1. Fazilete Göre Taksimleri
Sahabe’nin en efdali Hz. Ebu Bekr sonra Hz. Ömer
(radıyallahu anhüm)’dir. Ehl-i Sünnet bu hususta icma eder. Sonra sırasıyla,
Osman İbnu Affan, Ali İbnu Ebî Tâlib, gelir. Ehli sünnetten bazılarının
fazîlette Hz. Ali’yi Hz. Osman’a takdîm ettiği bilinmektedir. Bunlardan sonra
Aşere-i Mübeşşere’nin[1]
geri kalan efrâdı gelir: Sâd İbnu Ebî Vakkas, Sa’îd İbnu Zeyd İbni Amr İbni
Nufeyl, Talha İbnu Ubeydillah, Zübeyr İbnu’l-Avvâm, Abdurrahman İbnu Avf ve Ebu
Ubeyde Âmir İbnu’l-Cerrâh (radıyallahu anhüm ecmain).
Aşere-i Mübeşşere’den sonra Bedir Ashabı gelir.
Bunlar üçyüz küsur kişidir.
Sonra Uhud Ashâbı gelir.
Bunları Hudeybiye’de Bey’atu’r-Rıdvân’a
katılanlar takip eder.
Ensâr’dan Birinci ve İkinci Akabe Bey’atlarına
katılanlarla es-Sâbikûn el-Evvelun olanlarda Ashab’ın mümtazlarıdırlar. ancak,
âyette zikri geçen es-Sâbikun el-Evvelunla ilgili farklı görüş var:
1-
Said İbnu’l-Müseyyib’e göre bunlar iki kıbleye de namaz kılanlardır.[2]
2-
Şa’bî’ye göre Bey’atu’r-Rıdvân’a katılanlardır.
3-
Muhammed İbnu Ka’b’a göre Bedir ashâbı’dır.
4-
İlk müslüman olandır denmiştir. Bu ilk konusunda da ihtilaf var: Hz. Ebu Bekr
denmiştir, Hz. Ali denmiştir, Hz. Zeyd denmiştir, Hz. Hatice denmiştir.
Ancak bu ihtilaf şöyle te’lif edilir:
Müslümanlıkta hür erkeklerden ilk Hz. Ebu Bekr, çocuklarından ilk Hz. Ali,
kadınlardan ilk Hz. Hatice, azadlılardan Zeyd, kölelerinden ilk Bilal’ (radıyallahu
anhüm ecmain)’dir.[3]
[1]
Aşere-i mübeşşere: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) tarafından cennete
gidecekleri hususunda müjdelenmiş olan on kişi. Bunlar Ashab-ı Kiramın en
faziletlileri sayılır. (İbrahim Canan)
[2]
İki kıbleye namaz kılanlar: Medine’ye hicret edildiği zaman müslümanlar
Kudüs’e yönelerek namaz kılmakta idi. Bu onaltı ay sürdü. Bundan sonra gelen
izinle Ka’be kıble yapıldı. Bu vahyin gelmesine kadar müslüman olanlar iki
kıbleye namaz kılanlardır. (İbrahim Canan)
[3]
İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 1/532-533.