Mübalaga-i ism-i fail
Mübalaga-i ism-i fail: Bir varlıkta bir özelliğin çok fazla bulunduğunu ve bir kimsenin bir şeyi çok fazla yaptığını gösteren isimlerdir. Bu isimler sülasi fiilden türetilirler ve özel vezinleri vardır. Bu vezinler semâidirler. Yani biz istediğimiz fiili herhangi bir vezne sokarak mübalaga-i ismi fail yapamayız. Ayrıca müennes ve müzekker için ayrı sigaları yoktur. Sonlarına ta-i te’nis getirilerek müennes yapılabilirler.
Mübalaga-i ism-i failin vezinleri: Mübalaga-i ism-i failin 11 vezni vardır. Şimdi sırasıyla bu vezinleri öğrenelim:
1. vezin: ( فَعَّالٌ ) veznidir. Bu vezne şu örnekleri verebiliriz:
|
كَذَّابٌ |
وَهَّابٌ |
تَوَّابٌ |
|
Çok yalancı |
Çok veren, çok bağışlayan |
Tövbeleri çok kabul eden |
2. vezin: ( فَعَّالَةٌ ) veznidir. Bu vezne şu örnekleri verebiliriz:
|
سَيَّارَةٌ |
فَهَّامَةٌ |
عَلاَّمَةٌ |
|
Çok gezen, çok dolaşan |
Çok anlayışlı |
Çok bilen |
3. vezin: ( فَعُولٌ ) veznidir. Bu vezne şu örnekleri verebiliriz:
|
غَيُورٌ |
طَهُورٌ |
جَسُورٌ |
|
Çok kıskanç |
Çok temizleyici |
Çok cesur |
4. vezin: ( فَعِيلٌ ) veznidir. Bu vezne şu örnekleri verebiliriz:
|
سَمِيعٌ |
رَحِيمٌ |
عَلِيمٌ |
|
Çok iyi işiten |
Çok acıyan |
Çok bilen |
5. vezin: (فَاعُولٌ ) veznidir. Bu vezne şu örnekleri verebiliriz:
|
سَاكُوتٌ |
فَارُوقٌ |
|
Çok susan |
Çok ayırıcı |
6. vezin: (فِعِّيلٌ ) veznidir. Bu vezne şu örnekleri verebiliriz:
|
فِسِّيقٌ |
ظِلِّيمٌ |
صِدِّيقٌ |
|
Çok fasık |
Çok zalim |
Çok dürüst |
7. vezin: ( فُعَالٌ ) veznidir. Bu vezne şu örnekleri verebiliriz:
|
كُبَارٌ |
شُجَاعٌ |
ضُخَامٌ |
|
Çok büyük |
Çok cesur |
Çok şişman |
8. vezin: (فُعَلَةٌ ) veznidir. Bu vezne şu örnekleri verebiliriz:
|
نُوَمَةٌ |
لُمَزَةٌ |
هُمَزَةٌ |
|
Çok uyuyan |
Çok kınayan |
Çok alay eden |
9. vezin: (مِفْعَالٌ ) veznidir. Bu vezne şu örnekleri verebiliriz:
|
مِضْيَاعٌ |
مِتْلاَفٌ |
مِقْدَامٌ |
|
Çok yayıp saçan |
Çok müsrif, savurgan |
Çok atılgan |
10. vezin: (مِفْعِيلٌ ) veznidir. Bu vezne şu örnekleri verebiliriz:
|
مِعْطِيرٌ |
مِنْطِيقٌ |
مِسْكِينٌ |
|
Güzel kokuyla çok kokulanan |
Çok güzel konuşan |
Çok fakir |
11. vezin: (تِفْعَالٌ ) veznidir. Bu vezne şu örnekleri verebiliriz:
|
تِكْلاَمٌ |
تِبْيَانٌ |
|
Çok söz söyleyen |
Çok açıklayan
|