Nakıs fiil: Son harfi illetli harf olan fiildir. دَعَا ، رَمَى ، نَسِىَ gibi fiiller nakıs fiiller grubuna girmektedir. Genel olarak nakıs fiillerin mazi ve muzari çekiminde 3 tip fiil ile karşılaşırız:
1- Mazide orta harfi üstün, muzaride orta harfi ötre olanlar: دَعَا يَدْعُو gibi.
2- Mazide orta harfi üstün, muzaride orta harfi esre olanlar: رَمَى يَرْمِى gibi.
3- Mazide orta harfi esre, muzaride orta harfi üstü olanlar: نَسِىَ يَنْسَى gibi.
İlk önce, mazide orta harfi üstün, muzaride orta harfi ötre olan fiillerin mazi çekimiyle başlayalım: Bunların mazide “elif” olanlarında “elif”in aslı “vav”dır. Yani دَعَا fiilinin aslı دَعَوَ şeklindedir. Buna dikkat ederek çekimini yaparız. دَعَا fiilini çekerek bunu görelim:
| Cem’i | Müsenna | Müfred | |
| دَعَوْوا | دَعَوَا | دَعَا | Gaib |
| Onlar çağırdılar | O ikisi çağırdı | Çağırdı | |
| دَعَوْنَ | دَعَتَا | دَعَتْ | Gaibe |
| Onlar çağırdılar | O ikisi çağırdı | Çağırdı | |
| دَعَوْتُمْ | دَعَوْتُمَا | دَعَوْتَ | Muhatab |
| Siz çağırdınız | Siz ikiniz çağırdınız | Sen çağırdın | |
| دَعَوْتُنَّ | دَعَوْتُمَا | دَعَوْتِ | Muhataba |
| Siz çağırdınız | Siz ikiniz çağırdınız | Sen çağırdın | |
| دَعَوْنَا | دَعَوْنَا | دَعَوْتُ | Mütekellim |
| Biz çağırdık | Biz ikimiz çağırdık | Ben çağırdım |
Mazide orta harfi üstün, muzaride orta harfi esre olan nakıs fiillerin çekimi:
رَمَى يَرْمِى nakıs fiilini çekerek bu tip fiillerin mazi çekimini öğrenelim:
| Cem’i | Müsenna | Müfred | |
| رَمَوْا | رَمَيَا | رَمَى | Gaib |
| Onlar attılar | O ikisi attı | Attı | |
| رَمَيْنَ | رَمَتَا | رَمَتْ | Gaibe |
| Onlar attılar | O ikisi attı | Attı | |
| رَمَيْتُمْ | رَمَيْتُمَا | رَمَيْتَ | Muhatab |
| Siz attınız | Siz ikiniz attınız | Sen attın | |
| رَمَيْتُنَّ | رَمَيْتُمَا | رَمَيْتِ | Muhataba |
| Siz attınız | Siz ikiniz attınız | Sen attın | |
| رَمَيْنَا | رَمَيْنَا | رَمَيْتُ | Mütekellim |
| Biz attık | Biz ikimiz attık | Ben attım |
Mazide orta harfi esre, muzaride orta harfi üstü olan nakıs fiillerin mazi çekimi:
نَسِىَ يَنْسَى nakıs fiilini çekerek bu tip fiillerin mazi çekimini öğrenelim:
| Cem’i | Müsenna | Müfred | |
| نَسُوا | نَسِيَا | نَسِىَ | Gaib |
| Onlar unuttular | O ikisi unuttu | Unuttu | |
| نَسِيْنَ | نَسِيَتَا | نَسِيَتْ | Gaibe |
| Onlar unuttular | O ikisi unuttu | Unuttu | |
| نَسِيْتُمْ | نَسِيْتُمَا | نَسِيْتَ | Muhatab |
| Siz unuttunuz | Siz ikiniz unuttunuz | Sen unuttun | |
| نَسِيْتُنَّ | نَسِيْتُمَا | نَسِيْتِ | Muhataba |
| Siz unuttunuz | Siz ikiniz unuttunuz | Sen unuttun | |
| نَسِينَا | نَسِينَا | نَسِيْتُ | Mütekellim |
| Biz unuttuk | Biz ikimiz unuttuk | Ben unuttum |
Nakıs fiillerin muzari çekimi: Üç tip nakıs fiilin muzari çekimini yaparak muzari çekimlerini görelim. İlk önce دَعَا fiilinin muzari çekimini yapalım:
| Cem’i | Müsenna | Müfred | |
| يَدْعُونَ | يَدْعُوَانِ | يَدْعُو | Gaib |
| Onlar çağırıyorlar | O ikisi çağırıyor | Çağırıyor | |
| يَدْعُونَ | تَدْعُوَانِ | تَدْعُو | Gaibe |
| Onlar çağırıyorlar | O ikisi çağırıyor | Çağırıyor | |
| تَدْعُونَ | تَدْعُوَانِ | تَدْعُو | Muhatab |
| Siz çağırıyorsunuz | Siz ikiniz çağırıyorsunuz | Sen çağırıyorsun | |
| تَدْعُونَ | تَدْعُوَانِ | تَدْعِينَ | Muhataba |
| Siz çağırıyorsunuz | Siz ikiniz çağırıyorsunuz | Sen çağırıyorsun | |
| نَدْعُو | نَدْعُو | أَدْعُو | Mütekellim |
| Biz çağırıyoruz | Biz ikimiz çağırıyoruz | Ben çağırıyorum |
Şimdi de رَمَى fiilinin muzari çekimini yapalım:
| Cem’i | Müsenna | Müfred | |
| يَرْمُونَ | يَرْمِيَانِ | يَرْمِى | Gaib |
| Onlar atıyorlar | O ikisi atıyor | Atıyor | |
| يَرْمِينَ | تَرْمِيَانِ | تَرْمِى | Gaibe |
| Onlar atıyorlar | O ikisi atıyor | Atıyor | |
| تَرْمُونَ | تَرْمِيَانِ | تَرْمِى | Muhatab |
| Siz atıyorsunuz | Siz ikiniz atıyorsunuz | Sen atıyorsun | |
| تَرْمِينَ | تَرْمِيَانِ | تَرْمِينَ | Muhataba |
| Siz atıyorsunuz | Siz ikiniz atıyorsunuz | Sen atıyorsun | |
| نَرْمِى | نَرْمِى | أَرْمِى | Mütekellim |
| Biz atıyoruz | Biz ikimiz atıyoruz | Ben atıyorum |
Şimdi de نَسِىَ fiilinin muzari çekimini yapalım:
| Cem’i | Müsenna | Müfred | |
| يَنْسَوْنَ | يَنْسَيَانِ | يَنْسَى | Gaib |
| Onlar unutuyorlar | O ikisi unutuyor | Unutuyor | |
| يَنْسَيْنَ | تَنْسَيَانِ | تَنْسَى | Gaibe |
| Onlar unutuyorlar | O ikisi unutuyor | Unutuyor | |
| تَنْسَوْنَ | تَنْسَيَانِ | تَنْسَى | Muhatab |
| Siz unutuyorsunuz | Siz ikiniz unutuyorsunuz | Sen unutuyorsun | |
| تَنْسَيْنَ | تَنْسَيَانِ | تَنْسَيْنَ | Muhataba |
| Siz unutuyorsunuz | Siz ikiniz unutuyorsunuz | Sen unutuyorsun | |
| نَنْسَى | نَنْسَى | أَنْسَى | Mütekellim |
| Biz unutuyoruz | Biz ikimiz unutuyoruz | Ben unutuyorum |
Nakıs fiilin emri hazır çekimi: Nakıs fiilin emri hazır çekiminde, cezim alameti olarak sonlarındaki illetli harf düşer. Üç nakıs fiilin emri hazır çekimini yaparak, emr-i hazır çekimlerini de görelim:
İlk önce دَعَا fiilinin emri hazırını çekelim:
| Cem’i | Müsenna | Müfred | |
| اُدْعُوا | اُدْعُوَا | اُدْعُ | Muhatab |
| Sizler çağırın | Siz ikiniz çağırın | Çağır | |
| اُدْعُونَ | اُدْعُوَا | اُدْعِي | Muhataba |
| Sizler çağırın | Siz ikiniz çağırın | Çağır |
Şimdi de رَمَى fiilinin emri hazırını çekelim:
| Cem’i | Müsenna | Müfred | |
| اِرْمُو | اِرْمِيَا | اِرْمِ | Muhatab |
| Sizler atın | Siz ikiniz atın | At | |
| اِرْمِينَ | اِرْمِيَا | اِرْمِى | Muhataba |
| Sizler atın | Siz ikiniz atın | At |
Şimdi de نَسِىَ fiilinin emri hazırını çekelim:
| Cem’i | Müsenna | Müfred | |
| اِنْسَوْا | اِنْسَيَا | اِنْسَ | Muhatab |
| Sizler çağırın | Siz ikiniz çağırın | Çağır | |
| اِنْسَيْنَ | اِنْسَيَا | اِنْسَىْ | Muhataba |
| Sizler çağırın | Siz ikiniz çağırın | Çağır |