Arapça GramerArapça Gramer Kitabı Online Fihrist

Mezid Fiiller Tefaul Babı

 

5) TEFÂUL (تَفَاعُل)  BÂBI

Sülâsî fiilin başına bir تَ harfi ile fâel fiili ile aynel fiili arasına bir elif ilavesiyle yapılır.

Masdar

Muzâri

Mâzî

تَفَاعُلاً

يَتَفَاعَلُ

تَفَاعَلَ

تَبَاعُداً

يَتَبَاعَدُ

تَبَاعَدَ

uzaklaşmak uzaklaşıyor

uzaklaştı

Gayesi: Bu bab iki veya daha çok kişiler arasındaki işbirliğini anlatır.

تَبَاعَدَ خَالِدٌ وَجَمَالٌ.

Halit ve Cemal uzaklaştı

تَصَالَحَ الْقَوْمُ.

Kavim (o topluluk) barıştı

تَفَاعُل  bâbından bazı fiiller yapmacığı bildirir.  Örnek:

مَرِضَ

hastalandı

تَمَارَضَ

yalancıktan hasta oldu (hasta gibi göründü)

مَاتَ

öldü

تَمَاوَتَ

ölü gibi göründü

جَهِلَ

cahil oldu

تَجَاهَلَ

cahil gibi göründü

تَفَاعُل   bâbı bazende üç harfli fiilin manasında şiddet ifade eder.  Örnek:

سَقَطَ

düştü

تَسَاقَطَ

şiddetle düştü

(تَفَاعُل) bâbının Mâzî Çekimi:

تَبَاعَدُوا

تَبَاعَداَ

تَبَاعَدَ

uzaklaştı

تَبَاعَدْنَ

تَبَاعَدَتَا

تَبَاعَدَتْ

 

 

 

تَبَاعَدْتَ…   

 

             Mâzî Meçhûl Çekimi

 

تُبُوعِدُوا

تُبُوعِداَ

تُبُوعِدَ

uzaklaşıldı

تُبُوعِدْنَ

تُبُوعِدَتَا

تُبُوعِدَتْ

 

 

تُبُوعِدْتَ

 
             

Görüldüğü gibi mâzî meçhûl yapılışta kaide: Başa eklenen تَ harfi ile fael fiil ötre yapılır, araya ilave edilen elif (ا) harfi vâv (و) harfine çevrilir ve sondan ikinci harf esre okunur.

  

Muzâri Çekimi                                                    

يَتَبَاعَدُونَ

يَتَبَاعَدَانِ

يَتَبَاعَدُ

uzaklaşıyor

يَتَبَاعَدْنَ

تَتَبَاعَدَانِ

تَتَبَاعَدُ

 

 

 

تَتَبَاعَدُ…

 

    Muzâri Meçhûl Çekimi

يُتَبَاعَدُونَ

يُتَبَاعَدَانِ

يُتَبَاعَدُ

uzaklaşılıyor

يُتَبَاعَدْنَ

تُتَبَاعَدَانِ

تُتَبَاعَدُ

 

 

تُتَبَاعَدُ

 

Bu bâbın meçhûlleri az kullanılır.

                                            Emr-i Hâzırı  

تَبَاعَدُوا

تَبَاعَدَا

تَبَاعَدْ

uzaklaş

Muhâtab

تَبَاعَدْنَ

تَبَاعَدَا

تَبَاعَدِي

 

Muhâtaba
             

İsm-i Fâili  مُتَبَاعِدٌ  uzaklaşan       İsm-i Mef’ûlمُتَبَاعَدٌ   uzaklaşılan

Nâkıs Tefâaul’un Çekimi:    تَناَسَى (unutmuş gibi göründü)

Mâzî تَناَسَى İsm-i Fâil مُتَناَسٍ
Muzâri يَتَناَسَى İsm-i Mef’ûl  مُتَناَسىً
Emir  تَناَسَ Masdar تَناَسٍ

Cümle Örnekleri:

1- اِشْتَرَى الرَّجُلُ دُكاَّنَيْنِ مُتَجاَوِرَيْنِ – إِنْ تَتَواَضَعْ يَحْتَرِمْكَ الناَّسُ.

2- مَتَى يَنْظُرِ الْمَرْءُ إِلَى الْحَياَةِ بِتَفاَؤُلٍ يَنْجَحْ فِي التَّغَلُّبِ عَلَى مَتاَعِبِهاَ.

3- أَيْنَماَ تُصاَدِفْ مِنْ فَشَلٍ تَدْرُسْ أَسْباَبَهُ – ماَ تُقاَبِلْ مِنْ مَواَقِفِ الْحَياَةِ يُكْسِبْكَ الْخِبْرَةَ.

4- تَقاَبَلَ الْفَرِيقاَنِ – ماَ أَحْسَنَ أَنْ يَتَعاَوَنَ الْمُسْلِمُونَ – ماَ أَحْسَنَ تَعاَوُنَ الْمُسْلِمِينَ.

5- اَلضُّيُوفُ يَتَناَوَلُونَ الطَّعاَمَ فِي الْمَطْعَمِ فَلاَ تَتَناَوَلاَهُ فِي غُرْفَتِكُماَ.

6- تَباَدَلَ الْفَرِيقاَنِ الْأَماَكِنَ – أَ كُنْتَ تُرِيدُ أَنْ تَتَناَوَلَ الطَّعاَمَ ؟ لاَ ، لَمْ أَكُنْ أُرِيدُ تَناَوُلَهُ.

Tercüme:

1- Adam birbirine komşu iki dükkan satın aldı. Mütevazi olursan insanlar sana hürmet eder.

2- Kişi ne zaman hayata iyimserlikle bakarsa yorgunluklara galib gelmede başarılı olur.

3- Her nerede başarısızlıkla karşılaşırsan sebeblerini incele. Hayat şartlarından neyle karşılaşırsan sana tecrübe kazandırır.

4- İki takım karşılaştı. Müslümanların birbirleriyle yardımlaşması ne kadar güzel. (Aynı mana masdarla kurulmuş).

5- Misafirler lokantada yemek yiyor, ikiniz odanızda yemeyin.

6- İki takım yerleri değişti. Yemek yemek istiyor muydun? Hayır yemek istemiyordum.

TEFÂUL BÂBI İLE İLGİLİ AYETLER

1- وَالْعَصْرِ ¯ إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ ¯ إِلاَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ .

(103/ASR, 1, 2, 3). Asra yemin ederim ki, insan gerçekten ziyan içindedir. Bundan ancak iman edip iyi ameller işleyenler, birbirlerine hakkı tavsiye edenler ve sabrı tavsiye edenler müstesnadır.

asır, yüzyıl, ikindi vakti, zaman, devir

اَلْعَصْرُ

birbirine tavsiye etmek

َتَوَاصَى يَتَواَصَى

iyi işler

اَلصَّالِحَاتُ

       

2- تَعْرِفُ فِي وُجُوهِهِمْ نَضْرَةَ النَّعِيمِ ¯ يُسْقَوْنَ مِنْ رَحِيقٍ مَخْتُومٍ ¯ خِتَامُهُ مِسْكٌ وَفِي ذَلِكَ فَلْيَتَنَافَسِ الْمُتَنَافِسُونَ .

(83/MUTAFFİFİN 24, 25, 26). (Cennette) Onların yüzünde nimetlerin sevincini görürsün. Kendilerine mühürlü hâlis bir içki içirilir. Onun içiminin sonunda misk kokusu vardır. İşte yarışanlar ancak onda yarışsınlar.

içmek

سَقَى يَسْقِي سَقْياً

sevinç, parlaklık, neşe

نَضْرَةٌ

yarışmak, müsabaka yapmak

تَناَفَسَ يَتَناَفَسُ تَناَفُساً

güzel koku

مِسْكٌ

yarışanlar, müsabaka yapanlar

اَلْمُتَنَافِسُونَ

en iyi şarap (içecek)

اَلرَّحِيقُ

onun sonu (onun son içimi, son yudumu misk kokusu verir mealinde)

خِتَامُهُ

üzeri mühürlenmiş manasında olup onlardan başka hiçbir kimsenin mührünü açamaması demektir.

مَخْتُومٌ

         

3- وَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ يَتَسَاءَلُونَ .

(37/SAFFAT, 27). (İşte bu duruma düştükleri vakit) onlardan bir kısmı diğerlerine yönelir,  birbirlerini sorumlu tutmaya çalışırlar.

yöneldi, geldi

أَقْبَلَ يُقْبِلُ إِقْباَلاً

birbirlerine sordu, soruşturdu, sorumlu tutmaya çalıştı

تَساَءَلَ يَتَسَاءَلُ تَساَءُلاً

4- يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ .

(49/HUCURÂT, 13). Ey insanlar! Doğrusu biz sizi bir erkekle bir dişiden yarattık. Ve birbirinizle tanışmanız için sizi kavimlere ve kabilelere ayırdık. Muhakkak ki Allah yanında en değerli olanınız, O’ndan en çok korkanınızdır. Şüphesiz Allah bilendir, her şeyden haberdardır.

 

ذَكَرٌ ج ذُكُورٌ

erkek

أُنْثَى ج  إِناَثٌ

kadın

أَكْرَمَ

en değerli  

شَعْبٌ ج شُعُوبٌ

millet

قَبِيلَةٌ ج قَبَائِلَ

kabile

تَعاَرَفَ يَتَعاَرَفُ

tanışmak

لِتَعَارَفُوا

tanışmanız için (aslı لِتَتَعَارَفُوا )

5- إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي مَقَامٍ أَمِينٍ ¯ فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ ¯ يَلْبَسُونَ مِنْ سُنْدُسٍ وَإِسْتَبْرَقٍ مُتَقَابِلِينَ.

(44/DUHAN, 51, 52, 53). Müttakîler ise hakikaten emin (güvenilir) bir makamda, cennetlerde ve pınar başlarındadırlar. İnce ipekten ve parlak atlastan giyerek karşılıklı otururlar.

kalın ipek, atlas

اَلْإِِسْتَبْرَقُ

ince ve halis dokunmuş ipek

اَلسُّنْدُسُ

 

 

karşılıklı, karşı karşıya

اَلْمُتَقَابِلُ

           

İlgili Makaleler