Zayıf Hadisin Dereceleri:
Makbul (Sahih-Hasen) hadis şartlarından herhangi
biri noksan olursa hadis zayıf hadistir. Bu şartlardan birden fazla noksan
olursa, zayıflık daha şiddetli olur. Böylece Zayıf Hadisin dereceleri de
farklılık arzeder. Bu sebeptendir ki Zayıf Hadisin çeşitleri 49[1]’dan
510[2]’a
kadar değişen rakamlarla ifade edilmiştir. Ancak bunların çoğu nazaridir.
Zayıf hadis çeşitlerinden 15 tanesi, öteden
beri, özel terimlerle anlatıla gelmektedir. Bunlar da: Muallak, Mürsel, Mu’dal,
Munkatı’, Müdelles, Muallel, Şâz, Münker, Mevzu’, Metruk, Müdrec, Maklub,
Muztarib, Musahhaf ve Muharref’tir.[3]
Zayıf hadisler, sahih veya hasen hadislerde
bulunması gerekli özelliklerden birinin veyahut birkaçının bulunmama durumuna
göre çeşitli derecelere ayrılırlar. Bunlardan her birine değişik isimler
verilmiştir. Sayıları konusunda verilen rakamlar ise değişiktir. İbnu’s-Salah
49; el-Iraki 42; Abdurrauf el-Münavi ise 81 çeşit zayıf hadis bulunduğunu
söylemişlerdir. Ancak bu sayı kabarıklığı bir zayıf hadise değişik isimler
verilmesi yüzündendir.
Zayıf hadislerin 10-15 kadarı hususi isimler
almıştır. Hadis Usulü alimlerinin tarifinde birlik gösterdikleri bu zayıf hadis
çeşitleri gerek isnadda kopukluk bulunması, gerekse ravide adalet ve zabt
şartlarının olmaması gibi sebeplerle meydana gelmiştir. Söz gelişi isnadında
kopukluk olması yüzünden zayıf olan hadisler, mürsel, munkatı, mu’dal, müdelles
çeşitlerine; ravilerinin adalet yahut zabt kusuru sebebiyle zayıf olanlar ise
metruk, münker, mu’allel, müdrec, maklub, muztarib, şâz gibi kısımlara
ayrılırlar.
[4]