C) Muttasıl (Mevsul):
Senedi kesintisiz olan hadis.
En son ravisinden ilk kaynağına kadar senedinde
kopukluk olmayan hadise Muttasıl denir. Muttasıl hadis, merfû (Hz. Peygamber’e
ait), mevkuf (Sahabeye ait) veya maktû (Tabiîne ait) olabilir.
İttisal, hadisin senedini teşkil eden ravilerden
her birinin, kendinden önceki raviden (şeyhinden) işitmesi veya ondan icazet
alması ile olur. Bu ise ancak, ravinin şeyhinden hadis dinlemesi, ona okuyup
dinletmesi, şeyhin raviye yazıp göndermesi, hadislerini elden vermesi veya
rivâyet için ona icazet vermesi ile olur. “Semi’tu”, “haddesenâ”, “ahberenâ”…
gibi eda siğalarıyla nakledilen hadislerin senedlerinin muttasıl olduğuna
hükmedilir.
“Kale”, “zekere”, “an”, “enne”… gibi siğalar
ise ancak, ravi ile şeyhin muasır veya mülâkî (birbirleriyle görüşüp rivayet
eden) olmaları ve ravinin müdellis (görüşmediği kimselerden duymuş gibi hadis
rivayet eden râvî) olmaması şartlarına bağlıdır.
Sahih hadisin şartlarından biri olan ittisalin
zıddı, inkıtadır. Bu, isnadı oluşturan ravilerin önceki ile bir sonraki arasında
kopukluk olması, birbirlerinden rivayetlerinin bulunmamasıdır. Bu durum senedin
sıhhatine engel olur. Munkatı denilen bu tür hadisler, zayıf hadislerden
sayılır. Suyu taşıyan borular arasındaki bağlantı zayıf veya aralarında kopukluk
olduğunda nasıl ki borulara dışarıdan sızma olursa, ravileri arasında sağlam
bağlantı (ittisat) olmayan senedlerle gelen hadislere de başka sözler
karışabilir. Böylece hadisin sıhhatı zaafa uğramış olur. Hadisi Hz.
Peygamber’den bize ulaştıran sened, halkaları sağlam ve iyice birbirine
raptedilmiş bir zincir gibi olmalıdır ki, bu şekilde bize ulaşan (muttasıl)
hadislere güvenilebilsin.[1]
Senetteki İttisal Durumuna Göre Hadîsler
bahsinde incelendiği üzere, ilk kaynağına kadar kesintisiz ulaşan hadîstir. Bu
hadîs zayıf da olabilir, çünkü ittisâl sıhhat için gerekli ise de yeterli şart
değildir. Zira şüzûz, illet, mecrûh, râvi gibi durumlar hadîsi zayıf kılabilir.[2]
Muttasıl, ilk kaynağına varıncaya kadar
senedinde hiç atlama bulunmayan hadistir. İlk kaynak Hz. Peygamber ise muttasıl
hadis merfu; sahabi ise mevkuf; tabiin ise maktu’dur. Bu açıklamadan
anlaşılacağı gibi hadisin muttasıl oluşu senedinin muttasıl yani kesiksiz
oluşundandır.
[3]
[1]
Akif Köten, Şamil İslam Ansiklopedisi: 4/309.
[2]
İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 2/132.
[3]
Talat Koçyiğit, Mücteba Uğur, İ. Hakkı Ünal, İmam-Hatib Liseleri İçin Hadis
Usulü, 12. sınıf: 32.