اَلْبَابُ الْأَوَّلُ؛ فَعَلَ يَفَعُلُ مَوْزُونُهُ؛ نَصَرَ يَنْصُرُ وَ عَلاَمَتُهُ؛ أَنْ يَكُونَ عَيْنُ فِعْلِهِ مَفْتُوحًا فِي الْمَاضِى وَ الْمُضَارِعِ مَضْمُومًا وَ بِنَاؤُهُ؛ لِلتَّعْدِيَةِ غَالِبًا وَ قَدْ يَكُونُ لاَزِمًا. مِثَالُ الْمُتَعَدِّى، نَحْوُ؛ نَصَرَ زَيْدٌ عَمْرًا وَ مِثَالُ اللَّاَزِمِ، نَحْوُ؛ خَرَجَ زَيْدٌ.
اَلْبَابُ الْأَوَّلُ؛ altı tane olan sülasi mücerred babların ilkinin mazi vezni فَعَلَ ve muzari vezni ise يَفَعُلُ ‘dür. مَوْزُونُهُ؛ bu mazi ve muzari kalıbın mevzunu, yani fiil alarak gelmiş olduğu kalıbın mazisi نَصَرَ ve muzarisi يَنْصُرُ ‘dur. Görüldüğü gibi faul fiil, aynul fiil ve lamul fiillerin harekeleri aynıdır. وَ عَلاَمَتُهُ؛ bu mazi ve muzari kalıbının alameti; أَنْ يَكُونَ olmasıdır, عَيْنُ فِعْلِهِ مَفْتُوحًا aynul fiilinin yani 3 harfi mazi fiilin ortasındaki harfin fethalı olmasıdır. فِي الْمَاضِى mazi kalıbında. وَ الْمُضَارِعِ ve muzari kalıbında ise مَضْمُومًا dammeli olmasıdır. وَ بِنَاؤُهُ؛ ve bu فَعَلَ يَفَعُلُ mazi ve muzari kalıbın binası; لِلتَّعْدِيَةِ tadiyet, geçişlilik içindir, غَالِبًا çok kere, وَ قَدْ يَكُونُ ve bazen bu kalıbın binası olur, لاَزِمًا lazım yani geçişsiz. مِثَالُ الْمُتَعَدِّى، müteaddi fiile misal; نَحْوُ؛ şöyledir; نَصَرَ زَيْدٌ عَمْرًا “Zeyd, Amr’a yardım etti” gibidir. Görüldüğü üzere نَصَرَ yardım etme fiilini işleyen failin bu hadesi meful konumda olan Amr’a sirayet etmiştir. Bu geçişliliğe tadiyet denilir. وَ مِثَالُ اللَّاَزِمِ، lazım fiile yani geçişsiz fiile misal; خَرَجَ زَيْدٌ “Zeyd çıktı” gibidir. Görüldüğü gibi fail olan Zeyd’in yaptığı iş hiçbir mefule geçmemiş bilakis kendi nefsinde vaki olmuştur. Böyle etkisi failde kalan fiillere geçişsiz yani lazım fiil denilir.
Metnin Toplu Manası; Toplamda 35 olan bina bablarının 6 tanesi olan sülasi mücerredlerin birinci babının kalıbı (vezni) mazide فَعَلَ ve muzaride يَفَعُلُ şeklindedir. Bu babın mevzunu mazide نَصَرَ ve muzaride يَنْصُرُ gibidir. Bu babın alameti mazide aynul fiilin (ortadaki harfin) harekesinin fethalı ve muzaride aynul fiilin (ortadaki harfin) harekesinin dammeli olmasıdır. Buna farklı misal كَتَبَ “yazdı” ve يَكْتُبُ “yazıyor” gibidir. Bu babın binası çok kere tadiyet (geçişlilik) içindir ama bazen lazım (geçişsiz) da olabilir. Müteaddi (geçişli) olan fiile misal نَصَرَ زَيْدٌ عَمْرًا terkibindeki نَصَرَ fiilidir. Lazım (geçişsiz) olan fiile misal خَرَجَ زَيْدٌ terkibindeki خَرَجَ fiilidir.