MED ÇEŞİTLERİ

MED (UZATMA)

Med harfleri harekesiz ى و  ا harfleridir. Med harfleri, önüne geldiği harflerin doğal bir şekilde “1 elif miktarı” uzatılarak okunmasını sağlar.

Harflerin 1 elif miktarından fazla uzatılmasın sebep olan şeylere de “med sebebi” denir. Med sebebi 2 tanedir: hemze ve sükûn

2 çeşit sükûn vardır:

1. Lâzımî (kalıcı, gerekli) sükûn: Hem durulduğunda hem geçildiğinde var olan sükûndur. Yapılması gerekir.

Örnek: خَآصَّةً

2. Ârızî (geçici) sükûn: Aslında var olmayan, durulduğunda ortaya çıkan sükûndur.

Örnek:يَعْلَمُونَ   =>   يَعْلَمُونْ

 

A- MEDD-İ TABİİ

• Harekesiz ( ا) “elif” ten önce üstün geldiğinde uzatılarak okunur.         سُبْحٰانَ   تَبٰارَكَ    صَلَوٰاتُ  صَلٰوةُ    حَيٰوةُ      يَغْشٰى
• Harekesiz ( ى) “ya” dan önce esre ___ ِيgeldiğinde uzatılarak okunur.اِيلاَفِهِمْ    مِسْكِينِ    فِيل     اَبَابِيلَ      دِينِ      
• Harekesiz ( و ) “vav”dan önce ötre____ ُو geldiğinde uzatılarak okunur.تَعْبُدُونَ    اَعُوذُ    صُدُورِ    كَافِرُونَ     يَدْخُلُونَ  

 

B- MEDD-İ MUTTASIL

Med harflerinden sonra “hemze” gelir ve hemze ile med harfi AYNI kelimede bulunurlarsa “medd-i muttasıl” olur.

Medd-i muttasıl 4 elif miktarı uzatılır. Hızlı okuyuşta en az 2 elif miktarı uzatılmalıdır. Medd-i muttasılın uzatılması vacibtir.

شِتَآءَ      مَاۤئِدَةً    جِيۤءَ   اُولٰۤئِكَ    شُهَدَاۤءَ    خَطِيۤئَةٌ سُوۤءَ

 

C- MEDD-İ MUNFASIL:

Med harflerinden sonra “hemze” gelir ve hemze ile med harfi AYRI kelimelerde bulunurlarsa “medd-i munfasıl” olur.

Medd-i munfasıl 4 elif miktarı uzatılır. Hızlı okuyuşta en az 1 elif miktarı uzatılmalıdır. Medd-i muttasılın uzatılması caizdir.

يَاۤاَيُّهَا   اِنَّاۤاَعْطَيْنَا   قَالوُاۤاِنَّا  وَعَلَىۤ اَبْصَارِهِمْ     وَمَاۤ اُنْزِلَ     بَنِيۤ ِاسْرَآئِيلَ * Harekeli “he” harfinden sonra hemze gelirse MUNFASIL MED gibi okunur.

دُونِهِۤ اَوْلِياَءَ       رَبُّهُ ۤاِنْ       أَنْزَلَهُ ۤاِلَيْهِ         اِسْمُهُ ۤاَحْمَدُ

 

D- MEDD-i ÂRIZ:

Med harfinden sonra arızî sükûn gelirse “medd-i ârız” olur.

Genellikle ayet sonlarındaki veya ayet ortalarındaki kelimelerde med harfinden sonra cezim ile durulduğunda olur. Medd-i ârız 4 elif miktarı uzatılır. Hızlı okuyuşta en az 1 elif miktarı uzatılır. Medd-i ârızın uzatılması caizdir.

بَصِيرٌ => بَصِيرْ      يَشْكُرُونَ => يَشْكُرُونْ       خَالِدُونَ => خَالِدُونْ

 

 

E- MEDD-İ LAZIM

Med harfinden sonra lâzımî sükûn yani cezimli veya şeddeli bir harf gelirse medd-i lâzım olur.

Medd-i lâzım 4 elif miktarı uzatılır. Hızlı okuyuşta en az 3 elif miktarı uzatılmalıdır. Uzatılması vacibtir.

تُحَآجُّوكَ      دَآبَّةٍ       لاَيُضَآرَّ     تُحَآجُّو      خَآصَّةً       آ ْلاٰنَ

 

F- MEDD-İ LÎN

Lin harfleri vav ve yâ harfleridir. Cezimli lîn harfleri( وْ ve ىْ)nden sonra sükûn gelirse yani durulursa vav ve yâ harfleri uzatılarak okunur. Buna medd-i lîn denir. Medd- linin uzatılması caizdir.

صَيْفٌ => صَيْفْ         اَوْ دَيْنٍ => اَوْدَيْنْ          اِلَيْهِ => اِلَيْهْ  

 

TENVİN .ٌ .ً .ٍ ve SAKİN NUN’UN نْ DURUMLARI

A- İHFA

Sözlükte “gizlemek” demektir.

Tenvin (.ٌ .ً .ٍ) veya sakin nun (نْ) dan sonra ihfa harfleri olan

ك ق ف ظ ط ض ص ش س ز ذ د ج ث ت harflerinden birinin gelmesi halinde tenvinlerin ve sakin nun’un –n sesi okunmayıp tutularak okunur. İhfa’lı okuyuşta;

1. Dil damağa veya üst ön dişlere yapışmaz, doğal hâlinde serbest bırakılır.
2. Tenvin veya sakin nun ğunneli okunur. Sesin genizden (burun boşluğundan) getirilmesine ğunne denir.
3. Ğunneli okuyuş bir elif miktarı tutulur.

Örnekler:

ت     اَنْ تَبِيدَ => اَ\تَبِيدَ         ث     فَمَنْ ثَقُلَتْ   => فَمَا\ثَقُلَتْ

ج     مِنْ جَنَّتِكَ => مِا\جَنَّتِكَ       د مِنْ   دُونِ اللهِ => مِا\دُونِ اللهِ

ذ   مُنْذِرِينَ => مُا\ذِرِينَ           ز     اَنْزَلْنَاهُ => اَ\زَلْنَاهُ

س اِنْسَانُ => اِ\سَانُ      ش      اِنْ شَاءَ => اِ\شَاءَ  

ص    يَنْصُرُونَهُ => يَا\صُرُونَهُ     ض    مِنْ ضُرٍّ =>     مِا \ضُرٍّ ط     فَانْطَلَقَا => فَا\طَلَقَا       ظ         مَنْ ظَلَمَ => مَا\ظَلَمَ        

ف اَنْفَقَ => اَ\فَقَ   ق  مُنْقَلَبَا => مُا\قَلَبَا   ك مِنْكَ => مِا\كَ

 

B- İZHAR

Tenvin (.ٌ .ً .ٍ) veya sakin nun (نْ) dan sonra boğaz harfleri olan               ا ح خ ع غ ه harflerinden biri gelirse değişiklik olmaksızın okunur.

منْ أَوْلِيَاءَ        مِنْ حَيْثُ         مِنْ خَلْفِهِ           مِنْ عِبَادِنَا                 عَذَابٌ غَلِيظٌ                 كَلِمَةٌ هُوَ            

C- İKLÂB

Tenvin (.ٌ .ً .ٍ) veya sakin nun (نْ) dan sonra  بharfi gelmesi halinde tenvinlerin ve sakin nun’un -n sesi -m sesine çevrilir ve bir miktar tutularak okunur. Buna “iklâb” denir.

İklâba örnekler:

مِنْ بَعْدِ => مِمْ بَعْدِ         تُنْبِتُ => تُمْبِتُ         اَنْبِؤُنِى => اَمْبِؤُنِى

مِنْ بَقْلِهَا => مِمْ بَقْلِهَا             مِنْ بَنِى => مِمْ بَنِى

 

D- İDĞAM-I Bİ LÂ ĞUNNE:

Tenvin (.ٌ .ً .ٍ) veya sakin nun (نْ) dan sonra ل veya ر harflerinden birinin gelmesi halinde tenvinlerin ve sakin nun’un –n sesi okunmayıp ل   ve ر harfleri şeddeli olarak okunur. Buna “idğam-ı bi lâ ğunne” denir.

اَنْ لمَ ْيَغْنَوْ => اَلَّمْ يَغْنَوْ       خَيْرٌلَكُمْ => خَيْرُلَّكُمْ      

 

E- İDĞAM-I MEAL ĞUNNE

Tenvin (.ٌ .ً .ٍ) veya sakin nun (نْ) dan sonra و ى م ن harflerinden biri gelmesi halinde tenvinlerin ve sakin nun’un –n sesi okunmayıp    و ى م ن harfleri ve bir miktar tutularak okunur. Buna “idğam-ı meal ğunne” denir.

ظُلُمَاتٌ وَرَعْدٌ =>ظُلُمَاتُ وَّرَعْدٌ                مَنْ يَقُولُ => مَ يَّقُولُ      

مِنْ مِثْلِهِ =>مِ مِّثْلِهِ                    مِنْ نِسَائِهِمْ => مِ نِّسَائِهِمْ

 

 

 

SAKİN MİM’İN ْم   DURUMLARI

A- İDĞAM-I MİSLEYN MEAL ĞUNNE

   Sakin “mim”den sonra م harfi gelirse, genizden gelen bir sesle tutularak okunur. Buna “idğam-ı misleyn meal ğunne” denir.

م … فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ     اَذَانِهِمْ مِنْ     شُهَدَاءَكُمْ مِنْ       يَأْتِيكُمْ مِنِّي  

B- DUDAK İHFASI

Sakin “mim”den sonra ب harfi gelirse, genizden gelen bir sesle tutularak okunur. Buna “dudak ihfası(ihfâ-yı şefevî)” denir.

ب … هُمْ بِمُؤْمِنِينَ     أَنْبِئُهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ       ذَلِكُمْ بَلاَءٌ       اَنْفُسِكُمْ

 

C- MİM-İ SAKİNİN İZHARI

Sakin “mim”den sonra ب ve م ‘den başka harfler gelirse açık olarak(izhar yapılarak) okunur.

يَنَالُهُمْ نَصِيبُهُمْ     دِينُكُمْ وَلِىَ دِينِ       هُمْ يُنْفِقُونَ       جَائَتْهُمْ رُسُلُناَ

 

DİĞER İDĞAMLAR

1. İDĞAM-I MÜTECÂNİSEYN:
2. ت-د-ط harflerinden biri sakin diğeri harekeli olarak ardı ardına gelirse sakin harf harekeli olanın mahreci içinde okunur.

      اُجِيبَتْ دَعْوَتُكُمَا              وَدَّتْ طَائِفَةٌ                   بَسَطْتَ  

1. ث-ذ-ظ harflerinden biri sakin diğeri harekeli olarak ardı ardına gelirse sakin harf harekeli olanın mahreci içinde okunur.

اِذْ ظَلَمُوا     اِذْ ظَلَمْتُمْ                       يَلْهَثْ ^ط ذَلِكَ              

1. ب harfi sakin م harfi harekeli olarak ardı ardına gelirse, ب harfi م harfine çevrilip bir miktar tutularak okunur.

بْ – مَ = اِرْكَبْ مَعَنَا => اِرْكَمْ مَعَناَ

 

2. İDĞAM-I MÜTEKÂRİBEYN:
3. ل harfi sakin ر harfi harekeli olarak ardı ardına gelirse,   ل harfi okunmayıp ر harfi şeddelenerek okunur.

لْ – رَ = بَلْ رَفَعَهُ الله => بَرَّفَعَهُ الله       قُلْ رَبِّ =>   قُرَّبِّ    

بَلْ رَانَ *    kelimesinde bu kural uygulanmayıp sekte yapılır.

1. ق harfi sakin ك harfi harekeli olarak ardı ardına gelirse, ق harfi ك harfinin içinde belli-belirsiz bir şekilde okunur.

قْ – كُ = اَلَمْ نَخْلُقْكُمْ

 

 

 

 

 

KALKALE

Sözlükte “sarsmak” anlamına gelir.

ب ج د ط ق ( ﺪﺟ ﺐﻄﻗ ) harflerinden biri kelimenin ortasında veya sonunda cezimli olarak geldiğinde, bu harflerin mahrecinin kuvvetli bir şekilde sarsılmasına, yani vurgulu tonla okunmasına kalkale denir.

Kalkale yaparken;

-Kalkale sesi, bir önceki harfin harekesine uygun çıkarılır.

-Kalkale harfine hareke verilmez.

فَلْيَقْتُلوُنَ     يَطْلُبُ     تَجْرِى يَبْسُطُ   مُدْبِرِينَ

Sakin   بْ   ‘den sonra   ب   ve sakin دْ ‘den sonra   د   gelirse KALKALE YAPILMAZ

لَقَدْ تَابَ الله     إِضْرِبْ بِعَصاَكَ  

 

VAKIF İŞARETLERİ

Kur’an okurken manaya uygun olacak şekilde ayet sonlarında ve ayet ortalarında durmak Peygamberimize ait bir okuyuş tarzıdır.

Kur’an okurken vakıf yapılması veya okumaya devam edilmesi güzel olan işaretler genel olarak şunlardır:

م :   Vakf-ı lazım: Mutlaka durmak gerekir. Geçilirse anlam bozulur.

وَمَا هُمْ بِمُؤْمِنِينَ ^م يُخَادِعُونَ اللهَ       مِنَ الَّذِينَ اٰمَنُوا ^م وَالَّذِينَ

ط : Vakf-ı mutlak: Geçmek için bir gerekçe yoktur, durulmalıdır.

اِلاَّ قَلِيلاً مِنْهُمْ ^ط وَاللهُ عَلِيمٌ     حَذَرَ الْمَوْتِ ^ط وَاللهُ   اَبْصَارَهُمْ ^ط كُلَّمَا    

ج :   Vakf-ı caiz: Durmak güzeldir, geçilebilir.

حِفْظُهُمَا ^ج وَهُوَ اْلعَلِيُّ     وَبَرْقٌ ^ج يَجْعَلُونَ     مِنْ قَبْلِكَ ^ج وَبِاْلاٰخِرَةِ    

ز :    Vakf-ı mücevvez: Geçmek güzeldir, durulabilir.

غِشَاوَةٌ ^ز وَلَهُمْ             صِبْغَةً ^ز وَنَحْنُ لَهُ  

ص : Vakf-ı murahhas: Nefes daraldığında durulur, geçmek güzeldir.

تَبَايَعْتُمْ ^ص وَلاَيُضَارَّ   مِيثَاقِهِ ^ص وَيَقْطَعُونَ   شِئْتُماَ ^ص وَلاَ تَقْرَباَ

ق : Durulur da, geçilir de…

الوُثْقىٰ ^ق لاَانْفِصَامَ    كَلِمَةٍ مِنْهُ ^ق اِسْمُهُ    امَنَّا ^ق وَاِذَا خَلَوْا    فَامَنَّا ^ق رَبَّنَا

قف : Durmak iyidir, geçilebilir.

وَاعْفُ عَنَّا ^قف وَاغْفِرْلَنَا ^قف وَارْحَمْنَا ^قف اَنْتَ مَوْليٰنَا

لا : Durulmaz. Durulursa geriden alınır.

اٰمَنَّابِهِ ^لا كُلٌّ مِنْ       اَلِيمٌ ^لا بِمَاكَانُوا     عَلَيْهِمْ ^لا غَيْرِ الْمَغْضُوبِ

   İki üstünlü hemze ile biten kelimelerin tenvinleri okunmayıp “eeee” diye uzatılarak vakıf yapılır.

   وَ نِدَاءً ^ط               شَيْئًا ^ز       بِنَاءً ^ج         اِنْشَاءً ^ط        

Üstün ile harekeli وَ ىَ  harflerinde vakıf, kendilerinden önceki harflerin harekesi vav’da ötre; ya’da esre ise, و harfinde ötrenin; ى     harfinde esrenin uzatılmasıyla yapılır.

هُوَ => هُو       يَدْعُوَ => يَدْعُو       نِعْمَتِىَ=> نِعْمَتِى

يأتى=> يأتى       مَاهِىَ => مَا هِى       نَسِىَ => نَسِى

Yuvarlak te (بة ة ) ile biten kelimelerde vakıf yuvarlak te( بة) nin cezimli he (بهْ ) şeklinde okunmasıyla yapılır^.

رَحْمَةٌ => رَحْمَهْ         اَلْجَنَّةِ => اَلْجَنَّهْ               بَقَرَةً => بَقَرَهْ

      

BAZI DURUMLAR

ZAMİR:

He ( له ) harfi harekeli kendisinden önceki ve sonraki harf de harekeli ise he ⁽ له ) harfi med edilerek okunur^.

مَلَئِهِ ۩ رَبُّهُ ۩ اِخْوَتِهِ ۩ ثُلُثَهُ   ۩ مِزَاجُهُ ۩ مَفَاتِحَهُ ۩

Harekeli “he” harfinden sonra hemze gelirse MUNFASIL MED gibi okunur.

دُونِهِۤ اَوْلِياَءَ     رَبُّهُ ۤاِنْ         أَنْزَلَهُ ۤاِلَيْهِ       اِسْمُهُ ۤاَحْمَدُ

Zümer sûresi 7. ayetteki وَإِنْ تَشْكُرُوا يَرْضَهُ لَكُمْ    zamir uzatılmaksızın okunur. Çünkü altında kasr(kısa) kelimesi yazmaktadır.

 

LAFZATULLAH ( ALLAH KELİMESİ ) IN OKUNUŞU:

اللهkelimesinden önceki harfin harekesi ötre veya üstün olduğunda           ⁽ الله ⁾ kelimesinin ⁽ ل ⁾ harfi KALIN;

أَخَذَ الله     رَسُولُ الله     وَاذْكُرُوا الله     قَالَ الله

esre olduğunda ise ⁽ الله  ⁾ kelimesinin ⁽ ل ⁾ harfi İNCE okunur.

سَبِيلِ الله       بِالله     اٰيَاتِ الله     بِسْمِ الله

 

RA’NIN OKUNUŞU:

1. Kalın okunduğu yerler:
2. Ra harfinin harekesi üstün رَ veya ötre رُ   olduğunda,

صَدْرَكَ         اَلرَّحْمٰنُ           اَلرُّوحُ         رَبِّ  

2. Ra harfi sakin önceki harfin harekesi üstün -َ رْ veya ötre –ُ رْ olduğunda,

اُرْكُضْ         وَانْحَرْ         مَرْيَمُ           مُرْدِفِينَ

3. Ra harfi ve önceki harf sakin ondan önceki harfin harekesi üstün   -َ –ْ رْ   veya ötre –ُ –ْ رْ olduğunda,

شَكُورْ       فَجْرْ      بِالصَّبْرْ     اَلصُّدُورْ          

4. Ra sakin önceki harfin harekesi arızî kesra olduğunda,

لِمَنِ ارْتَضَى       اِنِ ارْتَبْتُمْ         رَبِّ ارْجِعُونَ       رَبِّى ارْجِعُونِى

5. Esredan sonra gelen sakin ra harfini istilâ ( خ ص ض ط غ ) harfleri takip ederse

اِرْصَادًا     فِرْقَةٍ     قِرْطاَسٍ     مِرْصَادًا

2. İnce okunduğu yerler:
3. Ra harfinin harekesi kesra رِ olduğunda,

رِزْقاً       وَاضْرِبْ      بِالْبِرِّ        بِحُورٍ

2. Ra harfi sakin önceki harfin harekesi kesra -ِ رْ olduğunda,

وَاسْتَغْفِرْ   مِرْيَةٍ       وَاصْبِرْ   اُحْصِرْتُمْ

3. Ra harfi ve önceki harf sakin ondan önceki harfin harekesi kesra -ِ –ْ رْ     olduğunda,

سِحْرْ           ذِكْرْ       بَصِيرْ                 

4. Sakin Ra harfi, harf-i lînden وْرْ يْرْ sonra gelip durulursa.

خَيْر^ط     سَيْر^ج     طَيْر^ز   ثَوْر^م    ضَيْر^ط   غَيْر^ز  فَوْر^م   غَوْر^ج     مَوْر^ط

5. Hûd sûresi 41. ayette geçen   مَجْرٰيهاَ kelimesindeki “RA” harfi imale sebebiyle ince okunur. ^امالة                   

 

 

 

 

SEKTE

Sesi, nefes almaksızın bir müddet kesip devam etmektir.

عِوَجًا قَيِّماً     مَرْقَدِناَ هٰذَا     وَقِيلَ مَنْ رَاقٍ     كَلاَّ بَلْ رَانَ

^{سكت                                 سكت                                        سكت                               سكت}                          

 

ÖZEL OKUNUŞLAR

Harekesiz ى  kendinden önceki üstün harekeli harfi uzatarak okutur.

رَاٰى ۩ قُرْبٰى ۩ حَتّٰى ۩ مَوْتٰى ۩ اُنْثٰى ۩ اَرْجٰى ۩

Harekesiz  و  kendinden önceki üstün harekeli harfi uzatarak okutur.

اَلْحَيٰوةُ      اَلصَّلٰوةُ    بِالْغَدٰوةِ      اَلزَّكٰوةَ      وَالرِّبٰوا

Altında   قصر      bulunan harfler uzatılmaksızın okunurlar.

شُفَعَاؤُنَا     شُرَكَاؤُهُمْ     وَاَنَا   نِساَؤُكُمْ     اَوْلِيَاؤُهُمْ   اُؤنَبِّئُكُمْ ^{قصر                         قصر                       قصر                قصر                            قصر           قصر}                 

Tenvinden sonraki harfe geçiş yapılırken نِ ile okunur

خَبِيثَةٍ اجْتُثَّتْ=>خَبِيثَةِ_نِ اجْتُثَّتْ

لُوطٍ الْمُرْسَلِينَ=>لُوطِ_نِ الْمُرْسَلِينَ

Kaynak: Bekir Salih Korkmaz

Harfler (Tecvid Dersi 2) Video DersDevamını Oku »

Tecvid Nedir

Devamını Oku »

Önce “Mütecaniseyn” in tarifini yapalım. Mahreçleri bir, sıfatları
ayrı olan iki harfe “Mütecaniseyn” denir. Mütecanis iki harften birincisi
sakin, ikincisi harekeli olarak yan yana geldikleri zaman birinci harfin
ikinci harfe idgam edilmesine: “İdgam-ı mütecaniseyn” denir. İdgam

 

İDĞAM-I MÜTECANİSEYN

            “Mahrecleri aynı, sıfatları farklı olan iki harften birincisinin sâkin, ikincisinin ise harekeli olarak peşpeşe gelmesi durumunda, sâkin olan birinci harfin (müdğâmın) harekeli olan ikinci harfe (müdğâmün fîhe) idğâm edilmesine, yani şeddeli olarak okunmasına “İdğâm-ı Mütecâniseyn” denir.

İdğâm-ı Mütecâniseyn Olan Harfler

            İmam Âsım ve onun rivâyetini yapan İmam Hafs, harflerin çıkış yerlerine göre  mütecânis olan harfleri üç grupta toplamışlardır:

A)    Tı ( ط ), Dâl  ( د )ve Te  ( ت )Harfleri

B)    Se ( ث ), Zâl ( ذ ) ve Zı  ( ظ )Harfleri

C)    Be  ( ب )ve Mîm  ( م )Harfleri

A)   Tı ( ط ), Dâl  ( د )ve Te  ( ت )Harfleri:

Bu üç harfin çıkış yerleri, mahrecleri (dilin ucunun, üst ön iki dişin yarısına dokundurularak çıkartılırlar) aynı; Ancak sıfatları farklıdır. Kıraat imamlarının ittifakıyla bunları tam idğam yaparak okumak vacip’tir.

1- Dâl ( د ) ve te  ( ت )harfleri arasındaki idğâm: Bu iki harf, ince harflerdendir. Birincisi sâkin, ikincisi harekeli olarak peşpeşe geldiklerinde şeddelenerek birbirlerine tam  idğâm edilirler.

أَثْقَلَتْ دَعَوَا اللَّهَ = أَثْقَلَدَّعَوَا اللَّهَ ، أُجِيبَتْ دَعَوْتُكُمَا = أُجِيبَدَّعَوْتُكُمَا

 عَبَدْتُمْ = عَبَتُّمْ ، قَدْ تَبَيَّنَ = قَتَّبَيَّنَ

2- Te  ( ت )ve Tı  ( ط )harfleri arasındaki idğâm: Bu iki harften te ince, tı ise kalın harflerdendir. Bunlar da birbirlerinden önce veya sonra gelebilmektedirler. Te harfinin tı harfinden önce sâkin olarak geldiği durumlarda tam bir idğâm yapılırken tı harfinin te harfinden önce sâkin olarak geldiği durumlarda nâkıs bir idğâm yapılır.

لَئِنْ بَسَطْتَ ، فَرَّطْتُمْ ، أَحَطْتُ ، وَ قَالَتْ طَائِفَةٌ = وَ قَالَطَّائِفَةٌ

B) Se ( ث ), Zâl ( ذ ) ve Zı  ( ظ )Harfleri:

Bu üç harfin mahreci birbiriyle aynıdır, sıfatlarında farklılık vardır. Bunlar, üst ön dişlerin dil ucunun üst yüzüne temas ettirilmesiyle çıkartılırlar. Ancak bunların sıfatlarında farklılık vardır ve bu farklılık harflerin seslendirilmesi sırasında kendisini belli eder.

            1- Se ( ث ) ve Zâl( ذ )  harfleri arasındaki idğâm:Kur’ân’da tek örneği A’râf 176. âyetindedir  ( يَلْهَثْ ذلِكَ ) Asım kıraatinde idğamlı ( يَلْهَذّلِكَ ) veya izharlı ( يَلْهَثْ ذلِكَ) olarak iki şekilde okunması da caiz’dir.

            2- Zâl  ( ذ )ve Zı  ( ظ )harfleri arasındaki idğâm: Bu iki harften zâl harfi sâkin olarak bir kelimenin sonunda, zı harfi de ikinci kelimenin başında harekeli olarak bulundukları takdirde, zâl harfi zı harfinin içine katılarak zı harfi şeddeli bir harf gibi birbirine tam bir idğâm ile idğâm edilmiş olur. Hükmü vacip’tir.

إِذْ ظَلَمُوا = إِظَّلَمُوا

            C) Be  ( ب )ve Mîm  ( م )Harfleri:

“Be” harfinin sâkin olarak bir kelimenin sonunda, “mîm harfinin ise harekeli olarak ikinci kelimenin başında bulunmasıdır.

            Tek örneği Hûd 42. âyet-i kerîmesindedir.(ارْكَبْ مَعَنَا )  Bu cümle okunurken idğâm yapılacağından ( يَا بُنَيَّ ارْكَمَّعَنَا ) şeklinde be harfinin mîm harfine çevrilip, onun içinde tamamen eritilerek kaybedilmesi ve mîm harfinin şeddeli bir şekilde tam bir idğâm ile okunmasıyla yapılır.

            Burada idğâm yapılıp yapılmaması ihtilâflıdır. Asım kıraatinde hem idğamlı hem de izharlı okunması caiz olan bu kelimenin idğam yapılarak okunması tercih edilmiştir ve 1.5 elif miktarı tutulur.

 

Mütecaniseyn harfleri, Kıraat-ı İmam Asım ve Rivayet-i Hafs’a göre üç
mahreç üzerindedir.

1- Tı ( ط) dal ( د) te ( ت) mahreci. Bu üç harf kendi aralarında idgam
olunurlar. Bu üç harfin mahreçleri birdir. Dil ucu ile üst ön dişlerin
dipleri. Fakat sıfatları ayrı ayrıdır. Çünkü tı harfinde istila ve ıtbak, dal
ve te harfinde de inhifad ve infitah sıfatları, ayrıca dal harfinde cehr sıfatı
ve te harfinde de hems sıfatı vardır. Bu harfler, birincisi sakin ikincisi
harekeli olarak vaki oldukları zaman, birincisi ikincisine idgam edilerek
okunurlar.

Misaller:
(وَدَتْ طَائِفَةٌ وَدَّ طَّائِفَةٌ ) ,(عَبَدْتُمْ عَبَتُّمْ )
(اَثْقَلَتْ دَعَوَا اللهَ اَثْقَلَدَّ عَوَا اللهَ ) ,(فَرَّطْتُمْ فَرَّطْتُمْ )
Görüldüğü üzere, dal ve te birbirlerine, te ve tı da birbirlerine
idgam olmaktadır. Tı ile dal arasındaki idgam için Kur-an’ı Kerim’de
misal yoktur. Birinci harf, ikinci harfin cinsine tamamen çevrilerek
okunuyorsa, meydana gelen idgama: Tam İdgam denir. Bu çevirme
kısmen olursa, mesela: Zatıyla oluyor, sıfatıyla olmuyorsa, bu takdirde:
Nakıs idgam meydana gelmiş olur. Binaenaleyh tı harfinin itbak ve
isti’la sıfatlarını göstermek, idgama mani olan kalkale sıfatını terketmek
suretiyle nakıs idgam yapılmasında; te harfinin, dal ve tı harfine, ve dal
harfinin de te harfine tam idgam edilmesinde kıraat imamlarının ittifakı
vardır. Binaenaleyh birinci harf kalın, ikinci harf ince olursa idgam nakıs
olur. Birinci harf, ikinci harfte zatı itibariyle kaybolur, fakat sıfatı
itibariyle varlığını devam ettirir. ( اَحَطْتُ ) gibi. Birinci harf ince, ikincisi
kalın olursa veya ikisi de ince olursa idgam; tam olur. Birinci harf zatı ve
sıfatı olarak ikinci harfe girdirilir. ( وَقَالَتْ طَائِفَةٌ ) ,(عَبَدْتُمْ ) gibi.

2- Zı ( ظ) zel ( ذ) se ( ث) mahreci: Bu üç harfin mahreci birdir. Dil
ucuyla üst ön dişlerin uçları. Fakat sıfatları farklıdır. Zı ve zel harflerinde
cehr sıfatı, zel ve se harflerinde de inhifad ve infitah sıfatları vardır.
Ayrıca se harfinde hems sıfatı, zı harfinde de istila ve ıtbak sıfatları
vardır.

Misaller:
(اِذْ ظَلَمُوا اِظَّلَموُا ) ,(يَلْهَثْ ذَلِكَ يَلْهَذَّ لِكَ)
Görüldüğü üzere: Zel, zı’ya; se, zel’e idgam edilmektedir. Bunun
dışındaki bir hal için Kur’an-ı Kerim’de misal yoktur.

3- Be ( ب) ve mim ( م) mahreci: Bu iki harfin mahreci aynıdır.
Dudaklar. Fakat sıfatları, ayrı ayrıdır. Be’de şiddet sıfatı varken mim’de
beyniyye sıfatı vardır. Bu durumda be mime idgam edilir. Bunun Kur’anı
Kerim’de tek misali vardır. ( (ياَ بُنَيَّ ارْآَبْ مَعَنَا ياَ بُنَيَّ ارْآَمَّعَنَا
Hükmü: Vacibtir.

 

 

 

Tecvid programı
tecvid dersleri
tecvid nedir
tecvid kuralları
tecvid öğreniyorum
tecvid kurallari
tecvid kaideleri
tecvid kuralları yazılı