Yıl: 2017

1. Özel isimler – Alem isimler

This is custom heading element

3. Zamirler (bitişik ve ayrı zamirler)

4. İşaret isimleri (İsm-i işaretler)

5. Bağlantı isimleri (İsm-i mevsuller)

6. Belirli isimle isim tamlaması yapan isimler (Marife isme muzaf olan isimler)

Belirli olan bir nesneyi işaret eden isimlere “belirli isimler” veya diğer adıyla “marife” denir.

Belirli isim grupları şunlardır:

Örnek: Osman – عثمان ; İstanbul – اسطنبول ;

Örnek: (belirli, bilinen) bahçe – الحديقة ; (belirli,bilinen) ev – البيت

İrabını hareke ile alan ve başına el takısı gelmiş olan isimlerin son harflerinin harekesi tenvinli olmaz.
Örnek: bir ev – بيتٌ ; (belirli) ev – البيتٌ

Örnek: O – هو ; Sen – أنت ; Senin / sana – …ــك

Örnek: Bu – هذا ; O – تلك ; Orada / şurada – هناك

Örnek: …ki o – الذي ; ki o şey – ما ; ki o kimse – من

Örnek: Evin kapısı – باب البيت ; Senin okulun – مدرستك

Üzerinde müenneslik alameti olmayıp, müennes sayılan isimlerdir. Bu isimlerin neden müennes kabul edildiklerine dair bir kural yoktur. Geleneksel olarak müennes kabul edilmiş kelimelerdir. Bu nedenle bu müennesler sözlüğe bakılarak ve/veya işitilerek öğrenilir.

اَلْحَاجَبُ

اَلْفَأْسُ

اَلأُذْنُ

• Şemsi harfler (الحروف الشمسية)

Şemsi harfle başlayan ismin başına harf-i tarif ( ال ) gelince harf-i tarifin “lam”ı okunmaz. Elif şemsi harfe şedde ile bağlanır. Harf-i tarifli şemsi harfle başlayan ismin önünde kelime bulunursa, hem “elif” hem de “lam” okunmaz. Bir önceki kelimenin son harfi şemsi harfe şedde ile bağlanır.

Şemsi harfler şunlardır:

ت ث د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ل ن

الشمس         الدار       الزيتون        الثور

و الضوء     باب الطائرة       النوم العميق

Üstün: Harflerin üzerine, sağdan sola eğik olarak yazılır. e, a sesi verir. Aşağıdaki kelimelerdeki harekesi üstündür.

Bedel Baz – بدل بعض [بدل بعض من الكل]

Bedel, mubdel minhin bir parçasını ifade ediyor ve ona dair bir zamir de taşıyorsa bu bedele bedel baz veya bedel baz minel kül denir. Bedel Baz, Türkçeye tercüme edilirken sanki isim tamlamasıymış gibi tercüme edilir.

Örnek:

مَشَيْتُ الطَّريقَ نِصْفَهُ – (mashaytu’t-Tarîqa niSfahu) – Yolun yarısını yürüdüm.

Bu örnekte yolun yarısı, yolun tamamının bir parçasıdır. Aynı zamanda نصف (yarı) kelimesi ـه zamiri ile الطريق kelimesine bağlanmıştır. Yani onun yarısı gibi. Burada نصف kelimesi bedeldir. الطريق kelimesi mubdel minhtir. Bedel olan kelime mubdel minhin bir bölümünü temsil ettiği için bedel baz’dır.

Diğer bedel çeşitleri şunlardır:

1. Bedel Mutabık
2. Bedel Mubayin
3. Bedel İştimal

Tüm detaylarıyla Arapçada bedel konusu için tıklayın  

Arapçada Dişi (Müennes) Kelimeler

Bir kelimenin dişi olduğunu gösteren işaretler

Dişilik İşareti Taşımayan Dişi Kelimeler

Sözde Dişi Kelimeler

Arapça´da isimler cinsiyet bakımından müzekker ve müennes yani eril ve dişil olarak ikiye ayrılır. Erkek olarak kabul edilen varlığı gösteren kelimelere müzekker yani eril; dişi olarak kabul edilen varlığı gösteren kelimelere müennes yani dişil kelimeler denir. Bu sayfada müenneslik kurallarını ve çeşitlerini göreceksiniz. Bu izahlar dışında kalan kelimelerin tamamı müzekkerdir.

Arapçada müennes kabul edilen kelimelerin bazıları müenneslik alameti taşımalarına rağmen bazıları bu alametleri taşımasa da müennes kabul edilmiştir. Önce, bu müenneslik alametlerinin neler olduğunu görelim:

Yuvarlak veya kapalı te olarak ya da tau marbuta olarak isimlendirilir. İsmin asıl harflerinden sonra kapalı te harfi ( ة ) olarak isme eklenir, eklendiği ismin dişi, müennes olduğuna işaret eder.

Örnek:

Büyük (dişil)       كبيرة     –     Büyük (eril)         كبير

Fakir (dişil)         فَقِيـرَةٌ    –     Fakir (eril)           فَقِيـرٌ

yuvarlak tâ, ( ة ) muttasıl zamirle birleştiği zaman “açık tâ” ( ت ) şeklinde yazılır:

Okulum  مكتبتي   –   مكتبة

Elif-i memdude olarak da isimlendirilir. İsmin sonunda (_َ اء) şeklinde yazılır. Kelimenin asıl harflerinden değildir.

Örnek:

Kırmızı (dişil)  حمراء      –     Kırmızı (eril)  أحمرُ

Güzel (dişil)     حَسْناءُ      –     Güzel (eril)    أحْسَنُ

Elif-i maksure olarak da isimlendirilir. İsmin sonunda (_َ ى) veya (_َ ا) şeklinde yazılır. Kelimenin asıl harflerinden değildir.

Örnek:

Susuz (dişil)           عَطْشى    –     Susuz (eril)       عَطْشان

Daha büyük (dişil)  كُبرى     –     Daha büyük (eril) أكْبَرُ

Örnek:

مَرْيمُ          زَيْنَبُ          هِنْدُ          سُعادُ

Örnek:

Anne  أُمٌّ         dişi eşek  أتَانٌ            Kız kardeş  أُخْتٌ

Örnek:

Göz  عَينٌ              Ayak  رِجْلٌ              Kulak  أُذُنٌ

Örnek:

Gatafan kabilesi  غَطَفانُ           Şam  الشّامُ                Mısır مِصْرُ

Örnek:

Ateş     نَارٌ            Kuvvetli ateş  سَعِرٌ           Batı rüzgârı  دَبُرٌ

Ev        دارٌ            Güneş           الشَّمْسُ           Savaş   الحَرْبُ
Kuyu  البِئْرُ            Yeryüzü       الأرْضُ

Akılsız varlıkların (gayri âkil) çoğulları da tekil (müfred) dişi (müennes) olarak kabul edilir.

Üzerinde dişilik alameti taşıyan dişilere sözde dişi (lafzi müennes) denir. Kelimede dişilik alametlerinin zahiren görünmesi ve lafız olarak da telaffuz edilmesi sebebiyle bu kelimelere lafzi müennesler denmiştir. Sözde dişi kelimeler 3 gruba ayrılır:

İşitsel Dişi Kelimeler

Gerçek Dişi Kelimeler

Mecazi Dişi Kelimeler

Arapçada Eril Kelimeler

Gerçek Eril Kelimeler

Mecazi Eril Kelimeler

Arapçada dişi (müennes) kelimeler, üzerinde taşıdıkları bir dişilik alameti olup olmaması durumuna göre sözde dişiler (lafzi müennesler) ve işitsel dişiler (semai müennesler) olmak üzere ikiye ayrılırlar.

كِتَابٌ – كِتَابَةٌ

مُعَلِّمٌ – مُعَلِّمَةٌ

مَرِيضٌ – مَرِيضَةٌ

Bu alamet daha ziyade renk ve sakatlığı ifade eden أَفْعَلُ veznindeki kelimelerin müenneslerinde kullanılır.

أَبْيَضٌ – بَيْضَاءُ

أَحْمَرُ – حَمْرَاءُ

أَسْوَدٌ – سَوْدَاءُ

Elif-i maksura daha ziyade أَفْعَلُveznindeki derecelendirilmiş sıfatların müenneslerinde kullanılır.

أَكْبَرٌ – كُبْرَى

أَصْفَرٌ – صَفْرَى

فَعْلاءُ veznindeki sıfatların müennesleri de فُعْلَى vezninde kullanılır.

عَطْشَانٌ – عَطْشَى

Üzerinde dişilik alameti olmayıp, dişi sayılan isimlerdir. Bu isimlerin neden dişi kabul edildiklerine dair bir kural yoktur. Geleneksel olarak dişi kabul edilmiş kelimelerdir. Bu nedenle bu dişi kelimeler sözlüğe bakılarak ve/veya işitilerek öğrenilir.

اَلْحَاجَبُ

اَلْفَأْسُ

اَلأُذْنُ

Arapçada Dişi (müennes) kelimeler, taşıdıkları bu dişilik özelliğinin gerçek veya mecazi olması durumuna göre gerçek dişiler (hakiki müennesler) ve mecazi dişiler (mecazi müennesler) olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Yaradılışları itibariyle fıtratlarında müenneslik yani dişilik bulunan kelimeler, üzerlerinde dişilik alameti taşısalar da taşımasalar da gerçek dişi (hakiki müennes) kategorisinde değerlendirilirler. Bunlardan üzerinde dişilik alameti taşıyanlara gerçek sözde dişiler (hakiki lafzi müennesler); üzerinde dişilik alameti taşımayanlara gerçek işitsel dişiler (hakiki semai müennesler) denir.

Örnek:

أُمٌّ – Anne (Hakiki Semai)

دجاجة – Tavuk (Hakiki Lafzi)

Yaradılışları itibariyle fıtratlarında müenneslik yani dişilik bulunmayan kelimeler, üzerlerinde dişilik alameti taşısalar da taşımasalar da mecazi dişi kategorisinde değerlendirilirler. Bunlardan üzerinde dişilik alameti taşıyanlara mecazi sözde dişiler (mecazi lafzi müennesler); üzerinde dişilik alameti taşımayanlara mecazi işitsel dişiler (mecazi semai müennesler) denir.

Örnek:

طاولة – Masa (Mecazi Lafzi)

شمس – Güneş (Mecazi Semai)

Müennes (dişi) gibi görünen bazı müzekker (eril) isimler bu kurallardan müstesnadır.

Örnek:

حَمْزَةُ (Hamza)

طَلْحَةُ (Talha)

عُرْوَةُ (Urve)

Mübalağa ifade eden فَعَّالَةٌ vezninin sonundaki ta-i marbuta ـة müenneslik (dişilik) için değildir.

Örnek:

عَلاَّمَةٌ (çok bilgili)

نَسَّابَةٌ (soy bilgini)

رَحَّالَةٌ (çok gezmiş)

Dişilik alameti bulunmayan ve dişilik şartlarını taşımayan tüm kelimeler erildir (müzekkerdir).

Eril isimler ikiye ayrılır:

Yaradılışları itibariyle fıtratlarında müzekkerlik yani erillik bulunan ve dişilik alameti taşımayan kelimeler gerçek eril (hakiki müzekker) kategorisinde değerlendirilirler.

Örnek:

Ahmet أحمدُ

Baba أبٌ

Kardeş أخٌ

Muhammed محمّدُ

Yaradılışları itibariyle fıtratlarında müzekkerlik yani erillik bulunmayan ve dişilik alameti taşımayan kelimeler mecazi eril (mecazi müzekker) kategorisinde değerlendirilirler.

Örnek:

Ev البيتُ

Ay القمرُ

Dil اللسانُ

Efal-u Medh ve Zem Kullanım Örnekleri

Efalu Medh ve Zem
(Ovme ve Yerme Fiilleri)

Efal-u medh ve zem veya diğer adıyla övme ve yerme fiilleri, adlarından da anlaşılacağı üzere Arapçada birini methetmek (övmek) ya da zemmetmek (yermek) için kullanılırlar. Övmek için kullanılanlarına medh fiilleri veya övme fiilleri; yermek için kullanılanlarına ise zem fiilleri veya yerme fiilleri denir. Medh için kullanılanları Türkçeye tercüme edilirken “ne güzel”, “ne iyi” şeklinde tercüme edilirken, yermek için kullanılan fiiller ise Türkçeye “ne kötü”, “ne çirkin” olarak tercüme edilirler.

Medh ve zem fiilleri camid fillerdir. Yani donukturlar ve sadece mazi zamanda kullanılırlar. Ancak kendilerinden sonra kullanılacak failin cinsiyetine göre müzekker veya müennes sigasında gelirler. Kendilerinden sonra mutlaka iki merfu isim gelir. Medh ve zem fiilleri akabinde gelen bu iki merfu isimden ilki medh ve zem fiilinin faili olarak, ikincisi ise mahsusu olarak kabul edilir.

Övme (medh) fiilleri şunlardır:

نِعْمَ – حَبَّذَا – جَمُلَ

Yerme (zem) fiilleri şunlardır:

بِئْسَ – سَاءَ – لاَ حَبَّذَا – خَبُثَ

Bu efal-u medh ve zem arasında bulunan حبّذا ve لا حبّذا ‘dan sonra sadece bir merfu isim gelir. Zira fail konumundaki merfu isim yerine burada ذا gelmiştir. Aynı zamanda bu iki medh ve zem fiili hiçbir değişikliğe uğramaksızın tekil, çoğul ve ikillerde aynen kullanılır. Müennes sigası da yoktur.

Örnek:

حَبَّذا الإجْتِهَادُ

Çalışmak ne kadar güzel!

لا حَبَّذا السَّرِقَةُ

Hırsızlık ne kadar kötü!

نِعْمَ اليَومُ يَومُ الجُمُعَةِ
Cuma günü ne güzel bir gün!

Bu cümlede نعم övme ve yerme fiilleri kategorisinde övme fiilidir. اليوم kelimesi faildir. يوم الجمعة kelimesi mahsustur.

نِعْمَتْ الفتاةُ مريمُ

Meryem ne iyi kız!

Bu örnekte de görüldüğü üzere övme yerme fiilleri kendisinden sonra gelen ve fail konumunda değerlendirilen merfu ismin cinsiyetine göre çekilerek kullanılır.

Benzer örnekler övme ve yerme fiilleri kapsamında yerme fiilleri için de geçerlidir.

بِئْسَ البيتُ بيتُ رجبٍ

Recebin evi ne kötü ev!

بئْسَتْ السيّارةُ سيارةُ أبيك

Babanın arabası ne kötü araba!

جَمُلَ النَجَاحُ بُلُوغُ الأَمَلِ

Emele (arzuya) ulaşmak güzel bir başarıdır.

سَاءَ الخُلُقُ شَهَادَةُ الزُورِ

Yalancı şahitlik ne kötü huydur.

خَبُثَ عَدُوُّ اللهِ الكَافِرُ

İnanmayan Allah’ın kötü (kişilikli) düşmanıdır.

Hakiki Müzekker Kelimeler

Yaradılışları itibariyle fıtratlarında müzekkerlik yani erillik bulunan ve müenneslik alamati taşımayan kelimeler hakiki müzekker kategorisinde değerlendirilirler.

Örnek:

Ahmet أحمدُ

Baba أبٌ

Kardeş أخٌ

Muhammed محمّدُ

Arapçada cinsiyet kavramı (müennes – müzekker) ile ilgili daha detaylı bilgi için tıklayın >

Kesra: Harflerin altına, sağdan sola eğik olarak yazılır. ı, i sesi verir. Aşağıdaki kelimelerin orta harekesi kesradır.

Diğer lazım mebniler:

Lazım mebniler kategorisinde bazı zarflar yer almaktadır. Mekan veya zaman belirlemek için kullanılan zarflardan 17 tanesi lazım mebnidir.

1.1   حَيثُ – damme üzere mebni mekan zarfıdır. …dığı yere, …ceği yere, her nerede ise .. gibi anlamlarda kullanılır.

Örnek:  أنظر حيث ينظر أحمد – Ahmed’in baktığı yere bak!

1.2 لَدُنْ – sükun üzere mebni mekan zarfıdır. Yanında, katında, tarafında, nezdinde anlamlarında kullanılır.

Örnek: وعلّمْناهُ من لَدُنّا علمًا – Ve ona katımızdan bir ilim öğrettik

1.3 لدَى – sükun üzere mebni mekan zarfıdır. Yanında, katında, tarafında, nezdinde anlamlarında kullanılır.

Örnek: رأيتُه لدى العمارة – Onu binanın yanında gördüm.

1.4 أيْنَ – Fetha üzere mebni mekan zarfıdır. Aynı zamanda soru ismidir. Nerede, nereye anlamlarında kullanılır.

Örnek: أيْنَ كُنْتُمْ؟ – Neredeydiniz?

1.5 هُنا – Sükun üzere mebni, mekan işaret ismidir. Burada, buraya anlamlarında kullanılır.

Örnek: هنا سوق كبير – Burası büyük bir çarşıdır.

1.6 ثَمَّ – Fetha üzere mebni, mekan işaret ismidir. Orada, oraya, orası gibi anlamlarda kullanılır.

Örnek: ثم ينام رجلٌ – Orada bir adam uyuyor.

1.7 إذْ – Sükun üzere mebni, zaman zarfıdır. O zaman, …dığında gibi anlamlarda kullanılır.

Örnek: أقرأ إذ قرأتَ – Okuduğun zaman okurum.

1.8 إذا – Sükun üzere mebnidir, zaman zarfıdır. Aynı zamanda cezm etmeyen şart edatlarındandır. O zaman, …dığında, …dığı zaman gibi anlamlarda kullanılır.

Örnek: إذا جاء الربيع تتفتح الأزهار – Bahar geldiği zaman çiçekler açar.

1.9 أمسِ – Kesra üzere mebni zaman zarfıdır. Dün anlamında kullanılır.

Örnek: كان الجو ممطرًا أمسِ – Dün hava yağmurluydu.

1.10 مُنذُ – Damme üzere mebnidir. Zaman zarfıdır. …den beri anlamında kullanılır.

Örnek: ما رأيتك منذُ سنتين – iki seneden beri seni görmedim.

1.11 مُذْ – Sükun üzere mebni, zaman zarfıdır. …den beri anlamında kullanılır.

Örnek: ما رأيتك مذ سنتين – iki seneden beri seni görmedim.

1.12 قَطُّ – Damme üzere mebni, zaman zarfıdır. Asla, hiç anlamlarında kullanılır.

Örnek: ما رأيت اسطنبول في حياتي قطُّ – Hayatımda İstanbul’u hiç görmedim.

1.13 لَمّا – Sükun üzere mebni, zaman zarfıdır. …dığında, …ınca anlamlarında kullanılır.

Örnek: لمّا دخلت الغرفة سلمت عليه– Odaya girince ona selam verdim.

1.14 أيّانَ – Fetha üzere mebni, zaman zarfıdır. Soru ve şart ifade eder. Ne zaman, …dığı zaman gibi anlamlarda kullanılır.

Örnek: أيّان تٌبعَثون من كُبُرِكُم – Kabirlerinizden ne zaman diriltileceksiniz?

أيّانَ تَذْهَبْ أذهبْ معك – Ne zaman gidersen, seninle giderim.

1.15 مَتَى – Sükun üzere mebni zaman zarfıdır. Soru ve şart ifade eder. Ne zaman, …dığında, …dığı zaman gibi anlamlarda kullanılır.

Örnek: متى تأتي هنا؟ – Buraya ne zaman geliyorsun?

متى تسألْ أجيبْ – Sorduğunda cevap veririm.

1.16 ألآنَ – Fetha üzere mebni  zaman zarfıdır. Şimdi, şu anda anlamlarında kullanılır.

Örnek: يمكنك أنْ تقرأَ الآنَ – Şimdi okuyabilirsin.

1.17 أنَّى – Sükun üzere mebni zaman, mekan veya durum zarfıdır.

Örnek: قال يا مريم أنّى لك هذا؟ – Meryem, bu sana nereden geldi?

1. Bazı zarflar
2. Mazi Fiiller
3. Emr-i Hazır
4. Şart Edatları
5. Soru İsimleri
6. İsim Fiiller
7. Savtlar (Sesleri taklit eden yapılar)
8. Bazı Kinayeler

Detaylı olarak lazım mebnileri incelemek için tıklayın >