ARAPÇA DİL BİLGİSİ TEMEL

Arapça Harekeler

 Harekeler

Arap alfabesi tamamen sessiz harflerden oluşur. Bu sessiz harfleri okumamızı sağlayan ses işaretlerine “hareke” denir. Yani Arapça harekeler, diğer dillerdeki sesli harflere karşılık gelir. Orjinal Arapça harekesizdir.

Arap dünyasında kullanılan tüm yazılı ve görsel ifadeler harekesiz olarak kullanılmaktadır. Arapçayı sonradan öğrenen kişilerin başlangıçta harekesiz metinleri okumaları imkansızdır. Bu yüzden ilk etapda Arapça harekeler metin okumalarında zaruret halini alır. Ancak zaman içerisinde Arap Gramerini oluşturan Sarf ve Nahiv bilgisine aşina oldukça ve Arapça dil bilgisi kurallarını öğrenmeye başladıkça harekesiz metinler de okunabilir. 

Harekeler

Harfleri okumamıza yarayan işaretlere denir. Alfabe, Türkçedeki sessiz harflere karşılık gelirken; harekeler ise sesli harflere karşılık gelir. 3 hareke vardır: fetha yani üstün; kesra yani esre; damme yani ötre.

َ- Fetha

Harflerin üzerine, sağdan sola eğik olarak yazılır. e, a sesi verir. Aşağıdaki kelimelerdeki harekesi üstündür.

نَصَرَ غَفَرَ خَلَقَ جَعَلَ
nasara gafara halaka Ce’ale

ِ- Kesra

Harflerin altına, sağdan sola eğik olarak yazılır. ı, i sesi verir. Aşağıdaki kelimelerin orta harekesi kesradır.

خَشِيَ عَمِلَ رَضِيَ غَضِبَ
haşiye A’mile radiye gadibe

ُ- Damme

Harflerin üzerine, küçücük bir vav şeklinde yazılır. u, ü sesi verir. Aşağıdaki kelimelerin ilk harekesi dammedir.

وُضِعَ كُتِبَ ذُكِرَ فُتِحَ
Vudia’ kutibe zukira futiha

ْ- Cezm

Üzerinde bulunduğu harfi, kendinden önceki harf ile bağlayan, küçük daire şeklindeki işarettir. Aşağıdaki kelimelerin son harflerinin harekesi cezmdir.

كُنْ عَنْ قَدْ مِنْ
kun A’n qad min

ّ- Şedde

Üzerinde bulunduğu harfi iki kere okutan ve önceki harfe bağlayan işarettir. Sağdan sola doğru yazılır. Aşağıdaki kelimelerin son harfleri şeddelidir.

اَنَّ اِلاَّ اِنَّ ثُمَّ
enne illa inne summe

Tenvin

İsimlerin sonunda bulunan ve “n” sesiyle kelimeyi bitiren çift harekelerdir. Tenvin üç tanedir.

ً- Fethatân

İki üstün demektir. Kelimeyi “-en, -an” sesiyle bitirir. Eğer isim, yuvarlak te  (ة) veya hemze   ile bitmezse, iki üstün( ا ) ile birlikte yazılır. Şimdi iki üstün ile ilgili örnekleri inceleyelim:

مَدْرَسَةً اَزْوَاجًا قَرْيَةً كَثيرًا
medreseten ezvacen karyeten kesiran

ٍ- Kesretân

İki esre demektir. Kelimeyi “-in, -ın” sesiyle bitirir. Şimdi de iki esre ile ilgili örnekleri inceleyelim:

بَعْضٍ يَوْمٍ قُوَّةٍ شَدِيدٍ
Ba’din yavmin kuvvatin şedidin

ٌ- Dammetân

İki ötre demektir. Kelimeyi “-un, -ün” sesiyle bitirir. Şimdi de ötre ile ilgili örnekleri inceleyelim:

مُصِيبَةٌ جُنَاحٌ حَسَنَةٌ فِتْنَةٌ
musibetun cunahun hasenetun fitnetun

ا وي Med Harfleri

Med yani uzatma harfleri üç tanedir. Elif, vav ve ye. Bu harflere aynı zamanda illet harfleri de denir. Arapçada bazı durumlarda kelime içindeki harfler uzatılarak okunur. Bunun için gerekli olan şartlar vardır: Med harfinin uzatarak okutabilmesi için harekesiz gelmesi şarttır. Ayrıca eliften önceki harfin üstün; “vav”dan önceki harfin ötre; “ye”den önceki harfin de kesre olması gerekir.

“elif” med harfine ait örnekler

قَالَ جَاهَدَ غَالِبَ كَانَ
qâle câhede gâlibe Kâne

 

“vav” med harfine ait örnekler:

اُوتِىَ يَصُدُّونَ اَعُوذُ يَقُولُ
ûtiye yasuddûne Eû’zu yeqûlu

 

“ye” med harfine ait örnekler:

نُزِيقُ اَلَّذِينَ تَجْرِى يُرِيدُ
nuzîqu ellezîne tecrî yurîdu

Elif-i Maksure

Med harfleri olan elif, vav ve ye’den başka, elif gibi uzatan ve elif gibi görev yapan bir de elif-i maksure dediğimiz, kelimenin sonunda “ye” şeklinde görülen bir elif vardır. Bu “ye” harfinin elif-i maksure adını alması için kelime sonunda olması ve fetha ile harekeli harften sonra sakin olarak gelmesi gerekir.

كُبْرَى ، سَلْمَى ، طُوبَى  kelimelerinde olduğu gibi. Bu kelimelerin son harfi, kendinden sonra elif varmış gibi uzatılır.

 

Arap alfabesi tamamen sessiz harflerden oluşur. Bu sessiz harfleri okumamızı sağlayan ses işaretlerine “hareke” denir. Yani Arapça harekeler, diğer dillerdeki sesli harflere karşılık gelir. Orjinal Arapça harekesizdir.

Arap dünyasında kullanılan tüm yazılı ve görsel ifadeler harekesiz olarak kullanılmaktadır. Arapçayı sonradan öğrenen kişilerin başlangıçta harekesiz metinleri okumaları imkansızdır. Bu yüzden ilk etapda Arapça harekeler metin okumalarında zaruret halini alır. Ancak zaman içerisinde Arap Gramerini oluşturan Sarf ve Nahiv bilgisine aşina oldukça ve Arapça dil bilgisi kurallarını öğrenmeye başladıkça harekesiz metinler de okunabilir. 

Harekeler

Harfleri okumamıza yarayan işaretlere denir. Alfabe, Türkçedeki sessiz harflere karşılık gelirken; harekeler ise sesli harflere karşılık gelir. 3 hareke vardır: fetha yani üstün; kesra yani esre; damme yani ötre.

Harflerin üzerine, sağdan sola eğik olarak yazılır. e, a sesi verir. Aşağıdaki kelimelerdeki harekesi üstündür.

نَصَرَ غَفَرَ خَلَقَ جَعَلَ
nasara gafara halaka Ce’ale

Harflerin altına, sağdan sola eğik olarak yazılır. ı, i sesi verir. Aşağıdaki kelimelerin orta harekesi kesradır.

خَشِيَ عَمِلَ رَضِيَ غَضِبَ
haşiye A’mile radiye gadibe

Harflerin üzerine, küçücük bir vav şeklinde yazılır. u, ü sesi verir. Aşağıdaki kelimelerin ilk harekesi dammedir.

وُضِعَ كُتِبَ ذُكِرَ فُتِحَ
Vudia’ kutibe zukira futiha

Üzerinde bulunduğu harfi, kendinden önceki harf ile bağlayan, küçük daire şeklindeki işarettir. Aşağıdaki kelimelerin son harflerinin harekesi cezmdir.

كُنْ عَنْ قَدْ مِنْ
kun A’n qad min

Üzerinde bulunduğu harfi iki kere okutan ve önceki harfe bağlayan işarettir. Sağdan sola doğru yazılır. Aşağıdaki kelimelerin son harfleri şeddelidir.

اَنَّ اِلاَّ اِنَّ ثُمَّ
enne illa inne summe

İsimlerin sonunda bulunan ve “n” sesiyle kelimeyi bitiren çift harekelerdir. Tenvin üç tanedir.

İki üstün demektir. Kelimeyi “-en, -an” sesiyle bitirir. Eğer isim, yuvarlak te  (ة) veya hemze   ile bitmezse, iki üstün( ا ) ile birlikte yazılır. Şimdi iki üstün ile ilgili örnekleri inceleyelim:

مَدْرَسَةً اَزْوَاجًا قَرْيَةً كَثيرًا
medreseten ezvacen karyeten kesiran

İki esre demektir. Kelimeyi “-in, -ın” sesiyle bitirir. Şimdi de iki esre ile ilgili örnekleri inceleyelim:

بَعْضٍ يَوْمٍ قُوَّةٍ شَدِيدٍ
Ba’din yavmin kuvvatin şedidin

İki ötre demektir. Kelimeyi “-un, -ün” sesiyle bitirir. Şimdi de ötre ile ilgili örnekleri inceleyelim:

مُصِيبَةٌ جُنَاحٌ حَسَنَةٌ فِتْنَةٌ
musibetun cunahun hasenetun fitnetun

Med yani uzatma harfleri üç tanedir. Elif, vav ve ye. Bu harflere aynı zamanda illet harfleri de denir. Arapçada bazı durumlarda kelime içindeki harfler uzatılarak okunur. Bunun için gerekli olan şartlar vardır: Med harfinin uzatarak okutabilmesi için harekesiz gelmesi şarttır. Ayrıca eliften önceki harfin üstün; “vav”dan önceki harfin ötre; “ye”den önceki harfin de kesre olması gerekir.

“elif” med harfine ait örnekler

قَالَ جَاهَدَ غَالِبَ كَانَ
qâle câhede gâlibe Kâne

 

“vav” med harfine ait örnekler:

اُوتِىَ يَصُدُّونَ اَعُوذُ يَقُولُ
ûtiye yasuddûne Eû’zu yeqûlu

 

“ye” med harfine ait örnekler:

نُزِيقُ اَلَّذِينَ تَجْرِى يُرِيدُ
nuzîqu ellezîne tecrî yurîdu

Med harfleri olan elif, vav ve ye’den başka, elif gibi uzatan ve elif gibi görev yapan bir de elif-i maksure dediğimiz, kelimenin sonunda “ye” şeklinde görülen bir elif vardır. Bu “ye” harfinin elif-i maksure adını alması için kelime sonunda olması ve fetha ile harekeli harften sonra sakin olarak gelmesi gerekir.

كُبْرَى ، سَلْمَى ، طُوبَى  kelimelerinde olduğu gibi. Bu kelimelerin son harfi, kendinden sonra elif varmış gibi uzatılır.

 

ARAPÇA DİL BİLGİSİ KONULARI

 

Arapça Gramer Arapça Dil Bilgisi Arapça Öğren Arapça Dersleri Fasih Arapça

Aöf Arapça Pratik Arapça   – Arapça Sarf – Arapça Nahiv –

İlgili Makaleler