Tecvid Dersleri

Hükmür’ Ra TECVİDİ ÖRNEKLERİYLE

28 hece harfi içinde “Ra ( ر)” nın okunma hükümleri, diğer
harflerin hepsinden çoktur. Kıraat-ı İmam Asım ve rivayet-i Hafs’a göre
“Ra” harfinin -12- türlü okunma yeri vardır. Şöyleki: Ra harfi beş yerde
kalın, dört yerde ince okunur. Üç yerde de hem ince ve hem de kalın
okumak caiz olur. Şimdi bunları birer birer görelim:
a- Ra harfinin kalın okunduğu yerler:
1- Ra’nın harekesi üstün veya ötre olduğu zaman:
فِرَاشًا ) ,(رَزَقَ ) ,(آاَفِرُونَ ) ) gibi.
2- Ra sakin olup, makabli üstün veya ötre olduğu zaman:
بَرْْقٌ ) ,(قَرْيَةٌ ) ,(بِالْعُرْفِ ) ) gibi.
3- Ra sakin, makabli de sakin olup onun makabli üstün veya ötreli
olduğu zaman: ( خُسْرٌ ) ,(عُسْرٌ ) ,(بِالصَّبْرِ ) kelimeleri vakıf halinde.
4- Ra sakin olup makablinde arızî bir esre bulunursa. Arızî esre:
Altında bulunduğu harfle okunmaya başlandığı zaman var olan, bir
evvelki harf ile birlikte okunduğu zaman ise ortadan kalkan esredir. Vasıl
(Bak. Sh: 25) hemzelerinin harekeleri arızîdir.
.(اِرْجِعِى ) ,(اِنِ ارْتَبْتُمْ ) ,(لِمَنِ ارْتَضَى )

5- Esreden sonra sakin olarak bulunan Ra’dan sonra istila
harflerinden birisi gelirse. Kur’an-ı Kerim’de, bu durumda bulunan
kelimeler şunlardır: ( (مِرْصَادًا -لَبِالْمِرْصَادِ -اِرْصَادًا -قِرْطَاسٌ -فِرْقَةٌ
b- Ra harfinin ince okunduğu yerler:
1- Ra’nın kendisi esreli olduğu zaman: ( (رِجَالٌ -يُرِيدُ
2- Ra sakin, makabli esreli olunca: ( (مِرْفَقًا -فَاصْبِرْ -فَكَبِّرْهُ
3- Ra sakin, makabli de sakin, onun makabli esreli olduğu zaman:
قَدِيرٌ ) ,(حِجْرٌ ) ,(بَصٍيرٌ ) ,(اَلذِّآْرُ ) ) kelimeleri vakıf halinde.
4- Ra sakin olup makablinde harf-i lin olan ye harfi bulunduğu
zaman. Vakıf halinde ( سَيْرٌ ) ,(خَيْرٌ ) kelimeleri gibi.
c- Ra harfinin hem kalın hem de ince okunmasının caiz olduğu
yerler:
1- Esreden sonra vaki olan sakin Ra’dan sonra, istila harflerinden
biri esreli olarak bulunursa. Bunun Kur’an-ı Kerim’de tek misali vardır.
Şuara süresi ayet: (آُلُّ فِرْقٍ ) 63
2- Ra sakin, makablinde sad ( ص) ve tı ( ط) harflerinden biri de
kendileri sakin makablileri esreli olarak vaki olduğu zaman: ( مِنْ مِصْرَ ) ve
عَيْنَ الْقِطْرِ ) ) kelimelerinde olduğu gibi. ( مِصْرَ ) kelimesinin vakıf halinde
kalın ( اَلْقِطْرِ ) kelimesinin de vakıf halinde ince okunması tercih
edilmiştir.
3- Kelimenin aslına delalet etmek bakımından ince; vakıf halinde
makabline nazaran kalın okunan ra’lar: ( أَنْ أَسْرِ أََنْ أَسْرِى ) gibi. Genel
kaide uyarınca, vakıf halinde bu kelimelerdeki Ra’ların kalın okunması
gerekir. Ancak, bu kelimelerin asılları itibariyle sonlarında bulunan ve
fakat yazıda görünmeyen ye’lere işaret etmek üzere ince okunmaları da
caiz görülmüştür. Fakat kalın okumak efdaldir.
Ra harfi, idgamlı veya şeddeli bulunduğu zaman ikinci Ra nazar-ı
itibara alınır. İkinci Ra kalın okunuyorsa birincisi de kalın, yok ince
okunuyorsa birincisi de ince okunur. ( شّرِّ ) kelimesindeki Ra’lar ince, (
يَفِرُّ ) dakiler de kalın okunur.
Hükmü: Vacibtir.

RÂ’NIN HÜKÜMLERİ

            Râ harfi kendi harekesine göre veya kendinden önceki ya da sonraki harfin harekesine göre bazen ince, bazen kalın, bazen hem ince hem kalın olmak üzere üç şekilde okunabilme özelliğine sahiptir.

            Âsım kırâatının Hafs rivâyetine göre Râ harfinin, beş yerde mutlak kalın, dört yerde mutlak ince, üç yerde de hem ince hem de kalın okunması câizdir.

A)    R  ( ر )HARFİNİN KALIN OKUNDUĞU YERLER:

Râ harfinin mutlak kalın okunduğu durumlara “Tefhîm” adı verilir.

1) Râ harfinin harekesi üstün veya ötre olursa mutlaka kalın okunur.

صَدْرُكَ ، أَلرُّوحُ ، رُحَمَاءُ ، بِرَسُولٍ ، رَزَقَ ، أَلرَّحِيمُ

2- Râ sâkin, kendinden önceki harfin harekesi üstün veya ötre olursa

مَرْيَمُ ، فِي اْلأَرْضِ ، قَرْيَةٌ ، كُرْسِيُّ ، بِالْعُرْفِ ، مُرْدِفِينِ

3- Hem râ, hem de râ’dan önceki harf sâkin ise bir önceki harfin harekesine itibar edilerek, üstün veya ötre ise râ  kalın okunur.

شَهْرْ ، بِالصَّبْرْ ، يُسْرْ ، فَجْرْ ، شَكُورْ ، أَلصُّدُورْ ، حِمارْ ، أَلدَّارْ

4- Râ sâkin, kendinden önceki harfin harekesi de ârizî esre olursa, râ harfi yine kalın okunur. Ârizî esre harfin aslında olmayan esre demektir.

إِنِ ارْتَبْتُمْ ، إِرْجِعِي ، لِمَنِ ارْتَضَي ، رَبِي ارْجِعُونِي، أَمِ ارْتَابُو

5- Râ sâkin, Ra’dan önceki harfin harekesi aslî esre olur ve râ’dan sonra istilâ  (خ ، ص ، ض ، ط ، ظ ، غ ، ق) harflerinden birisi gelirse kalın okunur.

فِرْقَةٍ ، إِرْصَادًا ، قِرْطَاسٍ ، مِرْصَادً ، لَبِالْمِرْصَادِ

B)  R  ( ر )HARFİNİN İNCE OKUNDUĞU YERLER:

Râ harfinin mutlak olarak ince okunduğu durumlara terkîk denir. Harfi mahrecinde cılız düşürmeye ve onun sıfatını zayıflatmaya “Terkîk” denir.

1- Râ harfinin kendi harekesi esre olursa ince okunur.

رِجَالٌ ، وَاضْرِبُوا ، بِالْبِرِّ ، بِحُورٍ عِينٍ ، رِزْقًا ، فَذْكُرِ اسْمَ ،

2- Râ harfi sâkin, kendinden önceki harfin harekesi de esre olursa râ harfi yine ince okunur.

وَ اسْتَغْفِرْهُ ، فَكَبِّرْهُ ، فِي مِرْيَةٍ ، فَاصْبِرْ ، وَ أَنْذِرْ ، أُحْصِرْتُمْ

3- Râ harfi sâkin, kendinden önceki de sâkin ise bir önceki harfin harekesine bakılır. Eğer o harfin harekesi esre ise râ harfi yine ince okunur.

أَلذِّكْرْ ، حِجْرْ ، سِحْرْ ، وَ لآ بِكْرْ، بَصِيرْ ، قَدِيرْ ، كَثِيرْ ، خَبِيرْ

4- Râ harfi sâkin, kendinden önceki harf de harf-i lîn olan yâ ( ي ) olur ve vakfedilecek olunursa râ harfi yine ince okunur.

خَيْرْ ، سَيْرْ ، عُزَيْرْ ، طَيْرْ

C)   R  ( ر )HARFİNİN HEM İNCE HEM KALIN OKUNABİLDİĞİ YERLER:

Râ harfini bazı durumlarda bir kısım kırâat imamları ince diğer bir kısmı da kalın olarak okumuştur. Dolayısıyla râ harfini bu gibi yerlerde hem kalın hem de ince okumak câizdir.

1-    Râ sâkin, kendinden önceki harf esreli olduğunda kural gereği râ ince okunur. Ancak böyle bir durumda râ’dan sonra esreli bir istilâ harfi geliyorsa hem ince hem de kalın okunması câizdir.

كُلُّ فِرْقٍ

2- Râ harfi sâkin olur, kendinden önce de yine sâkin olarak sad ( ص )  veya tı  ( ط )harflerinden biri bulunur, ayrıca bu ikisinden önce de esreli başka bir harf gelirse râ harfi ince veya kalın olarak okunabilir.

عَيْنَ الْقِطْرْ ، أُدْخُلُوا مِصْرْ

3- Kur’ân-ı Kerîm’de geçen şu durumlarda da râ harfini hem ince hem de kalın okumak câizdir.

يَسْرْ ، أَنْ أَسْرْ ، فَأَسْرْ


Tecvid programı
tecvid dersleri
tecvid nedir
tecvid kuralları
tecvid öğreniyorum
tecvid kurallari
tecvid kaideleri
tecvid kuralları yazılı

İlgili Makaleler