İlim Adamlarının Müsned’deki Hadisler ile İlgili
Görüşleri
Müsned’de yer alan hadisler hakkında ilim
adamlarının üç görüşü vardır:
1-
Müsned’deki bütün hadisler delildir.
2-
Müsned’de sahih, zayıf ve mevzu hadisler vardır. İbnu’l-Cevzi “el-Mevzua” adlı
eserinde Müsned’den 29 hadis sözkonusu etmiştir. el-Irakî bunlara 9 hadis daha
ekleyerek bunları ayrı bir cüz halinde biraraya getirmiştir.
3-
Müsned”de sahih ve hasene yakın zayıf hadis vardır. Fakat onda mevzu hadis
yoktur. Bu görüşü Şeyhu’l-İslam İbn Teymiye, Zehebî, Hafız İbn Hacer ve Suyutî
benimsemiştir. Şeyhu’l-İslam İbn Teymiye der ki: Ahmed’in Müsned’e almak için
öngördüğü şart(lar) Ebû Dâvûd’un Sunen’indeki şartlardan daha güçlüdür. Ebû
Dâvûd, Ahmed’in Müsned’de rivayetlerini almadığı ravilerden hadis rivayet
etmiştir. Ahmed Müsned’de kendisince yalancılıkla tanınmış bir raviden rivayet
etmemeyi şart koşmuştur. Zayıf olan olsa bile. Daha sonra oğlu Abdullah ve Ebu
Bekir el-Katî’î ona birtakım ziyadeler eklemişlerdir. Bunlar da Müsned’e ilave
edilmiştir. Bunlarda ise birçok uydurma hadis vardır. Bu nedenle bilgisi
olmayanlar bunları da Ahmed’in Müsnedi’ne aldığı rivayetlerden olduklarını
sanmışlardır.
Şeyhu’l-İslam -Allah’ın rahmeti üzerine olsun-‘ın
bu belirttikleriyle, her üç görüşün de bir arada telif edilmesinin mümkün olduğu
açıkça ortaya çıkmaktadır. Müsned’de sahih ve zayıf vardır, diyenlerin görüşleri
Müsned’de bulunan bütün rivayetler huccettir, diyenlerin görüşleri ile çatışmaz.
Çünkü zayıf hadis hasen li gayrihi mertebesine çıkarsa delil olur. Müsned’de
uydurma hadis vardır, diyenlerin sözleri de Abdullah ile Ebu Bekir el-Katî’î’nin
ziyadeleri arasındaki rivayetler hakkında yorumlanır.
[Hafız İbn Hacer -el-Kavlu’l-Müsedded fi’z-Zebbi
ani’l-Müsned” adlı bir eser kaleme almış ve bu eserinde Irakî’nin uydurma
olduklarına hükmettiği hadisleri zikretmiş, bunlara İbnu’l-Cevzi’nin sözünü
ettiği -ki bunlar ondört hadistir- hadislerden onbeş hadis daha eklemiştir.
Bunları “ez-Zeylu’l-Mümehhed” adlı bir cüzde toplamıştır.][1]
Bununla birlikte ilim adamları bu Müsned’i ele
almışlar ve onu esas alarak kimisi onu ihtisar etmiş, kimisi şerh etmiş, kimisi
açıklamış, kimisi tertib etmiştir. Bu çalışmaların en güzellerinden birisi de
“es-Saatî” diye meşhur olmuş Ahmed b. Abdu’r-Rahman el-Bennâ’nın telif ettiği
“el-Fethu’r-Rabbânî li Tertibi Müsnedi’l-İmam Ahmed b. Hanbel eş-Şeybanî”
adını taşıyan eserdir. Merhum bu eserini yedi kısma ayırmıştır. Birinci kısım
tevhid ve usulu’d-din, sonuncusu ise kıyamet ve âhiret ahvali adını taşımakta,
hadislerini güzel bir şekilde bablara göre tertib etmiş bulunmaktadır. Daha
sonra buna “Bulûğu’l-Emâni min Esrari’l-Fethi’r-Rabbânî” adını verdiği bir şerh
de yazmıştır. Bu isim gerçekten müsemmâsına uygundur. Hem hadis, hem fıkıh
bakımından oldukça faydalıdır. Alemlerin Rabbi olan Allah’a hamdolsun.