İsm-i tafdil

İsm-i tafdil: Ortak bir sıfatta, iki şeyi veya iki kimseyi karşılaştırmak ya da birinin diğerlerinden ortak bir sıfatta daha üstün olduğunu göstermek için fiilden türetilmiş isimlerdir. Türkçede, “Daha büyük, en büyük; daha güzel, en güzel” şeklinde anlatılan ifadelerin karşılığıdır.

İsmi tafdil müzekker ve müenneste aynıdır. Sülasi fiilden ( أَفْعَلُ ) vezninde gelir. Örnekler:

İsm-i tafdili yapılacak olan fiil sülasi değilse, o zaman şu yol takip edilir:

1- Önce fiilin mastarı müfred-mensub olarak alınır.

2- Sonra başına tercümeye uygun bir sülasi fiilin ism-i tafdili getirilir. Genellikle bu ismi tafdiller:

“Daha çok” manasındaki  أَكْثَرُ ; “Daha şiddetli” manasındaki  أَشَدُّ ; “Daha az” manasındaki    أَقَلُّ olur. Mesela:

“Çalıştı” manasındaki   اِجْتَهَدَ  fiilinin ism-i tafdilini yapalım: İlk önce fiilin masdarını müfred-mensub olarak alırız.  اِجْتَهَدَ  fiili, iftial babından olup müfred-masdarı  اِجْتِهَادً  şeklindedir. Daha sonra kelimenin başına  أَكْثَرُ ism-i tafdilini getirerek    أَكْثَرُ اِجْتِهَادًا  deriz. Mana: “Daha çalışkan” şeklinde olur.