Cemaatin hedefi, İslam’ı en kapsamlı bir şekilde anlayıp yorumlayarak yapılacak siyasi, ictimai ve iktisadi ıslahattır. Cemaat, Filistin’de ve Irak’ta Hamas, Lübnan’da Kuvvatu’l-fecr gibi yabancı müdahale ve sömürgeciliğe karşı mücadele veren gurupları desteklemektedir.
Cemaatin ıslahatta uyguladığı aşamalar şöyledir: Önce müslüman ferdi inşa etmek, sonra sırayla müslüman aile, müslüman topluluk (toplum), islamî hükumet, devlet ve bütün dünyaya İslam medeniyeti çerçevesinde öğreticilik.
Cemaatin sloganı da şöyledir: Allah gayemiz, Resul önderimiz, Kur’an anayasamız, cihad yolumuz, Allah yolunda can vermek en yüce emelimiz!
Kuruluşun, başkandan (el-murşidu’l-amm) en uçtaki üyeye kadar bütün mensupların vazife ve yetkilerini açıklayan/düzenleyen bir nizamnamesi vardır. 1945 yılında kısmen değiştirilen bu nizamnameye göre kuruluşun başında, aynı zamanda merkez büronun ve danışma meclisinin de başkanı olan “genel rehber” diye çevirebileceğimiz “el-murşidu’l-amm” vardır.
Genel rehber danışma meclisi tarafından altı yıl için seçilir, en az onbeş yıl cemaate üye olması, kırk yaşını doldurmuş bulunması ve nitelikleri vazifesine uygun olması şarttır. Rehber seçildikten sonra bütün üyeler ona bey’at ederler (yeminli sadakat sözü verirler).
13 kişiden oluşan merkez büro yürütme gücünü, en az otuz üyeden oluşan danışma meclisi ise yasama gücünü temsil eder. Bunlara da öngörülen şartları taşıyan üyeler arasından belli müddetler için seçim yapılarak üye seçilir.
Merkezin kararları başka ülkelerdeki İhvan mensuplarını ve kuruluşlarını da bağlamaktadır.
İhvan cemaatinin giderleri, imkanı müsait olan üyelerin maaşlarından ve gelirlerinden yüzde üç ila yüzde yedisini kuruluşa bağışlamalarıyla karşılanmaktadır.
İhvan’ın Batı ülkelerinde de faaliyetleri, mensupları ve Batılılarla diyalogları vardır.
Cemaat, mensuplarını eğitmek için aile, aileler topluluğu, kırsal bölgede (tenha bir ormanlık vb. alanlarda) muayyen sayıda ailelerin toplanıp imkanların darlığında yaşama ve dayanışmayı öğrenme denemesi, daha büyük kamplarda bir süre yaşama, kurslar ve kongreler, konferanslar gibi araçları kullanmaktadırlar.
Baştan beri hareket içinde kadınların da yer aldığını, onlar için özel okullar açıldığını biliyoruz. İhvan siyasi seçimlere girdiği yerlerde (Mısır, Ürdün, Filistin) listelerinde kadın adaylara yer vermiştir. Devlet başkanlığı hariç, başbakanlık dahil olmak üzere kadınların devlet hizmetinde görev alabileceklerini kabul etmektedirler.
1948 yılında Mısır, Suriye, Ürdün ve Irak’tan gelen İhvan güçleri Filistin’i kurtarmak için İsrail’e karşı savaştılar ve bu savaşta Şeyh Savvaf, Mustafa Sibaî gibi meşhur liderler birliklere komuta ettiler. Savaştan döndükten sonra Mısır’da İhvan teşkilatı, devletin güvenliğine karşı tahrik ve hareket suçuyla kapatıldı, bunun üzerine İhvan’a mensup olduğu söylenen bir üniversite öğrencisi tarafından başbakan Nakraşî’nin hayatına bir suikast ile son verildi. İhvan bu suikastı üstlenmediği gibi o zaman hayatta olan Hasen el-Benna “Bunu yapanlar İhvan da değildir, Müslüman da değildir” dedi. Buna rağmen kendisi de 12 Şubat 1949 günü devlet eliyle düzenlenen bir suikasta kurban gitti.
İhvan cemaatinin kuruluşundan itibaren Mürşid (H. el-Benna) kuruluşun yalnızca bir dinî davet ve nasihat cemaati olmadığını, ıslah programlarını gerçekleştirmenin bir aracı olarak siyasete de gireceklerini ilan etmiş be bu karar bugüne kadar uygulanagelmiştir.
Günümüze kadar aşağıda isimleri yazılı zevat İhvan’ın genel rehberleri olmuşlardır:
1.Hasenu’l-Benna (1928- 1949), 2. Hasen Hudaybî (1949-1973), Ömer et-Telemsani (1973-1986),4. Muhammed Hamid Ebu’n-nasr (1986-1996),5. Mustafa Meşhur (1996-2002),6. Memun Hudaybî (2002-2004),7. Muhammed Mehdî Akif (2004-2010), 8. Dr. Muhammed Bedî (2010-…).
Cemaat içinde önemli görevler yapmış ve yapmakta olan ve dünyaca tanınan bazı şahıslar:
Raşid Gannuşî: Tunuslu bir siyasetçi ve Müslüman düşünür, Tunus Nahda hareketinin lideri, İhvan Dünya Tanıtm Bürosun’nun üyesi.
İbrahim Munîr: Mısırlı, Londra’da oturur, İhvan’ın Avrupa sözcüsü.
Faysal Mevlevî: Lübnan İhvan’ı genel sekreteri, Avrupa Fetva Kurulu başkan vekili.
Halid Meş’al: Suriye’de hareketin sorumlusu ve Hamas’ın siyasi büro başkanı.
İsmail Heniyye: Hamas’ın liderlerinden, onuncu Filistin hükümetinin başbakanı,yasama meclisi üyesi.
Abdulkadir Ûdeh: Önemli bir Anayasa hukukçusu ve hakim, Abdunnasır zamanında idam edildi.
Seyyid Kutub: İslam düşünürü ve edebiyat tenkitçisi, ABD’de okudu, oradan döndükten sonra İhvan’a katıldı, birçok kitabı defalarca basılmış, çeşitli dillere çevrilmiş ve çok okunmuştur. O da Abdunnasır zamanında idam edildi.
Mustafa es-Siba’î: Suriye İhvan cemaatinin kurucusu ve Suriye ile Lübnan’da ilk murakıb, Dimaşk Üniversitesi’nin dekanı, Nasır döneminde İhvan’ın icra kurulu başkanlığını yürüttü (merhum).
Muhammed Mahmud Savvaf: İhvan’ın Irak şubesinin kurucusu ve ilk murakıbı, Rabıta’nın kurucu meclis üyesi (merhum).
Saîd Havva: Suriye’de İhvan’ın genel murakıplığını yaptı, cemaatin önde gelen düşünürlerinden.
Zeyneb Gazalî: Mısırlı bir İslam davetçisi, Abdunnasır zamanında yedi yıl hapis cezası çekti ve işkence gördü.
Muhammed Gazalî: Merhum Gazalî çağdaş İslam alimlerinin önde gelenlerinden olup kendine mahsus yöntemlerle günümüz meselelerine çözümler sunmuştur. Aynı zamanda başarılı bir İslam davetçisidir.
Seyyid Sabık: Fıkhu’s-sünne isimli fıkıh kitabı ile meşhur olmuş bir el-Ezher alimidir, kitabında ictihada dayalı tercih metodunu kullanmıştır.
Ahmed Yasîn: İslam Mukavemet Hareketi (Hamas)ın kurucusu ve intifadanın imamıdır; İsrail ordusu tarafından şehid edilmiştir.
Yusuf Kardavi: Çağımızın değerli, meşhur ve müctehid bir ilim adamı ve İslam davetçisidir. Dünya İslam Alimleri Birliği’nin başkanıdır.
Zağlûl en-Neccar: Dünyaca meşhur jeolog, ilmî i’caz tefsiri (bilimin daha sonra keşfettiği gerçekleri önceden haber veren ayetlerin yorumu) üzerinde ciddi çalışmaları ve eserleri var.
2007 yılında İhvan’ın yaptığı bir araştırmaya göre bütün dünyada İhvan üyelerinin sayısı yüz milyonu aşmaktadır.
Mısır’da on milyon üye ve beş milyon da destekçi vardır.
İhvan muhalifleri bu rakamları kabul etmiyor ve sayılarının daha az olduğunu iddia ediyorlar.
Lübnan asıllı olup ABD’de yaşayan Ortadoğu uzmanı Prof. Fawaz Gerges’e göre şu anda mutedil müslümanları temsil eden İhvan (Müslüman Kadeşler), yalnızca Mısır’da değil, İslam dünyasının neresinde seçimlere girseler % 25-30 arasında oy alır.
Sempozyuma katılan mensuplarına göre İhvan’ın Arap Baharı’nda önemli rolü vardır ve sonunda rüyaları gerçekleşecektir.
Hayrettin Karaman