Mehmuz fiil: Kök harflerinden biri hemze olan fiil demektir. İlk harfi hemze olursa, mehmuz’ul fâ; ikinci harfi hemze olursa mehmuz’ul ayn; üçüncü harfi hemze olursa mehmuz’ul lâm adını alır. Mesela, أَخَذَ mehmuz’ul fâ bir fiil iken, سَأَلَ mehmuz’ul ayn bir fiildir. قَرَأَ ise mehmuz’ul lâm bir fiildir.
Mehmuz fiilin mazi ve muzari çekimleri salim fiil ile aynıdır. Salim bir fiilin mazi ve muzari sigalarını çekebilen mehmuz fiilin de mazi ve muzari sigalarını çekebilir. Arada hiçbir fark yoktur. Fark sadece mehmuz’ul fâ olan fiilin emri hazırının çekimindedir. Emri hazırında kolaylık olsun diye mehmuz’ul fâ’da hemze tamamen atılır.
Mesela: أَخَذَ mehmuz’ul fâ bir fiildir. Bu fiilin muzari sigası يَأْخُدُ olurken, emir sigası أُأْخُذْ olmaz. خُذْ olur. Yani baştaki elif tamamen atılır.
Bir örnek daha verelim: أَكَلَ mehmuz’ul fâ bir fiildir. Bu fiilin muzari sigası يَأْكُلُ olurken, emir sigası أُأْكُلْ olmaz. كُلْ olur. Yani baştaki elif tamamen atılır.
Son bir örnek daha verelim: أَمَرَ mehmuz’ul fâ bir fiildir. Bu fiilin mauzari sigası يَأْمُرُ olurken, emir sigası أُأْمُرْ olmaz. مُرْ olur. Çekimin diğer sigaları da buna göre, salim fiilin emri hazırı gibi çekilir.