Şibhi Cümle Nedir ?
- c) Şibh-i Cümle olan Haber: Şibh-i cümle; cümle benzeri demektir. Harf-i cerle (yanındaki kelime olan) mecrûrundan, zarfla yanındaki kelimeden oluşan cümle parçasına tam bir cümle olmadıkları için şibh-i cümle (cümle benzeri) denir.
1) (Şibh-i cümle) Zarf olan haber:
| اَلْغَيْبُ عِنْدَ اللَّهِ. | Gayb Allah’ın yanındadır. |
| حَقيِبَتُهُ تَحْتَ السَّياَّرَةِ. | Çantası arabanın altındadır. |
| حَقيِبَتُهُ عِنْدَ السَّياَّرَةِ. | Çantası arabanın yanındadır. |
2) (Şibh-i cümle) Câr-mecrûr olan haber:
| هَذِهِ النَّظاَّرَةُ لِواَلِدَتِكِ. | Bu gözlük annenindir. |
| هَذاَ الْقَلَمُ لِواَلِدِهاَ. | Bu kalem onun (müe) babasınındır. |
| خَديِجَةُ فيِ الْحَديِقَةِ. | Hatice bahçededir. |
| اَلْمُؤْمِنُ فِي الْجَنَّةِ. | Mü’min cennettedir. |
Örneklerde görüldüğü gibi haberi şibh-i cümle olan cümlelerde mübtedâ ile haber arasında müzekkerlik müenneslik vs. uyum aranmaz.
* (هَذاَ – هَذِهِ) işaret isimleri marife kelimenin yanında mübtedâyı işaret etmektedir ve cümleye herhangi bir etkisi yoktur. Ancak nekre kelimenin önünde gelirse tıpkı zamirde olduğu gibi kendileri mübtedâ, nekre isim ise haber olur:
| هَذاَ تِلْمِيذٌ. | Bu öğrencidir. |
| Haber Mübtedâ | |
| هَذاَ التِّلْمِيذُ نَشِيطٌ. | Bu öğrenci çalışkandır. |
| Haber Mübtedâ | |
| هَذِهِ الساَّعَةُ لِواَلِدِي. | Bu saat babamındır. |
| Haber Mübtedâ | |
| هَذِهِ الساَّعَةُ لَهُ. | Bu saat onundur. |
| Haber Mübtedâ | |
| هَذِهِ لَهُ. | Bu onundur. |
| Haber Mübtedâ (mahallen merfû) | |
*Arapça’da haber edatı yoktur. Tercümede biz onu gerektiği şekilde ilave ederiz.
| أَناَ أَناَ. | Ben benim. | أَنْتَ أَنْتَ. | Sen sensin. |
| هُوَ هُوَ. | O odur. |
Not: Başta gelen soru edatları genellikle haberdir:
| كَيْفَ أَنْتَ ؟ | Nasılsın ? | مَنْ أَنْتَ ؟ | Sen kimsin? |
| مَتَى الْإِمْتِحاَنُ ؟ | İmtihan ne zaman? | ||
Bu cümlelerde (كَيْفَ)( مَنْ) ve (مَتَى) haber olup soru edatı olduğundan başa geçmesi zorunludur[4]. Sonra gelen kelimeler de mübtedâdır.
DETAYLI BİLGİ İÇİN MÜBTEDA HABER KONUSUNU OKUYUNUZ