Ay: Kasım 2017

Hakiki  Müennes Kelimeler

Yaradılışları itibariyle fıtratlarında müenneslik yani dişilik bulunan kelimeler, üzerlerinde müenneslik alameti taşısalar da taşımasalar da hakiki müennes kategorisinde değerlendirilirler. Bunlardan üzerinde müenneslik alameti taşıyanlara hakiki lafzi müennesler; üzerinde müenneslik alameti taşımayanlara hakiki semai müennesler denir.

Örnek:

أُمٌّ – Anne (Hakiki Semai)

دجاجة – Tavuk (Hakiki Lafzi)

Arapçada cinsiyet kavramı (müennes – müzekker) ile ilgili daha detaylı bilgi için tıklayın >

Kat’ Hemzesi   (همزة القطع)

Kat’ hemzesi kelime başında bulunur. Öncesinde bir kelime gelse dahi bu hemze okunmadan geçilmez. Mutlaka telaffuz edilir.

Örnek:

أجمل  –  أحسن

Efal-u Medh ve Zem Kullanım Örnekleri

Efalu Medh ve Zem
(Ovme ve Yerme Fiilleri)

Efal-u medh ve zem veya diğer adıyla övme ve yerme fiilleri, adlarından da anlaşılacağı üzere Arapçada birini methetmek (övmek) ya da zemmetmek (yermek) için kullanılırlar. Övmek için kullanılanlarına medh fiilleri veya övme fiilleri; yermek için kullanılanlarına ise zem fiilleri veya yerme fiilleri denir. Medh için kullanılanları Türkçeye tercüme edilirken “ne güzel”, “ne iyi” şeklinde tercüme edilirken, yermek için kullanılan fiiller ise Türkçeye “ne kötü”, “ne çirkin” olarak tercüme edilirler.

Medh ve zem fiilleri camid fillerdir. Yani donukturlar ve sadece mazi zamanda kullanılırlar. Ancak kendilerinden sonra kullanılacak failin cinsiyetine göre müzekker veya müennes sigasında gelirler. Kendilerinden sonra mutlaka iki merfu isim gelir. Medh ve zem fiilleri akabinde gelen bu iki merfu isimden ilki medh ve zem fiilinin faili olarak, ikincisi ise mahsusu olarak kabul edilir.

Övme (medh) fiilleri şunlardır:

نِعْمَ – حَبَّذَا – جَمُلَ

Yerme (zem) fiilleri şunlardır:

بِئْسَ – سَاءَ – لاَ حَبَّذَا – خَبُثَ

Bu efal-u medh ve zem arasında bulunan حبّذا ve لا حبّذا ‘dan sonra sadece bir merfu isim gelir. Zira fail konumundaki merfu isim yerine burada ذا gelmiştir. Aynı zamanda bu iki medh ve zem fiili hiçbir değişikliğe uğramaksızın tekil, çoğul ve ikillerde aynen kullanılır. Müennes sigası da yoktur.

Örnek:

حَبَّذا الإجْتِهَادُ

Çalışmak ne kadar güzel!

لا حَبَّذا السَّرِقَةُ

Hırsızlık ne kadar kötü!

نِعْمَ اليَومُ يَومُ الجُمُعَةِ
Cuma günü ne güzel bir gün!

Bu cümlede نعم övme ve yerme fiilleri kategorisinde övme fiilidir. اليوم kelimesi faildir. يوم الجمعة kelimesi mahsustur.

نِعْمَتْ الفتاةُ مريمُ

Meryem ne iyi kız!

Bu örnekte de görüldüğü üzere övme yerme fiilleri kendisinden sonra gelen ve fail konumunda değerlendirilen merfu ismin cinsiyetine göre çekilerek kullanılır.

Benzer örnekler övme ve yerme fiilleri kapsamında yerme fiilleri için de geçerlidir.

بِئْسَ البيتُ بيتُ رجبٍ

Recebin evi ne kötü ev!

بئْسَتْ السيّارةُ سيارةُ أبيك

Babanın arabası ne kötü araba!

جَمُلَ النَجَاحُ بُلُوغُ الأَمَلِ

Emele (arzuya) ulaşmak güzel bir başarıdır.

سَاءَ الخُلُقُ شَهَادَةُ الزُورِ

Yalancı şahitlik ne kötü huydur.

خَبُثَ عَدُوُّ اللهِ الكَافِرُ

İnanmayan Allah’ın kötü (kişilikli) düşmanıdır.

Alet İsminin Özellikleri

Alet ismi veya araç-gereç isimleri Arapçada fiilden türer ve ait olduğu fiili gerçekleştirmekte kullanılan bir araca veya alete delalet ederler.

Müteaddi (geçişli) ve sülasi (üç harfli) fiillerin başına genellikle kesralı mim getirilerek türetilirler.

1. Sülasî mücerred fiillere mahsustur
2. Müteaddî fiillerden türerler
3. Semaîdirler

مِفْعَلٌ          مِفْعالٌ          مِفْعَلَةٌ

Alet ismi مِفْعَل kalıbına örnek:

Minber      مِنْبَرٌ – Kaldırmak, yükseltmek نَبَرَ

Eğe,törpü  مِبْرَدٌ – Törpüledi                        بَرَدَ

Yular         مِوْقدٌ – Yularından çekti            قادَ

Alet ismi مِفْعَال kalıbına örnek:

Anahtar        مِفْتاحٌ   –      Açtı     فَتَحَ

Diş fırçası  مِسْواك   –      Ovdu  ساكَ

Terazi           مِيزانٌ    –     Tarttı  وَزَنَ

Alet ismi مِفْعَلة kalıbına örnek:

Kaşık         مِلْعَقةٌ     –    Yaladı           لَعِقَ

Süpürge    مِكْنَسَةٌ    –    Süpürdü        كَنَسَ

Cetvel     مِسْطَرَة    –    Çizgi çizmek  سَطَرَ

مُفْعُل ، فَعَّالة

Alet ismi مُفْعُل kalıbına örnek:

Elek          مُنْخُل     –      elemek          نَخَلَ

Alet ismi فَعَّالة kalıbına örnek:

Buzdolabı  ثَلاَّجَةٌ       –       karlı oldu   ثَلجَ

Şofben      سَخّاَنَةٌ        –      ısıttı          سَخَنَ

Alet ismi sınıfına giren isimler her ne kadar yukarıda saydığımız kalıplarda türetilseler de semaî olarak kabul edilmişlerdir. Yani her fiil alınıp da bu kalıplara sokularak alet ismi elde edilmiş olmaz. Sözlüklerden, duyarak ve kullanarak öğrenilir.

Ayrıca yine alet ismi sınıfında değerlendirilen “kap isimleri” de diyebileceğimiz ismi viâ’ (اسم الوعاء) vardır. Bu isimler fiillerden değil isimlerden türerler.

Örnek:

Süt kabı           مِحْلَبٌ    –     Süt     حَلَبٌ

İğnelik  مِئْبَرٌ  (مِئْبَرَةٌ)    –    İğne     إبْرَةٌ

Arapçada Emri Hazır Türetilmesi

Emri Hazır (أمر الحاضر)

Karşımızda bulanan kişiden bir şeyi yapmasını istemek için kullanılan emir yapısına Arapçada emri hazır denir. Muhatap eril (tekil, ikil ve çoğul) ve muhatap dişil (tekil, ikil ve çoğul) olmak üzere altı adet muzari siygasından emri hazır kullanılır. Bunların dışında kalan siygalar emri gaib ve emri mutekellim siygalarıdır.

Muhatap eril ve muhatap dişil siygalarından (çekimlerinden) başta bulunan muzara harfi (ت) atılır. Elif destekli hemze getirilir (أ). Söz konusu muzari çekimde fiilin orta harfinin harekesi damme (ötre) ise bu hemze dammeli (ötreli) yazılır (أُ). Fiilin orta harfi kesralı (esre) veya fethalı (üstün) ise başa getirilen hemze kesralı (esreli) yazılır (إ). Son olarak, fiilin son harfi cezmlenir (sükun).

Örnekler:

Fiilimiz كتب (ke-te-be) olsun. Muzaride muhatab eril çekimi (sen yazarsın) تكتب (te-k-tu-bu) şeklinde olur.

Baştaki muzara harfini atarız ve elif getiririz:

اكتب (k-tu-bu)

Orta harfin harekesine göre (ت) elifin üstüne hemze getirerek harekesini veririz, bu örnekte ötredir.

أُكتب (uk-tu-bu)
Son olarak son harfi cezmleriz:

أكتب (uk-tu-b) – yaz!

Fiilimiz ذهب (ze-he-be) olsun. Muzaride muhatab eril çekimi (sen gidersin) تذهب (te-z-he-bu) şeklinde olur.

Baştaki muzara harfini atıp elif getiriyoruz: اذهب (?z-he-bu)
Orta harfin harekesi (هـ) fetha olduğu için başa getirdiğimiz elif kesralı olmalı: إذهب (iz-he-bu)

Son olarak son harfi cezmliyoruz: إذهب (iz-he-b) – git!

Fiilimiz كتب (ke-te-be). Muzaride muhatab eril ikil çekimi (siz ikiniz yazarsınız) تكتبان (te-k-tu-ba-ni) şeklinde olur.

Baştaki muzara harfini atıp elif getirelim: اكتبان (?k-tu-ba-ni)

Orta harfin harekesi (ت) ötre olduğundan elif ötreli olmalı: أكتبان (uk-tu-ba-ni)

Fiilin sonunu cezm etmemiz lazım. Fiil çekimi ikil siygasında olduğu için ikillerde cezm ve nasb durumlarında sondaki nun harfi atılır: أكتبا (uk-tu-bâ) – ikiniz yazın!

Sülasi (üç kök harfli) fiillerde örnek emri hazır çekimi

Sülasi fiillerde olduğu gibi, mezid fillerde de emri hazır, muzari muhatap siyagalarından türetilir. Aynı şekilde muzarinin başındaki muzara harfi (ت ) atılır. Ve aynı şekilde son harf cezmlenir. Başa elif getirip getirmeme konusu ise sülasilerden biraz farklıdır. Şöyle ki, muzara harfi atıldıktan sonra geriye kalan ilk harf eğer cezmli değilse elif getirilmez. Eğer cezmliyse yani sükunlu ise bu durumda elif getirilir.

Örnekler:

Fiilimiz علّم (a-lla-me) olsun. Muzaride muhatab eril çekimi (sen öğretiyorsun) تعلّم (tu-a-lli-mu) olur.

Muzara harfini attığımızda علّم (a-lli-mu) kalır. İlk harf olan ayn harfi fethalıdır. Bu durumda başına elif getirmek gerekmez, son harfi cezmlenerek emir elde edilmiş olur: علّمْ (a-lli-m) – öğret!

Fiilimiz استمع (i-s-te-me-‘a) olsun. Muzaride muhatab eril çekimi (sen dinliyorsun) تستمع (te-s-te-mi-‘u) olur.

Muzara harfini attığımızda ستمع (s-te-mi-‘u) kalır. Görüldüğü gibi bu durumda ilk harf olan s cezmli olduğundan okunamaz. Okunabilmesi için başına kesralı bir elif getirilir ve son harf cezmlenerek emir elde edilmiş olur: إستمعْ (is-te-mi-‘) – dinle!

İf’al babı haricindeki tüm mezid fiillerde başa getirilen bu elif kesralı olur. İf’al babında fethalı olur.

Örnek:

Fiilimiz أكرم (e-k-ra-me) olsun. Muzaride muhatab eril çekimi (sen ikram ediyorsun) تكرم (tu-k-ri-mu) olur.

Muzara harfini attığımızda كرم (k-ri-mu) kalır. K harfi sükunlu oldundan ve fiil if’al babından olduğundan başına fethalı elif getirilir: أكرم (ek-ri-mu). Son olarak, son harf cezmlenir: أكرمْ (ek-ri-m) – ikram et!

Lazım mebniler sınıfından Arapçada bazı isimler mazi fiil veya muzari fiil ya da emir fiil olarak kullanılırlar fakat aslında fiil olmadıkları için çekimleri yapılmaz. Bu nedenle lazım mebni kategorisinde değerlendirilirler. İsim fiillerin yapıları ve örnekler isim fiiller başlığı altında ayrıca incelenecektir. Burada bir kaç isim fiil örneği vermekle yetiniyoruz:

مَهْ – yapma!

وَيْ – vay canına, şaşarım!

سُرْعانَ – ne çabuk!

أُفٍّ – bıktım!

آمِينْ – kabul et! öyle olsun!

Diğer lazım mebniler:

1. Bazı zarflar
2. Mazi Fiiller
3. Emr-i Hazır
4. Şart Edatları
5. Soru İsimleri
6. İsim Fiiller
7. Savtlar (Sesleri taklit eden yapılar)
8. Bazı Kinayeler

Detaylı olarak lazım mebnileri incelemek için tıklayın > 

Bedel İştimal – بدل الإشتمال

Bu bedel türünde, bedel mübdelün minhin bir parçası değil de ona ait bir özelliktir. Tıpkı Bedel Baz’da olduğu gibi bedelde mubdel minhe ait bir zamir bulunur ve bu zamir cinsiyet ve adet bakımından mubdel minhe uygun olarak getirilir. Bedel İştimal, Türkçeye tercüme edilirken sanki isim tamlamasıymış gibi tercüme edilir.

Örnek:

أَعْجَبَنِي الطِّفْلُ أَدَبَهُ (a’3cebanî aT-Tıflu e’debuhu) – Çocuğun edebi hoşuma gitti.

رَأَيْتُ الْبَيْتَ جَمَالَهُ (ra’eytu’l-beyte cemâlehu) – Evin güzelliğini gördüm.

Yukarıdaki örneklerde “çocuğun edebi” ve “evin güzelliği” ifadeleri “çocuk” ve “ev”in ne tamamen aynısı ne de bir bölümü veya bir parçasıdır. Bilakis bu ifadeler mubdel minh’lerinin birer özelliğini anlatmaktadır. Çocuğun edepli olması onun ahlaki bir özelliğidir. Aynı şekilde evin güzel olması evin, kapı, pencere, döşeme gibi bir parçası değil, bir özelliğidir.

Diğer bedel çeşitleri şunlardır:

1. Bedel Mutabık
2. Bedel Mubayin
3. Bedel İştimal

Tüm detaylarıyla Arapçada bedel konusu için tıklayın  

Asli harflerinden iki harfi illet harflerinden (و،ي) biri olan fiillere Lefif Fiil denir.
Lefif fiil üç harften oluşur. İlk ve son harfi illetli olan Lefif fiillere Lefif-i mefruk, son iki harfi illetli olan lefif fiillere Lefif-i makrun denir. Diğer bir deyişle, fiil içerisindeki iki illetli harf yanyana ise buna makrun lefif fiil denir. Eğer fiil içerisindeki illetli harfler birbirinden ayrı ise (1. harf ve 3. harf gibi) buna mefruk lefif fiil denir.

Örnek:

Lefif-i makrun كوي (iki illetli harf yan yana gelmiştir)

Lefif-i mefruk وقي (iki illetli harf yan yana kullanılmamıştır)

Lefifi makrun, yalnız ikinci ile dördüncü babdan gelir.

İkinci babdan gelenler فَعََى، يَفْعِى şeklinde olur. رَوَى، يَرْوِى gibi.

Dördüncü babdan gelenler فَعِىَ، يَفْعَى şeklinde olur. هَوِىَ، يَهْوَى gibi.

Lefifi makrunlar gerek şekil ve gerekse tasrif bakımından tamamıyla nakıs fiiller gibidir. Dolayısıyla ikinci babdan gelen lefifi makrun, ikinci babdan gelen nakıs gibi, dördüncü babdan gelen lefifi makrun da, dördüncü babdan gelen nakıs gibi çekilir.

Lefifi mefruk, ikinci, dördüncüve altıncı bablardan gelir.

İkinci babdan gelen lefifi mefruklar فَعَى، يَفْعِى şeklindedir. وَقَى، يَقِى gibi. Demek ki, müzarisi nakıstan biraz farklıdır.

Dördüncü babdan gelen lefifi mefruklar tamamıyla nakıs gibi فَعِىَ، يَفْعَى şeklinde olur. وَجِىَ، يَوْجَىgibi.

Altıncı babdan gelen lefifi mafruklar فَعِىَ، يَعِى şeklinde olur. وَلِىَ، يَلِى gibi. Demek ki, müzarisi nakıstan biraz farklıdır.

Arapçada Müennes (Dişil) Kelimeler

Müenneslik (Te’nis) / Dişilik Alametleri

Müenneslik Alameti Taşımayan Müennes Kelimeler

Lafzi Müennes Kelimeler

Arapça´da isimler cinsiyet bakımından müzekker ve müennes yani eril ve dişil olarak ikiye ayrılır. Erkek olarak kabul edilen varlığı gösteren kelimelere müzekker yani eril; dişi olarak kabul edilen varlığı gösteren kelimelere müennes yani dişil kelimeler denir. Bu sayfada müenneslik kurallarını ve çeşitlerini göreceksiniz. Bu izahlar dışında kalan kelimelerin tamamı müzekkerdir.

Arapçada müennes kabul edilen kelimelerin bazıları müenneslik alameti taşımalarına rağmen bazıları bu alametleri taşımasa da müennes kabul edilmiştir. Önce, bu müenneslik alametlerinin neler olduğunu görelim:

Yuvarlak veya kapalı te olarak ya da tau marbuta olarak isimlendirilir. İsmin asıl harflerinden sonra kapalı te harfi ( ة ) olarak isme eklenir, eklendiği ismin dişi, müennes olduğuna işaret eder.

Örnek:

Büyük (dişil)       كبيرة     –     Büyük (eril)         كبير

Fakir (dişil)         فَقِيـرَةٌ    –     Fakir (eril)           فَقِيـرٌ

yuvarlak tâ, ( ة ) muttasıl zamirle birleştiği zaman “açık tâ” ( ت ) şeklinde yazılır:

Okulum  مكتبتي   –   مكتبة

Elif-i memdude olarak da isimlendirilir. İsmin sonunda (_َ اء) şeklinde yazılır. Kelimenin asıl harflerinden değildir.

Örnek:

Kırmızı (dişil)  حمراء      –     Kırmızı (eril)  أحمرُ

Güzel (dişil)     حَسْناءُ      –     Güzel (eril)    أحْسَنُ

Elif-i maksure olarak da isimlendirilir. İsmin sonunda (_َ ى) veya (_َ ا) şeklinde yazılır. Kelimenin asıl harflerinden değildir.

Örnek:

Susuz (dişil)           عَطْشى    –     Susuz (eril)       عَطْشان

Daha büyük (dişil)  كُبرى     –     Daha büyük (eril) أكْبَرُ

Örnek:

مَرْيمُ          زَيْنَبُ          هِنْدُ          سُعادُ

Örnek:

Anne  أُمٌّ         dişi eşek  أتَانٌ            Kız kardeş  أُخْتٌ

Örnek:

Göz  عَينٌ              Ayak  رِجْلٌ              Kulak  أُذُنٌ

Örnek:

Gatafan kabilesi  غَطَفانُ           Şam  الشّامُ                Mısır مِصْرُ

Örnek:

Ateş     نَارٌ            Kuvvetli ateş  سَعِرٌ           Batı rüzgârı  دَبُرٌ

Ev        دارٌ            Güneş           الشَّمْسُ           Savaş   الحَرْبُ
Kuyu  البِئْرُ            Yeryüzü       الأرْضُ

Gayr-ı akil (akılsız) varlıkların çoğulları da müfred (tekil) müennes (dişi) olarak kabul edilir.

Üzerinde dişilik alameti taşıyan dişilere Lafzi Müennes  denir. Kelimede dişilik alametlerinin zahiren görünmesi ve lafız olarak da telaffuz edilmesi sebebiyle bu kelimelere lafzi müennesler denmiştir. Sözde dişi kelimeler 3 gruba ayrılır:

Semai Müennes Kelimeler

Hakiki Müennes Kelimeler

Mecazi Müennes Kelimeler

Arapçada Müzekker Kelimeler

Hakiki Müzekker Kelimeler

Mecazi Müzekker Kelimeler

Arapçada dişi (müennes) kelimeler, üzerinde taşıdıkları bir dişilik alameti olup olmaması durumuna göre sözde dişiler (lafzi müennesler) ve işitsel dişiler (semai müennesler) olmak üzere ikiye ayrılırlar.

كِتَابٌ – كِتَابَةٌ

مُعَلِّمٌ – مُعَلِّمَةٌ

مَرِيضٌ – مَرِيضَةٌ

Bu alamet daha ziyade renk ve sakatlığı ifade eden أَفْعَلُ veznindeki kelimelerin müenneslerinde kullanılır.

أَبْيَضٌ – بَيْضَاءُ

أَحْمَرُ – حَمْرَاءُ

أَسْوَدٌ – سَوْدَاءُ

Elif-i maksura daha ziyade أَفْعَلُveznindeki derecelendirilmiş sıfatların müenneslerinde kullanılır.

أَكْبَرٌ – كُبْرَى

أَصْفَرٌ – صَفْرَى

فَعْلاءُ veznindeki sıfatların müennesleri de فُعْلَى vezninde kullanılır.

عَطْشَانٌ – عَطْشَى

Üzerinde dişilik alameti olmayıp, dişi sayılan isimlerdir. Bu isimlerin neden dişi kabul edildiklerine dair bir kural yoktur. Geleneksel olarak dişi kabul edilmiş kelimelerdir. Bu nedenle bu dişi kelimeler sözlüğe bakılarak ve/veya işitilerek öğrenilir.

اَلْحَاجَبُ

اَلْفَأْسُ

اَلأُذْنُ

Arapçada Dişi (müennes) kelimeler, taşıdıkları bu dişilik özelliğinin gerçek veya mecazi olması durumuna göre gerçek dişiler (hakiki müennesler) ve mecazi dişiler (mecazi müennesler) olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Yaradılışları itibariyle fıtratlarında müenneslik yani dişilik bulunan kelimeler, üzerlerinde dişilik alameti taşısalar da taşımasalar da gerçek dişi (hakiki müennes) kategorisinde değerlendirilirler. Bunlardan üzerinde dişilik alameti taşıyanlara gerçek sözde dişiler (hakiki lafzi müennesler); üzerinde dişilik alameti taşımayanlara gerçek işitsel dişiler (hakiki semai müennesler) denir.

Örnek:

أُمٌّ – Anne (Hakiki Semai)

دجاجة – Tavuk (Hakiki Lafzi)

Yaradılışları itibariyle fıtratlarında müenneslik yani dişilik bulunmayan kelimeler, üzerlerinde dişilik alameti taşısalar da taşımasalar da mecazi dişi kategorisinde değerlendirilirler. Bunlardan üzerinde dişilik alameti taşıyanlara mecazi sözde dişiler (mecazi lafzi müennesler); üzerinde dişilik alameti taşımayanlara mecazi işitsel dişiler (mecazi semai müennesler) denir.

Örnek:

طاولة – Masa (Mecazi Lafzi)

شمس – Güneş (Mecazi Semai)

Müennes (dişi) gibi görünen bazı müzekker (eril) isimler bu kurallardan müstesnadır.

Örnek:

حَمْزَةُ (Hamza)

طَلْحَةُ (Talha)

عُرْوَةُ (Urve)

Mübalağa ifade eden فَعَّالَةٌ vezninin sonundaki ta-i marbuta ـة müenneslik (dişilik) için değildir.

Örnek:

عَلاَّمَةٌ (çok bilgili)

نَسَّابَةٌ (soy bilgini)

رَحَّالَةٌ (çok gezmiş)

Dişilik alameti bulunmayan ve dişilik şartlarını taşımayan tüm kelimeler erildir (müzekkerdir).

Eril isimler ikiye ayrılır:

Yaradılışları itibariyle fıtratlarında müzekkerlik yani erillik bulunan ve dişilik alameti taşımayan kelimeler gerçek eril (hakiki müzekker) kategorisinde değerlendirilirler.

Örnek:

Ahmet أحمدُ

Baba أبٌ

Kardeş أخٌ

Muhammed محمّدُ

Yaradılışları itibariyle fıtratlarında müzekkerlik yani erillik bulunmayan ve dişilik alameti taşımayan kelimeler mecazi eril (mecazi müzekker) kategorisinde değerlendirilirler.

Örnek:

Ev البيتُ

Ay القمرُ

Dil اللسانُ

Arapçada, kelimeler cümle içinde bulundukları duruma göre yani bir görev aldıkları zaman sonlarında harf veya hareke değişiklikleri olur. Fakat bazı kelimeler vardır ki cümlede aldıkları görev ne olursa olsun asla değişikliğe uğramazlar. İşte sonlarında bu tarz değişiklikler olmayıp sabit kalan kelimelere Arapçada mebni denir.

Örnek:

ركب تلك السيارة من رأيته في دكانك قبل قليل – Az önce dükkanında gördüğüm kişi şu arabaya bindi.

رأيت من ركب تلك السيارة – Şu arabaya binen kişiyi gördüm

Yukarıdaki iki cümlede kullanılan من (kişi) tabiri mebni bir kelimedir. Zira, ilk cümlede fail (özne) , ikinci cümlede mef’ul (tümleç) olmasına rağmen her iki cümlede de harf veya hareke yapısını hiç bozmamıştır. Hep مَنْ olarak kalmıştır. Oysa muğrab yani çekimli bir kelime olmuş olsaydı, ilk cümlede مَنُ ; ikinci cümlede مَنَ şeklinde hareke değişikliğine uğraması gerekirdi.

Arapçada mebni kelimeler lazım mebni ve arız mebni olmak üzere iki ana başlığa ayrılırlar. Bu iki ana grup kendi başlıkları altında ayrıca işlenmiştir. Fakat özet olarak bir tanım yapmak istersek, lazım mebni, yapısı itibariyle mebni olan kelimeler iken, arız mebni aslında yapısı itibariyle mebni olmayıp bazı özel şartlardan dolayı mebni gibi davranan kelimeler demektir.

Arapçda mebni kelimeleri şu başlıklar altında incelemek mümkündür:

1.1 İşaret isimleri

1.2 zamirler

1.3 İsmi mevsuller

1.4 Şart isimleri

1.5 Soru isimleri

1.6 Bazı zarflar

1.7 Bazı sayı isimleri

2.1 Mazi fiil,

2.2 Emir

2.3 Sonunda te’kid nunu olan muzari fiil

Bütün harfler (Arapçada harf kavramı ayrıca incelenmelidir) mebnidir.