Ecvef Fiil

Ecvef fiil: Orta harfi illetli olan fiildir. Mesela: قَالَ (dedi),  نَامَ (uyudu), بَاعَ (sattı), قَامَ  (kalktı),طَالَ  (uzadı), عَادَ  (geri döndü),كَادَ  (tuzak kurdu), صَاحَ  (bağırdı),عَابَ  (kusurlu oldu) fiilleri ecvef fiillerdendir. Bu fiillerin orta harfi illetli harftir.

Ecvef fiilin mazi çekimi şu şekildedir: Eğer ecvef fiilin muzarisi  قَالَ  يَقُولُ  şeklinde geliyorsa, yani muzarisinin orta harfi “vav” ise, mazi çekiminde, cem’i gaibeden itibaren ilk harfi ötrelenir ve orta harf düşer. Devamı da buna göre çekilir. قَالَ  fiilinin mazi çekimini yaparak bu kaideyi görelim:

Cem’i	Müsenna	Müfred
قَالُوا	قَالاَ	قَالَ	Gaib
Onlar dediler	O ikisi dedi	Dedi
قُلْنَ	قَالَتَا	قَالَتْ	Gaibe
Onlar dediler	O ikisi dedi	Dedi
قُلْتُمْ	قُلْتُمَا	قُلْتَ	Muhatab
Siz dediniz	Siz ikiniz dediniz	Sen dedin
قُلْتُنَّ	قُلْتُمَا	قُلْتِ	Muhataba
Siz dediniz	Siz ikiniz dediniz	Sen dedin
قُلْنَا	قُلْنَا	قُلْتُ	Mütekellim
Biz dedik	Biz ikimiz dedik	Ben dedim

Eğer ecvef fiilin muzarisinin orta harfi elif veya ye ise, bu çeşit fiillerin mazi çekiminde, cem’i gaibeden itibaren ilk harf esrelenir ve orta harf düşer. Devamı da buna göre çekilir. Mesela, نَامَ  fiilinin muzarisi يَنَامُ  şeklindedir. Muzarisinin orta harfinin harekesi üstündür. Bu tip fiiller şu şekilde çekilir:

Cem’i	Müsenna	Müfred
نَامُوا	نَاماَ	نَامَ	Gaib
Onlar uyudular	O ikisi uyudu	Uyudu
نِمْنَ	نَامَتَا	نَامَتْ	Gaibe
Onlar uyudular	O ikisi uyudu	Uyudu
نِمْتُمْ	نِمْتُمَا	نِمْتَ	Muhatab
Siz uyudunuz	Siz ikiniz uyudunuz	Sen uyudun
نِمْتُنَّ	نِمْتُمَا	نِمْتِ	Muhataba
Siz uyudunuz	Siz ikiniz uyudunuz	Sen uyudun
نِمْنَا	نِمْنَا	نِمْتُ	Mütekellim
Biz uyuduk	Biz ikimiz uyuduk	Ben uyudum

Ecvef fiilin muzari çekimi: Ecvef fiilin muzarisi çekilirken cem’i müenneslerinde iki sakin harf yan yana geldiği için, sakin olan ve illetli olan ilk harf atılır. Çünkü Arapçada iki sakin harf yan yana gelmez. Mesela  قَالَ  fiilinin muzarisini çekelim. قَالَ  fiilinin muzarisi şu şekilde çekilir:

Cem’i	Müsenna	Müfred
يَقُولُونَ	يَقُولاَنِ	يَقُولُ	Gaib
Onlar diyorlar	O ikisi diyor	Diyor
يَقُلْنَ	تَقُولاَنِ	تََقُولُ	Gaibe
Onlar diyorlar	O ikisi diyor	Diyor
تَقُولُونَ	تَقُولاَنِ	تَقُولُ	Muhatab
Siz diyorsunuz	Siz ikiniz diyorsunuz	Sen diyorsun
تَقُلْنَ	تَقُولاَنِ	تَقُولِينَ	Muhataba
Siz diyorsunuz	Siz ikiniz diyorsunuz	Sen diyorsun
نَقُولُ	نَقُولُ	أَقُولُ	Mütekellim
Biz diyoruz	Biz ikimiz diyoruz	Ben diyorum

Ecvef fiilin emri hazır çekimi: Ecvef fiilin emri hazırının çekimi şu şekildedir: Her zaman olduğu gibi, muzari fiil çekim tablosunun muhatab ve muhataba sigasından emri hazır yapılır. İki sakin harfin yan yana geldiği yerlerde, illetli harf olan ilk sakin harf atılır.

Mesela, قَالَ  fiilinin emri hazırını yapalım: قَالَ  fiilinin muzari çekim tablosundaki muhatab ve muhataba sigaları  تَقُولُ  ve  تَقُولِينَ şeklindedir. Bunlardan emri hazırlar şu şekilde elde edilir:  قَالَ fiilinin muhatabı تَقُولُ şeklindedir. Emr-i hazırın yapılışı konusundan hatırlayacağınız üzere: İlk önce baştaki muzaraat harfi atılır: قُولُ olur. Sonra Müfred muhatab cezimlenir قُولْ olur. Daha sonra iki sakin harf, yani harekesiz vav ve cezimli lam yan yana geldiğinden, illetli harf olan ilk sakin harf atılır ve emir قُلْ şeklinde olur.

قُلْ

قُولْ

قُولُ

تَقُولُ

قَالَ

Muhatabası da şu şekilde yapılır: قَالَ fiilinin muhatabası تَقُولِينَ şeklindedir. Emr-i hazırın yapılışı konusundan hatırlayacağınız üzere: Baştaki muzaraat harfi atılır,  قُولِينَ  olur. Sondaki nun düşürülür, قُولِي olur. İki sakin harf, yan yana gelmediği için bu şekilde kalır.

قُولِي

قُولِينَ

تَقُولِينَ

قَالَ

Şimdi tabloda  قَالَ fiilinin emri hazır çekimini görelim:

Cem’i	Müsenna	Müfred
قُولُوا	قُولاَ	قُلْ	Muhatab
Sizler deyin	Siz ikiniz deyin	De
قُلْنَ	قُولاَ	قُولِى	Muhataba
Sizler deyin	Siz ikiniz deyin	De