7. İlelü’l-Hadîs İlmi (İlmu İlelü’l-Hadis):
Herkesin farkedemediği, ancak hadis uzmanlarının
tesbit edebildiği ve hadisin sıhhatine engel olan gizli kusurları araştıran bir
ilimdir.[1]
Dış görünüşü sahih olan bazı hadislerde herkesin
anlayamayacağı gizli kusurlar bulunur. Bu kusurlara illet denir. İllet
kelimesinin çoğulu ilel gelir. İlelü’l-Hadis hadislerin illetleri demektir.
Hadislerin herkesin farkedemeyeceği gizli kusurlarını inceleyen İlme ise İlelü’l-Hadis
İlmi denir.
Hadislerin illeti dışarıdan farkedilemiyecek
şekilde gizli olduğu için İlelü’l-Hadis konusu hadis ilimlerinin en karışık ve
en zor olanı sayılmıştır. Buna rağmen İslam alimleri Hadis İlminin her kolunda
olduğu gibi bu önemli bölümünde de kıymetli eserler vermişlerdir. Birkaç
tanesini kaydediyoruz.
a)
Kitabu’l-İlel ve Ma’rifetü’r-Rical, Ahmed b. Hanbel
b)
Kitabu’l-İlel, et-Tirmizi.
c)
Kitabu’l-İleli’l-Hadis, İbn Ebi Hatim er-Razi.
d)
El-İlelü’l-Varide fi Ahadisi’n-Nebeviyye, ed-Darekutni (306-385 h./918-995m.)[2]