İf’al babı, sülâsi fiilin başına hemze ilavesiyle yapılır. Böylece fiil dört harfli olur. Şimdi örnek fiillerde bu babı inceleyelim:
Mastar | Muzari | Mazi | Manası | Sülâsi bab | |
VEZİN | إِفْعَالٌ | يُفْعِلُ | أَفْعَلَ | ||
İndirdi | إِنْزَالٌ | يُنْزِلُ | أَنْزَلَ | İndi | نَزَلَ |
İkram etti | إِكْرَامٌ | يُكْرِمُ | أَكْرَمَ | Cömert oldu | كَرُمَ |
Girdirdi | إِدْخَالٌ | يُدْخِلُ | أَدْخَلَ | Girdi | دَخَلَ |
Bildirdi | إِعْلاَمٌ | يُعْلِمُ | أَعْلَمَ | Bildi | عَلِمَ |
Bindirdi | إِرْكَابٌ | يُرْكِبُ | أَرْكَبَ | Bindi | رَكِبَ |
Yaklaştırdı | إِقْرَابٌ | يُقْرِبُ | أَقْرَبَ | Yaklaştı | قَرُبَ |
İf’al babının özellikleri:
1- İf’al babı, lazım fiili müteaddi yapar. Mesela: نَزَلَ الْقُرْآنُ “Kur’an indi.” manasındadır. أَنْزَلَ اللَّهُ الْقُرْآنَ dediğimizde ise mana “Allah Kur’an’ı indirdi.” şeklinde olur. Gördüğünüz gibi, lazım fiil, if’al babıyla müteaddi olmuştur.
2- İf’al babı, fiilin müteaddiliğini artırır. Yani fiil bir mefulün bih alırken, if’al babına girdiğinde iki mefulün bih alır. Mesela: شَرِبَ الْوَلَدُ الْمَاءَ “Çocuk suyu içti.” manasındadır. Burada شَرِبَ fiili müteaddi bir fiildir. Bu fiili if’al babına sokarak: أَشْرَبْتُ الْوَلَدَ الْمَاءَ dediğimizde ise mana “Çocuğa suyu içirdim.” şeklinde olur. Bu cümlede, الْوَلَدَ kelimesi 1. mefulün bih; الْمَاءَ kelimesi ise 2. mefulün bihtir. Gördüğünüz gibi, شَرِبَ fiili if’al babına sokulduğunda müteaddiliği artmış ve iki mefulün bih almıştır.
İf’al babının mazi, muzari ve emir çekimleri salim fiil gibidir. Sadece şu noktaya dikkat etmelisiniz: Emr-i hazırının yapılışında, müzaraat harfi atıldıktan sonra fiilin ilk harfi okunsun okunmasın başına hemze getirilir. Bu hemzenin harekesi fetha olur. Örnekleri inceleyerek bu meseleyi pekiştirelim:
Emr-i hazır | Muzari muhatab | Muzari | Mazi |
أَنْزِلْ | تُنْزِلُ | يُنْزِلُ | أَنْزَلَ |
أََكْرِمْ | تُكْرِمُ | يُكْرِمُ | أَكْرَمَ |
أَدْخِلْ | تُدْخِلُ | يُدْخِلُ | أَدْخَلَ |
أَعْلِمْ | تُعْلِمُ | يُعْلِمُ | أَعْلَمَ |
أَرْكِبْ | تُرْكِبُ | يُرْكِبُ | أَرْكَبَ |
أَقْرِبْ | تُقْرِبُ | يُقْرِبُ | أَقْرَبَ |
أَشِرْ | تُشِيرُ | يُشِيرُ | أَشَارَ |