Ana Sayfa Arapça Diyaloglar Pratik Arapça Konuşmaları Diyalogları Arapça Atasözleri

Arapça Atasözleri

50623

 

Atasözleri ve Vecizeler

 الأمثال والحكم



Atasözlerinin ve vecizelerin hayatımızda önemli bir yeri vardır. Bir çok cümle ile ve dakikalar sürecek bir anlatımı bir iki kelimeyle ifade eder bu sözler… En önemlisi de, yılların birikimini ve hayatın gerçeklerini yansıtmasıdır. Arap atasözlerini ve vecizelerini okurken, çoğu zaman aynı sözlerin -değişik ifadelerle de olsa- bizim dilimizde de bulunduğunu ve bir çoğunun aslında evrensel bir kültür ürünü olduğunu göreceksiniz.

 

 لِلَّهِ دَرُّهُ

Bir insanın iyiliği çok olursa onu övmek için söylenir. 
 
 

 الذِّئْبُ الذي يَجْرِي وَراءَ أَرْنَبَيْنِ لَنْ يَمْسِكَ بِأَيٍّ منهما

“İki tavşanın peşinden koşan kurt, onlardan hiç birini tutamayacaktır.”

 
 

 قَبْلَ الرِّماءِ تُمْلاُ الكَنائِنُ

Sıkıntılı anlar ve zor zamanlar gelmeden önce ve yine bir işe başlamadan önce hazırlık yapmak gerektiğini ifade etmede kullanılır.
 
 

 الحَدِيثُ ذُو شُجُونٍ

“Söz dallanıp budaklanır”, “Konu konuyu açar” anlamındadır.

 
 

 الحَقُّ أَبْلَجُ والباطِلُ لَجْلَج

“Hak açık ve nettir. Gizli bir yanı yoktur. Batıl ise, belirsizdir ve net değildir.”

 
 

 الحَدِيدُ بِالْحَدِيدِ يُفْلَحُ

“Demir, demirle yarılır.” Zorluğun ancak zorlukla, sabır ve kararlılıkla aşılacağını, zorluğu yenmek için direnç göstermek gerektiğini ifade etmede kullanılır.

 
 

 أَجْهَلُ من حِمَارٍ

“Eşekten daha cahil”. Aşırı derecede cahilliği ifade etmede kullanılır.

 
 

 جَعَلْتُهُ نَصْبَ عَيْنِي

“Gözümün önüne koydum.” Yani, onu hiçbir  zaman unutmuyorum. Bir şeye gereken ilgiyi gösterdiğini ifade etmede kullanılır.

 
 

 جَاؤُوا قَضُّهُمْ بِقَضِيضِهِمْ

“Hiç kimse kalmadan hepbirlikte geldiler”, “Küçüğü-büyüğü hepsi toplanıp geldi” anlamındadır. 

 
 

 لِكُلِّ جَوَادٍ كَبْوَةٌ

Her iyi ve eğitimli atın bir tökezlemesi olur. Yani ne kadar iyi ve eğitimli olursa olsun, o da bazen tökezler. İyi insanın da hata yapabileceğini ifade etmede kullanılır.

 
 

 جَزَاءَ سِنِّمار

İyiliğe kötülükle karşılık vermeyi ifadede kullanılır. Rivayete göre Rum Sinnimâr, iyi bir inşaat ustasıdır. Nu’man b. İmruu’lKays, ondan kendisi için bir saray yapmasını ister.

 

 التَّمْرُ في الْبِئْرِ

Yani, hurma ağaçlarının bol ve iyi ürün vermesini istiyorsan, sulama mevsiminde kuyudan çokça su çıkarıp onları sulamalısın.

 

 تَرَكَهُ أَنْقَى من الرَّاحَةِ

“Onu avuç ortasından daha temiz bıraktı”. Yani bütün varını yoğunu aldı ve hiçbir şeyini bırakmadı.

 

 تَمْشِي رُوَيْداً وتَكُونُ الأَوَّلاَ

“Yavaş yürü ki birinci olasın!” Kişinin gayesine acele etmeden varabileceğini, acele etmenin hedefe çabuk ulaşmada yararı olmadığını ifade etmede kullanılır.

 

 بِالسَّاعِدِ تَبْطِشُ الْكَفُّ

“El / avuç içi , kolla / kolun yardımıyla vurur.” Yani, “Gücüm ve kuvvetim olursa istediğimi yapabilirim; oysa benim gücüm yok” anlamındadır.

 

 رِضَا النَّاسِ غَايَةٌ لا تُبْلَغُ

“İnsanların rızasını elde etmek erişilmesi imkansız bir hedeftir” anlamında, kişinin ne yaparsa yapsın yine de bir takım kimseler tarafından beğenilmeyeceğini ve bütün insanları memnun etmenin imkansızlığını ve herkesi memnun etmeye çalışmanın gereksiz bir şey olduğunu ifade etmede kullanılır.

 

 رُبَّ أَخٍ لَمْ تَلِدْهُ أُمُّك

“Annenin doğurmadığı, yani öz kardeşin olmayan ama gerçekte öz kardeşin gibi olan nice kardeşin vardır” anlamında samimi arkadaşlığı, iyiliği, fedakarlığı ve kardeşliği ifade etmek için kullanılır.

 

 أَحْلَى مِنَ الْعَسَلِ

“Baldan daha tatlı” anlamında, bir şeyin hoş ve tatlı olduğunu ifade etmede kullanılır.

 

 اِخْتَلَطَ الْحَابِلُ بِالنَّابِلِ

“Her şey birbirine karıştı,işler karman çorman oldu” anlamında kullanılır.

 

 أَلْقِ دَلْوَكَ فِي الدِّلاءِ

Kazanç elde etmek üzere çalışmaya, tembelliği bırakmaya ve üzerine düşeni yapmaya teşvik için kullanılır.

 

 أَعْطِ الْقَوْسَ بَارِيَهَا

“İşi ehline ver” anlamında kullanılır. 

 

 أَحَشَفاً وَسُوءَ كِيلَةٍ!؟

İki kötü özelliği bir arada bulunduran kişiye söylenir.

 

 بَلَغَ السَّيلُ الزُّبَى

Haddi aşan kişi veya olay için söylenir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


سِرُّكَ أَسِيرُكَ إِذا تَكَلَّمْتَ بِه صِرْتَ أسِيرَهُ

Sırrın senin esirindir,fakat onu konuşmaya başladığın zaman sen onun esiri olursun.
لبَعيدُ عنِ العيْنِ، بَعيدٌ عَنِ القلْبِ
Gözden ırak olan, gönülden de ırak olur
Kaybetmemek için kaydetmek lazım 
العِلْمُ صَيْدٌ وَ الكِتَابَةُ قَيْدٌ
إما اُبدُ كما كنت أو كن كما تبدو
“ya olduğun gibi görün ya göründüğün gibi ol”
القناعة كنز لايفني
KANAT TÜKENMEZ HAZİNEDİR
بيضة اليوم YÜZÜNDE ÜZÜNTÜSÜ KALBİNDE OLANDIR
إذا لم تعلم أين تذهب , فكل الطرق تفي بالغرض 
Nereye gideceğini bilmiyorsan tüm yollar seni götürür
** ** ** **

يوجد دائماً من هو أشقى منك , فابتسم
Gülümse çünkü her zamanda sende daha bahtsız olanlar vardır
** ** ** **خير من دجاجة الغدا
BUGÜNÜN YUMURTASI YARININ TAVUĞUNDAN DAHA HAYIRLIDIR
ان كنت ريحا فقدلا قيت اعصارا 
RÜZGAR OLURSAN FIRTINAYLA KARŞILAŞIRSIN
المؤمن بشرة في وجهه و حزنه في قلبه 
MÜMİN SEVİNCİ

يظل الرجل طفلاً , حتى تموت أمه , فإذا ماتت ، شاخ فجأة
Erkek hep bebek kalır ta ki annesi ölünceye kadar…annesi ölünce hemen ihtiyarlar
** ** ** **

عندما تحب عدوك , يحس بتفاهته
Düşmanını sevince önemsizliğini anlar
** ** ** **
إذا طعنت من الخلف , فاعلم أنك في المقدمة

Eğer arkadan bıçaklanırsan bilki en öndesin 
** ** ** **

الكلام اللين يغلب الحق البين
Yumuşak söz açık ve net olan hakı yener
(Türkiye’deki karşılığı: Tatlı söz yılanı deliğinden çıkarır)
** ** ** **
كلنا كالقمر .. له جانب مظلم
Hepimiz ay gibiyiz…hep bir karanlık yanımız vardır
** ** ** **
لا تتحدى إنساناً ليس لديه ما يخسره
Kaybedecek bişeyi olmayan kimseye meydan okuma
** ** ** **
العين التي لا تبكي , لا تبصر في الواقع شيئاً
Ağlamayan göz aslında bir şey görmüyor
** ** ** **
المهزوم إذا ابتسم , افقد المنتصر لذة الفوز
Yenilenin gülümsemesi yenene kazanma sarhoşluğunu yittirir 
** ** ** **
لا خير في يمنى بغير يسار
Solu olmayan sağda hayır yoktur
** ** ** **
الجزع عند المصيبة , مصيبة أخرى
Musibette pes etmek başka bir musibettir
** ** ** **
الابتسامة كلمة معروفه من غير حروف
Gülümseme harfsiz kelimedir
** ** ** **
اعمل على أن يحبك الناس عندما تغادر منصبك , كما يحبونك عندما تتسلمه
Öyle çalış ki koltuğunu bıraktığında insanlar o seni koltuğa geldiğin gün sevdikleri gibi sevsinler

 

Acıkan doymam, susayan kanmam sanır.

يظن الجائع نفسه أنه لن يشبع، والظمآن يظن أنه لن يرتوي

Acıkan yanağından, susayan dudağından belli olur.

يبان الجائع من خدّه، والظمآن من شفتاه

Acındırırsan arsız, acıktırırsan hırsız olur.

إذا أوجعته كثيراً يقل حياؤه، وإذا حرمته كثيراً تكون قد علمته على السرقه

Aç ayı oynamaz.

الدب الجائع لا يستطيع اللعب

Aç bırakma hırsız edersin, çok söyleme arsız edersin.

لا تتركه جائعاً فتعلمه على السرقة، ولا تتحدث كثيراً فتقل هيبتك

Aç gözünü, açarlar gözünü.

افتح عينك، وإلا فتحها الآخرون

Aç kuzunun yanında azık fazla durmaz.

لا تبقى الزوادة طويلاً لدى الخاروف الجائع

Aç köpek fırın delermiş.

الكلب الجائع يقتحم الفرن

الكلب الجائع يهدم الفرن

Aç kurt insana saldırır. 

الذئب الجائع، يهاجم الإنسان

Aç tavuk rüyasında kendini darı ambarında görürmüş.

الدجاجة الجائعة ترى في منامها أنها في مستودع الذرة

Aça dokuz yorgan örtmüşler, yine uyuyamamış.

دثروا الجائع بتسعة أغطية، لكنه لم يستطع النوم

Açık yaraya kurt düşmez.

لا يأتي الدود على الجرح المفتوح

Açın imanı olmaz. 

لا يلتقي الجوع والإيمان

Açın karnı doyar gözü doymaz.

يشبع بطن الجائع، لكن عينه لا

Açlık ile tokluğun arası bir dilim ekmek.

بين الجوع والشبع قطعة خبز

Adam adamdır olmasa da pulu, eşek eşektir olmasa da çulu.

الرجل رجلٌ حتى لو لم يمتلك المال، والحمار حمارٌ حتى لو امتلك الدنيا

Adam eşeğinden, kadın döşeğinden belli olur.

يعرف الرجل من حماره، والمرأة من فراشها

Adam olana bir söz yeter

يكفي الرجل كلمة واحدة

Adamak kolay, ödemek güçtür.

ليست المروءة في النذر، بل المروءة في دفعه

Adamakla mal tükenmez.
لا ينفذ المال من النذر 

 

 

 

الحِكَم والأمْثَال في اللّغة العَرَبِية (Arapça Atasözleri)

نُصرَةُ الحَقِّ شَرَف 

Hakka yardım etmek şereftir.

ـ لا تَكنْ صَلْباً فتُكسرْ ولا ليّناً فتُعْصَر .

Pek yaş olma sıkılırsın, pek’ de kuru olma kırılırsın.

مَنْ تدخّلَ فيما لا يعنيهِ لقيَ ما لا يرضيهِ.

Kim ilgilendirmediği işe karışırsa, razı olmadığı

şeylerle karşılaşır.

مَن دَقَّ دُقَّ .

Çalma kapım, çalınır kapın. (Çalama elin kapısını;

çalarlar kapını)

وَغَيرُ تَقيٍّ يَأمرُ النّاسَ بالتُّقى.

Takva sahibi olmayan kişi başkasına takvalık

emreder.

إنْ كُنتَ كَذوباً فكُنْ ذّكوراً.

Yalancı da olsan, söylediğini hatırla.

المَرءُ عَدوُّ مَا جَهِل.

Zamanı ayıplarız halbuki ayıp bizdedir.

حِيلةُ مَنْ لا حِيلة لهُ الصّبرُ.

Çaresiz olanın çaresi sabırdır.

إنْ كُنتَ رِيْحَاً فَقَد لاَقَيْتَ إعْصَاراً.

Eğer rüzgâr isen fırtına ile karşılaşırsın. (Rüzgar

eken, fırtına biçer.)

في التّأني السّلامة وفي العَجلة النّدامة / مَنْ تأنّى أدْرَكَ ما تمنَّى.

İtidalde selamet, acelede nedamet vardır

İhtiyatlı davranan umduğuna ulaşır.

أفَةُ العِلمِ النِّسيَان.

İlimin belası unutmaktır.

الإنتِظار أشَدُّ من النَّار

Beklemek ateşten beterdir.

الإنسَانُ عَبْدُ الإحْسَان.

İnsan ihsanın esiridir.

حُسنُ الأخْلاق كُنوزُ الأَرزَاق

Güzel ahlak rızk hazineleridir.

رُبَّ قَولٍ أنْفَذُ مِن صَولٍ.

Nice söz vardır ki, yiğitçe saldırıdan etkilidir.

لا تَجرِ فيما لا تَدرِي. 

Bilmediğin bir şeyin ardından koşma.

مَن حَفَرَ لأخيِهِ حُفرَةً وقَعَ فيها.

Başkasına kuyu kazan içine düşer.

الضِّحكُ مِن غَيرِ عَجَب مِن قِلَّةِ الأدَب.

İlginç olmayan bir şeye gülmek terbiyenin az

olması demek.

المُؤمِنُ بِشرُهُ في وَجهِهِ وَحُزنُهُ في قَلبِهِ.

Müminin sevinci yüzünde, üzüntüsü kalbindedir.

الإنسانُ في التّفكير واللهُ في التّقدير .

İnsanın düşüncesi ve Allah’ın takdiri ile olur

 

Sırrın senin esirindir,fakat onu konuşmaya başladığın zaman sen onun esiri olursun.

 

سِرُّكَ أَسِيرُكَ إِذا تَكَلَّمْتَ بِه صِرْتَ أسِيرَهُ
Gözden ırak olan, gönülden de ırak olur
لبَعيدُ عنِ العيْنِ، بَعيدٌ عَنِ القلْبِ
Kaybetmemek için kaydetmek lazım
العِلْمُ صَيْدٌ وَ الكِتَابَةُ قَيْدٌ
“ya olduğun gibi görün ya göründüğün gibi ol”
إما اُبدُ كما كنت أو كن كما تبدو
Kanaat tükenmez hazinedir
القناعة كنز لايفني
Bugünün yumurtası yarının tavuğundan daha hayırlıdır
بيضة اليوم خير من دجاجة الغدا
Rüzgar olursan fırtınayla karşılaşırsın
ان كنت ريحا فقدلا قيت اعصارا
İnsanların en hoşnudu ahlakı güzel olandır.
رْضَى النَّاس مَنْ كانَتْ أخْلاقُهُ رَضِيَّةً
Gülümse çünkü her zamanda sende daha bahtsız olanlar vardır.
يوجد دائماً من هو أشقى منك , فابتسم
Erkek hep bebek kalır ta ki annesi ölünceye kadar…annesi ölünce hemen ihtiyarlar
يظل الرجل طفلاً , حتى تموت أمه , فإذا ماتت ، شاخ فجأة
Düşmanını sevince önemsizliğini anlar
عندما تحب عدوك , يحس بتفاهته
Eğer arkadan bıçaklanırsan bil en öndesin
إذا طعنت من الخلف , فاعلم أنك في المقدمة
Tatlı söz yılanı deliğinden çıkarır
الكلام اللين يغلب الحق البين
Hepimiz ay gibiyiz…hep bir karanlık yanımız vardır.
كلنا كالقمر .. له جانب مظلم
Kaybedecek bir şeyi olmayan kimseye meydan okuma!
لا تتحدى إنساناً ليس لديه ما يخسره
Ağlamayan göz aslında bir şey görmüyor.
العين التي لا تبكي , لا تبصر في الواقع شيئاً
Yenilenin gülümsemesi yenene kazanma sarhoşluğunu yittirir.
المهزوم إذا ابتسم , افقد المنتصر لذة الفوز
Solu olmayan sağda hayır yoktur.
لا خير في يمنى بغير يسار
Musibette pes etmek başka bir musibettir.
الجزع عند المصيبة , مصيبة أخرى
Gülümseme harfsiz kelimedir.
الابتسامة كلمة معروفه من غير حروف
Öyle çalış ki koltuğunu bıraktığında insanlar o seni koltuğa geldiğin gün sevdikleri gibi sevsinler.
اعمل على أن يحبك الناس عندما تغادر منصبك , كما يحبونك عندما تتسلمه
Eşinin zevkini eleştirme, ilk o seni seçti.
لا تطعن في ذوق زوجتك , فقد اختارتك أولا
Nereye gideceğini bilmiyorsan tüm yollar seni götürür.
إذا لم تعلم أين تذهب , فكل الطرق تفي بالغرض

 

البُعْدُ جَفَاءٌ

 

Gözden ırak olan gönülden ırak olur

 

جَزَاهُ جَزَاءَ سِنِّمارٍ

 

Koynumuzada yılan beslemişizBesle kargayı oysun gözünü

 

لا يَجْمَعُ سَيفانِ فِي غِمْدٍ

 

İki canbaz bir ipte oynamaz

 

لِكُلِّ جَوادٍ لَبْوَةٌ

 

Hatasız kul olmaz

 

إِيّاكَ أَعْنِي وَاسْمَعِي يَا جَارَّة

 

Kızım sana söylüyorum! Gelinim sen anla

 

حِبْرٌ عَلَى وَرَقٍ

 

(kağıt üzerinde mürekkep) Hiçbir etkisi yok

 

سَعَى إِلى حَتْفِهِ بِظُلْفِهِ

 

Kendi kuyusunu kendisi kazdı

 

لا يَمْنَعُ حَذَرٌ مِنْ قَدَرٍ

 

Tedbir takdiri bozmaz

 

لِكُلِّ حَسَنٍ عَائِبٌ

 

Her güzelin bir kusuru vardır

 

كُلُّ مَرَّةٍ تَسْلَمُ الْجَرَّةُ

 

Kedi gibi dört ayak üzerine düşüyor

 

Dünya yalancıdırYalancı Dünya

 

نِصْفُ العِلْمِ أَخْطَرُ مِنْ الجَهْلِ

 

Yarım hoca dinden,yarım hekim candan eder

 

إِخْتَلَطَ الحَابِلُ بِالنَّابِلِ

 

Her şey birbirine karıştı

 

الدَّرَاهِيمُ بِالدَّرَاهِيمِ تُكْسَبُ

 

Para parayı çeker

 

مَنْ يَدْفَعُ يَأْمُرُ

 

Parayı veren düdüğü çalar

 

Havanda su dövüyor ( Boş ve neticesiz işle uğraşıyor)

 

جَهْلٌ مُرَكَّبٌ

 

Kişinin birşeyi bilmemesi ve bilmediğinide bilmemesi(katmerli cahil)

 

أَنْتَ تَنْفُخُ فِي رَمَادٍ

 

Boşa kürek çekiyorsun(vaktini boş işlerle geçiriyorsun)

 

كَالْمُسْتَجِيرِ مِنْ الرَّمْضاءِ بِالنَّارِ

 

Yağmurdan kaçarken doluya tutuldu

 

الإِنْسانُ رَهْنُ عَمَلِهِ

 

İnsan yaptığından sorumludur

 

Sukut ikrardan gelir

 

سَمِّنْ كَلْبَكَ يَأْكُلَكَ

 

Besle kargayı oysun gözünü

 

أُرِيهَا السُّهَا وتُرِينِي القَمَرَ

 

Ben diyorum çanakkale haftası, sen diyorsun mangal tahtası

 

أَشْأَمُ كُلُّ امْرِئٍ بَيْنَ لِحْيَيْهِ

 

İnsanın başına ne gelirse dilinden gelir

 

Dost kötü günde belli olur

 

بِئْسَ الضَّجِيعُ الجُوعُ

 

Açlık en kötü arkadaştır(ne kötü arakadaştır)

 

يَضْحَكُ كَثِيراً مَنْ يَضْحَكُ أَخِيراً

 

Son gülen iyi güler

 

إِنَّكَ تَضْرِبُ فِي حَدِيدٍ بَارِدٍ

 

Sen havanda su dövüyorsun

 

 

Önceki İçerikİsmi Tasgir – AÖF İlahiyat Arapça Dersleri (18)
Sonraki İçerikArapçanın Kısımları – Arap Hocadan Arapça Gramer Video 1