râ’ harfi, esre harekeli olduğunda : رِجَالٌ
2- ‘Râ’ harfi, esre harekeli harften sonra sâkin olarak geldiğinde : فَاصْبِرْ
3- ‘Râ’ harfi, esre harekeli harfi izleyen ve sâkin (cezimli) olan bir harften sonra-vakıf sebebiyle- sâkin (cezimli) halde bulunduğunda : اَلسِّحْرْ
4- ‘Râ’ harfi, esre harekeli harfi izleyen ve sâkin olan yâ dan sonra -vakıf sebebiyle- sâkin (cezimli) olarak bulunduğunda : اَلقَدِيرْ
5- ‘Râ’ harfi, üstün harekeli harfi izleyen ve sâkin (cezimli) olan yâ dan (lîn harfinden) sonra -vakıf sebebiyle-sâkin halde bulunduğunda : اَلْخيْرْ
III) ‘Râ’ Harfinin Hem Kalın Hem İnce Okunuşunun Câiz Olduğu Yerler:
1- ‘Râ’ harfi, esre harekeli harf ile yine esre harekeli ve isti’la (kalın) sıfatlı bir harfi arasında sâkin olarak bulunduğunda : فِرْقٍ
2- ‘Râ’ harfi, esre harekeli harfi izleyen ve sakin (cezimli) olan isti’la (kalın) sıfatlı bir harften sonra –vakıf sebebiyle- sâkin halde bulunduğunda : مِصْرْ
3- اِذَا يَسْرِ, اَنْ اَسْرِ, فَا اَسْرِ kelimelerinin vakıf halindeki ‘râ’ harfi :
Bu örneklerde ‘râ’ harfinin, harekesinin aslî esre olması itibariyle ince, üstün harekeli harfi izleyen ve sâkin (cezimli) olan bir harften sonra sâkin halde bulunması itibariyle de kalın okunması câizdir.
Not:
‘Râ’ harfi idgamlı veya şeddeli halde ise, müdgamun fîh (idgamın kendisinde gerçekleştiği ikinci harf) olan ikinci ‘râ’ ya bakılır. İkincisi kalın ise birincisi de kalın, ikincisi ince ise birincisi de ince okunur.
Örnek : (şerri) شَرِّ kelimesinde her iki ‘râ’ ince, (yefirru) يَفِرُّ kelimesinde her iki ‘râ’ kalın okunur[97].