Önlerinde bulunan isim, fiil veya harflere bitişik olarak yazılan zamirlerdir.
Kendi aralarında merfu‘, mansûb ve mecrûr kısımlarına ayrılırlar.
Merfu‘ muttasıl zamirler: Fiillere bitişen ve fiil ma‘lûm (etken) yapıda ise
fâil (özne), fiil mechûl (edilgen) yapıda ise nâibu’l-fâil (sözde özne)
konumunda bulunan zamirlerdir. Kısaca çekim esnasında fiile bitişen
zamirlerdir diye de söylenebilir.
Merfu‘ muttasıl zamirler şunlardır:
Emir Muzâri Mâzî
اَلِفُ الاثْنَينِ
Tesniye elifi
اكُْتُباَ
(siz ikiniz
(erkek veya
bayan)
yazın)
يَكْتُباَنِ
(o iki erkek yazıyor)
تَكْتُباَنِ
(o iki bayan
yazıyor/siz iki erkek
yazıyorsunuz/siz iki
bayan yazıyorsunuz)
كَتَبا
(O iki erkek yazdı)
كَتَبتا
(O iki bayan yazdı)
وَاوُ الجَماعَةِ
Cemi vâvı
اكُْتُبُوا
(Siz
erkekler
yazın)
يَكْتُبُونَ
(O erkekler
yazıyorlar)
تَكْتُبُونَ
(Siz erkekler
yazıyorsunuz)
كَتَبُوا
(O erkekler yazdılar)
نُونُ النّسْوَةِ
Müenneslik
nûnu
اكُْتُبْنَ
(Siz
bayanlar
yazın)
يَكْتُبْنَ
(O bayanlar
yazıyorlar)
تَكْتُبْنَ
(Siz bayanlar
yazıyorsunuz)
كَتَبْنَ
(O bayanlar yazdılar)
105
يَاءُ المخُاَطَبَةِ
Muhâtaba
yâsı
اكُْتُبِي
(Sen bayan
yaz
تَكْتُبِينَ
(Sen bayan
yazıyorsun
–
التّاءُ المتَحَرِّكَةُ/تاء الفَاعِلِ
Harekeli
tâ/fâil tâ’sı
كَتَبْتَ/كَتَبْتِ – –
(Sen erkek/bayan
yazdın
كَتَبْتُما
(Siz iki erkek/bayan
yazdınız)
كَتَبْتُنَّ/ كَتَبْتُمْ
(Siz
erkekler/bayanlar
yazdınız)
نا لجَِمَاعَةِ
المتَكَلِّم/ن ا
الفاعِلين
Mütekellim
nâ’sı/Fâil
nâsı
كَتَبْنَا – –
(biz ikimiz yazdık/biz
yazdık)
Aşağıdaki cümlelerde altı çizilmiş olan merfu‘ muttasıl zamirleri
inceleyiniz.
Ayşe ve Hatice dersi anladılar. . عائِشَةُ وخَدِيجَةُ فَهِمَتا الدرسَ
Öğrencilerin hepsi sınavda başarılı oldular. . الطلابُ كلُهُمْ نَجَحُوا فِي الاِمْتِحانِ
Dün gölde yüzdük. . سَبَحْنا فِي الْبُحَيرَةِ أمْسِ
Bayan öğretmenler kızların eğitimine önem veriyorlar. . الْمُعَلّماتُ يَحْرُصْنَ على تَدْرِيسِ البَناتِ
( وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا اِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرفِينَ (الأعراف / 31
Yiyin için israf etmeyin. Şüphesiz o israf edenleri sevmez.
Siz ikiniz konuyu iyi anladınız. . أنْتُما فَهِمْتُمَا الْمَوْضُوعَ جَيِّدًا
Bu örneklerin tamamında zamirler malum (etken) fiillere bitiştiklerinden
mahallen merfu‘ fâil konumundadırlar. Aşağıdaki örneklerde ise mechûl
(edilgen) fiile bitiştiklerinden dolayı nâibu’l-fâil (sözde özne) olan zamirler
bulunmaktadır. Bunları dikkatli bir şekilde inceleyiniz.
( اَلَّذينَ اُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ بِغَيْرِ حَقٍّ اِلَّاۤ اَنْ يَقُولُوا رَبُّنَا اللّٰهُ (الحاج / 40
O müminler ki tamamen haksız yere, sırf “Rabbimiz Allah’tır”
dediklerinden ötürü yerlerinden yurtlarından kovulmuşlardı. ( اُخْرِج fiili
mechûl olduğundan ona bitişen ( و) zamiri de nâibu’l-fâil olmaktadır.)
( هُنَالِكَ ابْتُلِيَ الْمُؤْمِنُونَ وَزُلْزِلُوا زِلْزَالًا شَد۪يدًا (الأحزاب / 11
106
İşte orada müminler çetin bir imtihana tâbi tutulmuş, şiddetle silkelenmiş
ve kuvvetli bir şekilde sarsılmışlardı.
Yaptığım işten dolayı ödüllendirildim. . كُوفِئْتُ عَلَى عَمَلِي
Merfu‘ muttasıl zamirler ismini ref, haberini nasb eden ( كانَ ) ve
benzerlerinden (nâkıs fiillerden) birisine bitiştikleri zaman nâkıs fiilin ismi
olmak üzere yine merfu‘ olurlar. كَانَا طَالِبَيْنِ (o iki (erkek) öğrenci idi)
örneğinde ( كَانَ ) nâkıs fiil ve tesniye elifi ( ا), (كَانَ )nin ismi ve (mahallen)
merfu‘dur. ( طَالِبَيْنِ ) kelimesi ise ( كَانَ )nin haberidir ve tesniye olduğu için ( ي) ile
mansûbtur. كَانَتَا مُعَلِّمَتَيْنِ (o iki (bayan), öğretmen idiler) ve كَانُوا مُؤْمِنِينَ (O
erkekler mümin idiler) örneklerindeki ( ا) ve ( و) için de aynı durum söz
konusudur.
Aşağıdaki cümlelerde geçen merfu‘ muttasıl zamirleri belirleyiniz.
ِمْ إلى الْمَسْجِدِ الأقْصَى حَتّى أمَرَهُم اللهُ بأَنْ يَتّخِذوا الْمَسْجِدَ الحَْرامَ قِبْلَةً