Muttasıl Zamirler
Kelimeye bitişik zamire muttasıl zamir denir. Muttasıl zamir fiile birleştiği gibi isimlerin ve (harf-i cer gibi) harflerin de sonuna birleşir. Fiillerin sonuna birleşen şahıs zamirleri o cümlenin fâili olur. Şimdiye kadar gördüğümüz mâzî fiillere birleşen zamirler hep fâil muttasıl şahıs zamirleridir.
Örnek:
كَتَبْناَ (Biz yazdık) ve كَتَبْتُ (Ben yazdım) fiilindeki تُ ve ناَ zamirleri fâildir. Halbuki fâilin harekesi merfû (zamme) hükmündedir. Ancak zamirler mebnî olduklarından mahallen merfûdurlar (son harflerinin harekesi mahalleri itibariyle ötre konumundadır).
| الدَّرْسَ | كَتَبْناَ | Dersi yazdık |
| Mef’ûl | Fiil+Fâil |
Fiillere birleşen fâil muttasıl zamirler hatırlanacağı gibi toplu olarak şöyledir:
| Çoğul | İkil | Tekil | |
| وُا (onlar) | اَ (o ikisi) | (o) | Müzekker |
| ْنَ (onlar) | تاَ (o ikisi) | (o) | Müennes |
| تُمْ (sizler) | تُماَ (siz ikiniz) | تَ (sen) | Müzekker |
| تُنَّ (sizler) | تُماَ (siz ikiniz) | تِ (sen) | Müennes |
| ناَ (bizler) | ناَ (biz ikimiz) | تُ (ben) | Müzekker & Müennes |
Fiillere birleşen bu fâil zamirler isimlere birleşmez. Aşağıda söz konusu edeceğimiz zamirler ise hem isimlerin sonuna hem de mef’ûl zamirler olarak fiillerin sonuna birleşirler:
İsimlerin sonuna birleşen bitişik zamirler
İsimlerin sonuna birleşen zamirler, isim tamlaması [muzâf (tamlanan)-muzâfun ileyh (tamlayan)] şeklinde o ismin kime ait olduğunu bildirir. Sonuna zamir alan kelime ise artık harf-i tarif almaz. Çünkü zaten belirli hale gelmiştir. Örnek:
| قَلَمُكَ | Senin Kalemin |
| M.ileyh + Muzâf |
İsimlerin sonuna eklenen birleşik zamirlerin tablo halinde gösterimi şu şekildedir:
| Çoğul | İkil | Tekil | |
| قَلَمُهُمْ (onların kalemi) | قَلَمُهُماَ (o ikisinin kalemi) | قَلَمُهُ (onun kalemi) | Müzekker |
| قَلَمُهُنَّ (onların kalemi) | قَلَمُهُماَ (o ikisinin kalemi) | قَلَمُهَا (onun kalemi) | Müennes |
| قَلَمُكُمْ (sizlerin kalemi) | قَلَمُكُمَا (ikinizin kalemi) | قَلَمُكَ (senin kalemin) | Müzekker |
| قَلَمُكُنَّ (sizlerin kalemi) | قَلَمُكُمَا (ikinizin kalemi) | قَلَمُكِ (senin kalemin) | Müennes |
| قَلَمُناَ (bizim kalemimiz) | قَلَمُناَ (ikimizin kalemi) | قَلَمِي (benim kalemim) | Müzekker & Müennes |
Dikkat
Zamirlerin harekesi değişmez fakat zamirden önceki ismin harekesi fâil mef’ûl vs. oluşuna yani cümledeki yerine göre hareke alır. Ancak mütekellim yâ’sı (ي) birleşen ismin son harfinin harekesi her durumda esre olarak harekelenir.
Örnek:
مَدْرَسَتِي – okulum
صَدِيقِي – arkadaşım
Zamirle birleşen isimlerin harf-i cerden sonra gelmeleri durumunda, isimler esre olsa da zamirlerin harekesinin değişmeyeceği unutulmamalıdır. Sadece gâiblerdeki (he ه ) li zamirlerin (ه) harflerinin harekesi ses uyumundan dolayı esre olur. Diğeriyle karıştırılmaması için gâibe müennes olduğu gibi kalır:
| Çoğul | İkil | Tekil | |
| إِلَى بَيْتِهِمْ (onların evine) | إِلَى بَيْتِهِماَ (o ikisinin evine) | إِلَى بَيْتِهِ (onun evine) | Müzekker |
| إِلَى بَيْتِهِنَّ (onların evine) | إِلَى بَيْتِهِماَ (o ikisinin evine) | إِلَى بَيْتِهَا(onun evine) | Müennes |
| إِلَى بَيْتِكُمْ (sizlerin evine) | إِلَى بَيْتِكُمَا (o ikisinin evine) | إِلَى بَيْتِكَ (senin evine) | Müzekker |
| إِلَى بَيْتِكُنَّ (sizlerin evine) | إِلَى بَيْتِكُمَا (o ikisinin evine) | إِلَى بَيْتِكِ (senin evine) | Müennes |
| إِلَى بَيْتِنَا (bizim evimize) | إِلَى بَيْتِنَا (ikimizin evine) | إِلَى بَيْتِي (benim evime) | Müzekker & Müennes |
Fiillerin sonuna birleşen birleşik zamirler
Söz konusu bu birleşik zamirler fiillerin sonuna birleştiği takdirde o cümlenin mef’ûlü olurlar. Mâzî fiilin her sigasının sonuna gelebilecek mef’ûl zamirlerin çekim tablosunu كَتَبَ fiilinde şöyle gösterebiliriz:
| Çoğul | İkil | Tekil | |
| كَتَبَهُمْ | كَتَبَهُمَا | كَتَبَهُ | Müzekker |
| كَتَبَهُنَّ | كَتَبَهُماَ | كَتَبَهاَ | Müennes |
| كَتَبَكُمْ | كَتَبَكُماَ | كَتَبَكَ | Müzekker |
| كَتَبَكُنَّ | كَتَبَكُماَ | كَتَبَكِ | Müennes |
| كَتَبَنَا | كَتَبَنَا | كَتَبَنِى | Müzekker & Müennes |
Burada çekilen tablo كَتَبَ fiiline aittir. Fiilin diğer tüm siygalarına bu zamirler eklenebilir. Ancak fiillerin sonuna birleşen şahıs zamirleri (fâil zamirler) ile mef’ûl zamirler karıştırılmamalıdır. Örneğin; كَتَبْناَ (Biz yazdık) ve كَتَبْتُ (Ben yazdım) fiilindeki تُ ve ناَ zamirleri fâildir. (كَتَبْناَهُ) kelimesindeki (هُ) zamiri ise mef’ûldür.
| الدَّرْسَ | كَتَبْناَ | Dersi yazdık |
| Mef’ûl | Fiil+Fâil | |
| كَتَبْناَهُ | Onu yazdık. | |
| Fiil+Fâil+Mef’ûl | ||
Diğer örnekler:
كَتَبْتَهُ – Onu yazdın
كَتَبْتُكَ – Seni yazdım
وَجَدْتُنَّهُمْ – Onları buldunuz
شَرِبْتَهُ – Onu içtin
ise muttasıl meful zamirdir. هُمْ muttasıl fâil zamir, تُنَّ ibaresinde وَجَدْتُنَّهُمْ Mesela
Dikkat
Fâil durumunda olan gâib cemi müzekker zamirini (وا), mef’ûl zamire bağlarken cemi alâmeti olan vav ve elifin elifi düşer:
وَجَدوُا + هُمْ – وَجَدوُهُمْ (onları buldular)
Dikkat
Muhâtab cemi müzekkerin son harfi olan cezimli mimin (تُمْ ) cezmini kaldırıp ötre ve vav koymak suretiyle meful zamire bağlarız. Yani تُمْ fâil zamirine bir başka mef’ûl zamirin bitişmesi halinde geçiş, mime eklenen bir vâv ile yapılır:
وَجَدْتُمُ + هُمْ – وَجَدْتُمُوهُمْ (onları buldunuz)
Dikkat
كَتَبَنِى (beni yazdı) de yeralan ن harfine Arapça’da nûn-u vikâye (koruyucu nun) denir. Fiil, muttasıl mütekellim zamiri olan ي ile birleştiğinde araya bir ن gelir. كَتَبَنِي örneğindeki ن harfi üstünle biten fiilin sonunu esreden korumuştur:
وَجَدْتَنيِ – Beni buldun.
وَجَدوُنيِ – Beni buldular.
Dikkat
Muttasıl …هُمْ ve…كُمْ zamirlerinden sonra hemze-i vasıl’dan olan harfi tarif gelirse geçiş, sonlarındaki sakin mimlerin ötre ile harekelenmesi ile olur.
شَكَرَ + كُمْ + الرَّجُلُ = شَكَرَكُمُ الرَّجُلُ
Harflerin sonuna birleşen zamirler
Harf-i cerler ismin önüne geldikleri gibi ismin yerini tutan zamirle de birleşir. Harf-i cerle birleşen zamirlerin çekimi şöyledir:
| Çoğul | İkil | Tekil | |
| مِنْهُمْ (onlardan) | مِنْهُمَا (o ikisinden) | مِنْهُ (ondan) | مِنْ |
| مِنْهُنَّ (onlardan) | مِنْهُمَا (o ikisinden) | مِنْهَا (ondan) | |
| مِنْكُمْ (sizlerden) | مِنْكُمَا (siz ikinizden) | مِنْكَ (senden) | |
| مِنْكُنَّ (sizlerden) | مِنْكُمَا (siz ikinizden) | مِنْكِ (senden) | |
| مِنَّا (bizlerden) | مِنَّا (ikimizden) | مِنِّي (benden) | |
| إلَيْهِمْ (onlara) | إلَيْهِماَ (o ikisine) | إلَيْهِ (ona) | إلى |
| إلَيْهِنَّ (onlara) | إلَيْهِمَا (o ikisine) | إلَيْهَا (ona) | |
| إلَيْكُمْ (sizlere) | إلَيْكُمَا (ikinize) | إلَيْكَ (sana) | |
| إلَيْكُنَّ(sizlere) | إلَيْكُمَا (ikinize) | إلَيْكِ (sana) | |
| إلَيْنَا (bize) | إلَيْنَا (ikimize) | إِلَيَّ (bana) |
Dikkat
لـِ harf-i ceri isme birleşirse لـِ olarak esre ile, mütekellim ya’sı hariç zamire birleşirse لَـ olarak üstün hareke ile bağlanır. Cümlenin başında gelirse mülkiyet (var manası) ifade eder.
لِرَجَبٍ Halid için, Halid’in veya Halid’in var (Halid’e ait) (isme birleşmiş),
لَهُ Onun için, onun, onun var (zamire birleşmiş),
لِي Benim için, benim, benim var (mütekellim ya’sına birleşmiş).
لِ harf-i cerinin zamirle birleşmesini gösteren tablo şu şekildedir:
| Çoğul | İkil | Tekil | |
| لَهُمْ (onların) | لَهُمَا (o ikisinin) | لَهُ (onun) | لِ |
| لَهُنَّ (onların) | لَهُمَا (o ikisinin) | لَهَا (onun) | |
| لَكُمْ (sizlerin) | لَكُمَا (siz ikinizin) | لَكَ (senin) | |
| لَكُنَّ (sizlerin) | لَكُمَا (siz ikinizin) | لَكِ (senin) | |
| لَنَا (bizim) | لَنَا (ikimizin) | ليِ (benim) |
Dikkat
كُمْ ve هُمْ zamirleri gibi kendinden önceki harfi ötreli olup cezimle biten kelimelerden sonra harf-i tarife geçiş ötre ile olur:
هُمْ + الْفُقَراَءُ = هُمُ الْفُقَرَاءُ
Kelimeye bitişik zamire muttasıl zamir denir. Muttasıl zamir fiile birleştiği gibi isimlerin ve (harf-i cer gibi) harflerin de sonuna birleşir. Fiillerin sonuna birleşen şahıs zamirleri o cümlenin fâili olur. Şimdiye kadar gördüğümüz mâzî fiillere birleşen zamirler hep fâil muttasıl şahıs zamirleridir.
Örnek:
كَتَبْناَ (Biz yazdık) ve كَتَبْتُ (Ben yazdım) fiilindeki تُ ve ناَ zamirleri fâildir. Halbuki fâilin harekesi merfû (zamme) hükmündedir. Ancak zamirler mebnî olduklarından mahallen merfûdurlar (son harflerinin harekesi mahalleri itibariyle ötre konumundadır).
| الدَّرْسَ | كَتَبْناَ | Dersi yazdık |
| Mef’ûl | Fiil+Fâil |
Fiillere birleşen fâil muttasıl zamirler hatırlanacağı gibi toplu olarak şöyledir:
| Çoğul | İkil | Tekil | |
| وُا (onlar) | اَ (o ikisi) | (o) | Müzekker |
| ْنَ (onlar) | تاَ (o ikisi) | (o) | Müennes |
| تُمْ (sizler) | تُماَ (siz ikiniz) | تَ (sen) | Müzekker |
| تُنَّ (sizler) | تُماَ (siz ikiniz) | تِ (sen) | Müennes |
| ناَ (bizler) | ناَ (biz ikimiz) | تُ (ben) | Müzekker & Müennes |
Fiillere birleşen bu fâil zamirler isimlere birleşmez. Aşağıda söz konusu edeceğimiz zamirler ise hem isimlerin sonuna hem de mef’ûl zamirler olarak fiillerin sonuna birleşirler:
İsimlerin sonuna birleşen zamirler, isim tamlaması [muzâf (tamlanan)-muzâfun ileyh (tamlayan)] şeklinde o ismin kime ait olduğunu bildirir. Sonuna zamir alan kelime ise artık harf-i tarif almaz. Çünkü zaten belirli hale gelmiştir. Örnek:
| قَلَمُكَ | Senin Kalemin |
| M.ileyh + Muzâf |
İsimlerin sonuna eklenen birleşik zamirlerin tablo halinde gösterimi şu şekildedir:
| Çoğul | İkil | Tekil | |
| قَلَمُهُمْ (onların kalemi) | قَلَمُهُماَ (o ikisinin kalemi) | قَلَمُهُ (onun kalemi) | Müzekker |
| قَلَمُهُنَّ (onların kalemi) | قَلَمُهُماَ (o ikisinin kalemi) | قَلَمُهَا (onun kalemi) | Müennes |
| قَلَمُكُمْ (sizlerin kalemi) | قَلَمُكُمَا (ikinizin kalemi) | قَلَمُكَ (senin kalemin) | Müzekker |
| قَلَمُكُنَّ (sizlerin kalemi) | قَلَمُكُمَا (ikinizin kalemi) | قَلَمُكِ (senin kalemin) | Müennes |
| قَلَمُناَ (bizim kalemimiz) | قَلَمُناَ (ikimizin kalemi) | قَلَمِي (benim kalemim) | Müzekker & Müennes |
Zamirlerin harekesi değişmez fakat zamirden önceki ismin harekesi fâil mef’ûl vs. oluşuna yani cümledeki yerine göre hareke alır. Ancak mütekellim yâ’sı (ي) birleşen ismin son harfinin harekesi her durumda esre olarak harekelenir.
Örnek:
مَدْرَسَتِي – okulum
صَدِيقِي – arkadaşım
Zamirle birleşen isimlerin harf-i cerden sonra gelmeleri durumunda, isimler esre olsa da zamirlerin harekesinin değişmeyeceği unutulmamalıdır. Sadece gâiblerdeki (he ه ) li zamirlerin (ه) harflerinin harekesi ses uyumundan dolayı esre olur. Diğeriyle karıştırılmaması için gâibe müennes olduğu gibi kalır:
| Çoğul | İkil | Tekil | |
| إِلَى بَيْتِهِمْ (onların evine) | إِلَى بَيْتِهِماَ (o ikisinin evine) | إِلَى بَيْتِهِ (onun evine) | Müzekker |
| إِلَى بَيْتِهِنَّ (onların evine) | إِلَى بَيْتِهِماَ (o ikisinin evine) | إِلَى بَيْتِهَا(onun evine) | Müennes |
| إِلَى بَيْتِكُمْ (sizlerin evine) | إِلَى بَيْتِكُمَا (o ikisinin evine) | إِلَى بَيْتِكَ (senin evine) | Müzekker |
| إِلَى بَيْتِكُنَّ (sizlerin evine) | إِلَى بَيْتِكُمَا (o ikisinin evine) | إِلَى بَيْتِكِ (senin evine) | Müennes |
| إِلَى بَيْتِنَا (bizim evimize) | إِلَى بَيْتِنَا (ikimizin evine) | إِلَى بَيْتِي (benim evime) | Müzekker & Müennes |
Söz konusu bu birleşik zamirler fiillerin sonuna birleştiği takdirde o cümlenin mef’ûlü olurlar. Mâzî fiilin her sigasının sonuna gelebilecek mef’ûl zamirlerin çekim tablosunu كَتَبَ fiilinde şöyle gösterebiliriz:
| Çoğul | İkil | Tekil | |
| كَتَبَهُمْ | كَتَبَهُمَا | كَتَبَهُ | Müzekker |
| كَتَبَهُنَّ | كَتَبَهُماَ | كَتَبَهاَ | Müennes |
| كَتَبَكُمْ | كَتَبَكُماَ | كَتَبَكَ | Müzekker |
| كَتَبَكُنَّ | كَتَبَكُماَ | كَتَبَكِ | Müennes |
| كَتَبَنَا | كَتَبَنَا | كَتَبَنِى | Müzekker & Müennes |
Burada çekilen tablo كَتَبَ fiiline aittir. Fiilin diğer tüm siygalarına bu zamirler eklenebilir. Ancak fiillerin sonuna birleşen şahıs zamirleri (fâil zamirler) ile mef’ûl zamirler karıştırılmamalıdır. Örneğin; كَتَبْناَ (Biz yazdık) ve كَتَبْتُ (Ben yazdım) fiilindeki تُ ve ناَ zamirleri fâildir. (كَتَبْناَهُ) kelimesindeki (هُ) zamiri ise mef’ûldür.
| الدَّرْسَ | كَتَبْناَ | Dersi yazdık |
| Mef’ûl | Fiil+Fâil | |
| كَتَبْناَهُ | Onu yazdık. | |
| Fiil+Fâil+Mef’ûl | ||
Diğer örnekler:
كَتَبْتَهُ – Onu yazdın
كَتَبْتُكَ – Seni yazdım
وَجَدْتُنَّهُمْ – Onları buldunuz
شَرِبْتَهُ – Onu içtin
ise muttasıl meful zamirdir. هُمْ muttasıl fâil zamir, تُنَّ ibaresinde وَجَدْتُنَّهُمْ Mesela
Fâil durumunda olan gâib cemi müzekker zamirini (وا), mef’ûl zamire bağlarken cemi alâmeti olan vav ve elifin elifi düşer:
وَجَدوُا + هُمْ – وَجَدوُهُمْ (onları buldular)
Muhâtab cemi müzekkerin son harfi olan cezimli mimin (تُمْ ) cezmini kaldırıp ötre ve vav koymak suretiyle meful zamire bağlarız. Yani تُمْ fâil zamirine bir başka mef’ûl zamirin bitişmesi halinde geçiş, mime eklenen bir vâv ile yapılır:
وَجَدْتُمُ + هُمْ – وَجَدْتُمُوهُمْ (onları buldunuz)
كَتَبَنِى (beni yazdı) de yeralan ن harfine Arapça’da nûn-u vikâye (koruyucu nun) denir. Fiil, muttasıl mütekellim zamiri olan ي ile birleştiğinde araya bir ن gelir. كَتَبَنِي örneğindeki ن harfi üstünle biten fiilin sonunu esreden korumuştur:
وَجَدْتَنيِ – Beni buldun.
وَجَدوُنيِ – Beni buldular.
Muttasıl …هُمْ ve…كُمْ zamirlerinden sonra hemze-i vasıl’dan olan harfi tarif gelirse geçiş, sonlarındaki sakin mimlerin ötre ile harekelenmesi ile olur.
شَكَرَ + كُمْ + الرَّجُلُ = شَكَرَكُمُ الرَّجُلُ
Harf-i cerler ismin önüne geldikleri gibi ismin yerini tutan zamirle de birleşir. Harf-i cerle birleşen zamirlerin çekimi şöyledir:
| Çoğul | İkil | Tekil | |
| مِنْهُمْ (onlardan) | مِنْهُمَا (o ikisinden) | مِنْهُ (ondan) | مِنْ |
| مِنْهُنَّ (onlardan) | مِنْهُمَا (o ikisinden) | مِنْهَا (ondan) | |
| مِنْكُمْ (sizlerden) | مِنْكُمَا (siz ikinizden) | مِنْكَ (senden) | |
| مِنْكُنَّ (sizlerden) | مِنْكُمَا (siz ikinizden) | مِنْكِ (senden) | |
| مِنَّا (bizlerden) | مِنَّا (ikimizden) | مِنِّي (benden) | |
| إلَيْهِمْ (onlara) | إلَيْهِماَ (o ikisine) | إلَيْهِ (ona) | إلى |
| إلَيْهِنَّ (onlara) | إلَيْهِمَا (o ikisine) | إلَيْهَا (ona) | |
| إلَيْكُمْ (sizlere) | إلَيْكُمَا (ikinize) | إلَيْكَ (sana) | |
| إلَيْكُنَّ(sizlere) | إلَيْكُمَا (ikinize) | إلَيْكِ (sana) | |
| إلَيْنَا (bize) | إلَيْنَا (ikimize) | إِلَيَّ (bana) |
لـِ harf-i ceri isme birleşirse لـِ olarak esre ile, mütekellim ya’sı hariç zamire birleşirse لَـ olarak üstün hareke ile bağlanır. Cümlenin başında gelirse mülkiyet (var manası) ifade eder.
لِرَجَبٍ Halid için, Halid’in veya Halid’in var (Halid’e ait) (isme birleşmiş),
لَهُ Onun için, onun, onun var (zamire birleşmiş),
لِي Benim için, benim, benim var (mütekellim ya’sına birleşmiş).
لِ harf-i cerinin zamirle birleşmesini gösteren tablo şu şekildedir:
| Çoğul | İkil | Tekil | |
| لَهُمْ (onların) | لَهُمَا (o ikisinin) | لَهُ (onun) | لِ |
| لَهُنَّ (onların) | لَهُمَا (o ikisinin) | لَهَا (onun) | |
| لَكُمْ (sizlerin) | لَكُمَا (siz ikinizin) | لَكَ (senin) | |
| لَكُنَّ (sizlerin) | لَكُمَا (siz ikinizin) | لَكِ (senin) | |
| لَنَا (bizim) | لَنَا (ikimizin) | ليِ (benim) |
كُمْ ve هُمْ zamirleri gibi kendinden önceki harfi ötreli olup cezimle biten kelimelerden sonra harf-i tarife geçiş ötre ile olur:
هُمْ + الْفُقَراَءُ = هُمُ الْفُقَرَاءُ
ARAPÇA DİL BİLGİSİ KONULARI
Arapça Gramer Arapça Dil Bilgisi Arapça Öğren Arapça Dersleri Fasih Arapça
Aöf Arapça Pratik Arapça – Arapça Sarf – Arapça Nahiv –