Arapça GramerArapça Gramer Kitabı Online Fihrist

İsm-i Mensub

 

İSM-İ MENSÛB

Bir yer, bir varlık veya bir işle ilgiyi ona aidiyeti, nisbeti bildiren isimdir. İsm-i mensûb yapmak için o ismin son harfini esre yapar, yanına şeddeli bir يّilave ederiz[3].

شَامُ

Şam →

شَامِيٌّ

Şam’lı

حَلَبُ

Haleb →

حَلَبِيٌّ

Halep’li

إزْمِيرُ

İzmir →

إزْمِيرِيٌّ

İzmir’li

Müennesi için tâ-i merbûta (ة) getiririz:

هُوَ شاَمِيٌّ  ث  هِيَ شاَمِيَّةٌ

O Şam’lıdır.

İsm-i mensûb şu hususlardan birine aidiyeti belirtmek için kullanılır:

a) Cinsiyet;

تُرْكِيٌّ

Türk

فَرَنْسِيٌّ

Fransız

عَرَبِيٌّ

Arab

b) Memleket;

إِزْمِيرِيٌّ

İzmir’li

بَغْداَدِيٌّ

Bağdad’lı

قاَهِرِيٌّ

Kahire’li

c) Din;

مَسِيحِيٌّ

Hristiyanlığa ait, Hristiyanlığa mensûb

إِسْلاَمِيٌّ

İslâm’a ait , İslâm ile ilgili

 

 

 

d) Kabile, bir sınıf ya da topluluk;

قُرَشِيٌّ

Kureyş kabilesine mensûb (Kureyş kabilesinden)

هاَشِمِيٌّ

Haşîmi (kabilesine mensûb)

صَحاَبِيٌّ

sahabeye mensûb, sahabi

e) Meslek;

تِجاَرِيٌّ

ticârete ait, ticâretle ilgili

زِراَعِيٌّ

ziraate ait, ziraatle ilgili

f) Sanat;

فِضِّيٌّ

gümüşçü

ذَهَبِيٌّ

altıncı

سُكَّرِيٌّ

şekerci

g) Durum ve keyfiyet, herhangi bir sıfat;

تَجْرِيبِيٌّ

tecrübeye ait

İsm-i Mensûbla İlgili Diğer Özellikler:

*İsmin sonunda    ةvarsa mensûbunu yaparken atarız:

مَكَّةُ

Mekke

مَكِّيٌّ

Mekke’li

اَلْبَصْرَةُ

Basra

اَلْبَصْرِيٌّ

Basra’lı

جِدَّةُ

Cidde

جِدِّيُّ

Cidde’li

*İsmin ortasında ي    varsa atarız:

مَدِينَةٌ

Medine

مَدَنِيٌّ

Medine’li

*Sonunda elif-i memdûde olanın hemzesinin yerine vâv getiririz:

سَماَءٌ

gök

سَماَوِيٌّ

göğe ait, gökle ilgili

بَيْضاَءُ

beyaz

بَيْضاَوِيٌّ

beyazla ilgili

*Sonunda elif-i maksûre (-َى..ا) bulunanın elifini vâv’a çeviririz:

دُنْياَ

(dünya)

دُنْيَوِيٌّ

dünyevî اَلْمَعْنَى- مَعْنىً (mana)

مَعْنَوِيٌّ

manevi

*(قَرْيَةٌ) (köy) ve (عُرْوَةٌ)(kulp) gibi kelimelerin ism-i mensûbunu yaparken yâ’lı olanı vâv’a çevirir, vâv’lı olanı aynen bırakırız. Ancak ikinci harflerini fethalarız[4].

عُرْوَةٌ

عُرَوِيٌّ

kulba ait

قَرْيَةٌ

قَرَوِيٌّ

köye ait (köylü)

 

 

Cümle Örnekleri:

خاَلِدٌ طاَلِبٌ باَكِسْتاَنِيٌّ.

Hâlit Pâkistan’lı bir öğrencidir.

فاَطِمَةُ مُعَلِّمَةٌ سُورِيَّةٌ.

Fâtıma Sûriye’li bir öğretmendir.

حَضَرَ عُمَرُ إِلَى بَلَدٍ إِسْلاَمِيٍّ.

Ömer İslâmi bir ülkeye geldi.

اَلْمَوْلَوِيَّةُ وَ الْبَكْتاَشِيَّةُ طَرِيقَتاَنِ.

Mevlevîlik ve Bektaşîlik iki tarikattır.

مَكَّةُ فِي الْمَمْلَكَةِ الْعَرَبِيَّةِ السُّعُودِيَّةِ.

Mekke Suudi Arabistan Krallığı’ndadır.

يَوْمُ الْجُمْعَةِ أَوَّلُ الْعاَمِ الْهِجْرِيِّ.

Cuma günü hicrî yılın başıdır.

İlgili Makaleler