Arapça Gramer

Muttasıl Zamirler

 

MUTTASIL (BİRLEŞİK) ZAMİRLER

Kelimeye bitişik zamire muttasıl zamir denir. Muttasıl zamir fiile birleştiği gibi isimlerin ve (harf-i cer gibi) harflerin de sonuna birleşir.

Fiillerin sonuna birleşen şahıs zamirleri o cümlenin fâili olur. Şimdiye kadar gördüğümüz mâzî fiillere birleşen zamirler hep fâil muttasıl şahıs zamirleridir. Örneğin;

كَتَبْناَ (Biz yazdık) ve كَتَبْتُ (Ben yazdım) fiilindeki تُ  ve ناَ zamirleri fâildir. Halbuki fâilin harekesi merfû (zamme) hükmündedir. Ancak zamirler mebnî olduklarından mahallen merfûdurlar (son harflerinin harekesi mahalleri itibariyle ötre konumundadır).

كَتَبْناَ   الدَّرْسَ

Dersi yazdık.

Mef’ûl  Fiil+Fâil

 

Fiillere birleşen fâil muttasıl zamirler hatırlanacağı gibi toplu olarak şöyledir:

 

Cem

Tesniye

Müfred

 

Müzekker

وُا

اَ

 

Gâib

 

(Onlar)

(O ikisi)

(O)

 

Müennes

ْنَ

تاَ

 

Gâibe

           

 

Müzekker

تُمْ

تُماَ

تَ

Muhâtab

 

(Sizler)

(Siz ikiniz)

(Sen)

 

Müennes

تُنَّ

تُماَ

تِ

Muhâtaba

 

Müz + Müe

ناَ

ناَ

تُ

Mütekellim

 

(Bizler)

(İkimiz)

(Ben)

 

Fiillere birleşen bu fâil zamirler isimlere birleşmez. Aşağıda söz konusu edeceğimiz zamirler ise hem isimlerin sonuna hem de mef’ûl zamirler olarak fiillerin sonuna birleşirler:

 

a) İsimlerin sonuna birleşen muttasıl zamirler:

İsimlerin sonuna birleşen zamirler, isim tamlaması [muzâf (tamlanan)-muzâfun ileyh (tamlayan)] şeklinde o ismin kime ait olduğunu bildirir. Sonuna zamir alan kelime ise artık harf-i tarif almaz. Çünkü zaten belirli hale gelmiştir. Örnek:

(Senin kalemin)             قَلَمُكَ

                                             M. ileyh  Muzâf

İsimlerin sonuna eklenen birleşik zamirlerin tablo halinde gösterimi şu şekildedir:

 

Çekim Tablosu

 

 

Cem

Tesniye

Müfred

 

 
Müzekker

قَلَمُهُمْ

قَلَمُهُماَ

قَلَمُهُ

Gâib
 

Onların kalemi

O ikisinin kalemi

Onun kalemi

 
Müennes

قَلَمُهُنَّ

قَلَمُهُمَا

قَلَمُهَا

Gâibe
                       

 

Müzekker

قَلَمُكُمْ

قَلَمُكُمَا

قَلَمُكَ

Muhâtab  
 

Sizin kaleminiz

İkinizin kalemi

Seninkalemin

   
Müennes

قَلَمُكُنَّ

قَلَمُكُمَا

قَلَمُكِ

Muhâtaba
                       

 

Müz+ Müe

قَلَمُناَ

قَلَمُناَ

قَلَمِي

Mütekellim
 

Bizim kalemimiz

İkimizin kalemi

Benim kalemim

 
                 

 

Not: Zamirlerin harekesi değişmez fakat zamirden önceki ismin harekesi fâil mef’ûl vs. oluşuna yani cümledeki yerine göre hareke alır. Ancak mütekellim yâ’sı (ي) birleşen ismin son harfinin harekesi her durumda esre olarak harekelenir. (مَدْرَسَتِي) okulum, (صَدِيقِي) arkadaşım gibi.

Cümle Örnekleri:

حَضَرَ وَلَدُكَ مِنَ الْمَدْرَسَةِ.

Çocuğun okuldan geldi (fâil).

وَجَدَ أحْمَدُ قَلَمَهُ.

Ahmed kalemini buldu (meful).

كَتَبَ أَحْمَدُ دَرْسَهُ بِقَلَمِكَ.

Ahmed dersini senin kaleminle yazdı (mefulün bih gayr-i sarih).
 

وَضَعَ كِتاَبَهُ عَلَى الطاَّوِلَةِ.

(O) kitabını masaya koydu.  
 

فَتَحْناَ باَبَهُ.

(Onun) kapısını açtık.  
 

وَهَبَ خاَلِدٌ حَياَتَهُ لِلدِّينِ.

Halit hayatını din için bağışladı.  
 

أَخَذْنَ  كُتُبَهُنَّ.

Kitaplarını aldılar.  
 

شَرِبْتُ الشاَّىَ مَعَ صَديِقيِ.

Arkadaşımla çay içtim.  
 

فَتَحْناَ أَبْواَبَهُمْ.

Kapılarını açtık.  
 

قَرَأْتُ كُتُبِي فِي الْبَيْتِ.

Evde kitaplarımı okudum.  
 

رَكِبْتُ سَياَّرَتِي.

Arabama bindim.  
         

F Zamirle birleşen isimlerin harf-i cerden sonra geldikleri takdirde, isimler esre olsa da zamirlerin harekesinin değişmeyeceği unutulmamalıdır. Sadece gâiblerdeki (he ه ) li zamirlerin (ه) harflerinin harekesi ses uyumundan dolayı esre olur. Diğeriyle karıştırılmaması için gâibe müennes olduğu gibi kalır:

 

Çekim Tablosu

 

 
 

Cem

Tesniye

Müfred

 
Müzekker

إِلَى بَيْتِهِمْ

إِلَى بَيْتِهِماَ

إِلَى بَيْتِهِ

Gâib
 

Onların evine

İkisinin evine

Onun evine

 
Müennes

إِلَى بَيْتِهِنَّ

إِلَى بَيْتِهِماَ

إِلَى بَيْتِهاَ

Gâibe

 

Müzekker

إِلَى بَيْتِكُمْ

إِلَى بَيْتِكُماَ

إِلَى بَيْتِكَ

Muhâtab
 

Sizin evinize

İkinizin evine

Senin evine

 
Müennes

إِلَىبَيْتِكُنَّ

إِلَى بَيْتِكُمَا

إِلَى بَيْتِكِ

Muhâtaba
           

 

Müz + Müe

إِلَى بَيْتِنَا

إِلَى بَيْتِنَا

إِلَى بَيْتىِ

Mütekellim

 

Bizim evimize

İkimizin evine

Benim evime

 
               

Karşılaştırmalı Cümle Örnekleri:

 

ذَهَبَ الْجاَرُ إِلَى بَيْتِكَ.

Komşu senin evine gitti.
 

ذَهَبَ الْجاَرُ إِلَى بَيْتِهِ.

Komşu (kendi) evine gitti.
 

مَتَى ذَهَبَ عَمُّكَ إِلَى بَيْتِهِ؟

Amcan ne zaman evine gitti?
 

ذَهَبَ عَمِّي إِلَى بَيْتِهِ صَبَاحاً.

Amcam evine sabahleyin gitti.
 

مِنْ أَيْنَ حَضَرْتَ إِلَى أَيْنَ ذَهَبْتَ ؟

Nereden geldin nereye gittin?
 

حَضَرْتُ مِنَ الْمَدْرَسَةِ وَذَهَبْتُ  إِلَى خَالَتِي.

Okuldan geldim ve teyzeme gittim.
 

طَلَبَ أَحْمَدُ مِنْ واَلِدِهِ الدَّراَّجَةَ.

Ahmet babasından bisiklet istedi.
 

طَلَبَ الْأَوْلاَدُ مِنْ واَلِدِهِمُ الْفُلُوسَ.

Çocuklar babalarından para istediler.
 

كَتَبوُا دُرُوسَهُمْ فِي صَفِّهِمْ.

(Onlar) derslerini sınıflarında yazdılar.
 

جَلَساَ فِي سَياَّرَتِهِماَ.

(O ikisi) arabalarında oturdular.
 

وَضَعَ كُتُبَهُ عَلَى الطاَّوِلَةِ.

Kitaplarını masanın üzerine koydu.
 

وَضَعَ كُتُبَهُ فِي حَقِيبَتِهِ.

Kitaplarını çantasına koydu.

نَزَلْنَ مِنْ سَياَّرَتِهاَ.

(O bayanlar) o (bayan)ın arabasından indiler.  

فَكَّرْناَ فِي حاَلِكُمْ.

Haliniz hakkında düşündük[3].  

ماَ هِواَيَتُكَ ؟ هِواَيَتيِ الرَّسْمُ وَ الصِّحاَفَةُ.

Hobin nedir? Hobim resim ve gazeteciliktir.

 

اَلتَّلاَمِيذُ ذَهَبُوا إِلَى مَداَرِسِهِمْ فِي سَعاَدَةٍ.

Öğrenciler okullarına saadet (mutluluk) içinde gittiler.

 

طَلَبَ أَحْمَدُ وَ عاَدِلٌ مِنْ واَلِدِهِماَ الدَّراَّجَةَ.

Ahmet ve Adil babalarından bisiklet istediler.

 
       

b) Fiillerin sonuna birleşen muttasıl zamirler:

Söz konusu bu birleşik zamirler fiillerin sonuna birleştiği takdirde o cümlenin mef’ûlü olurlar. Mâzî fiilin her sigasının sonuna gelebilecek mef’ûl zamirlerin çekim tablosunu كَتَبَ  fiilinde şöyle gösterebiliriz:

 

Cemi

Tesniye

Müfred

 
Müzekker

كَتَبَهُمْ

كَتَبَهُمَا

كَتَبَهُ

Gâib
 

Onları/onlara yazdı

O ikisini/o ikisine yazdı

Onu/ona yazdı

 
Müennes

كَتَبَهُنَّ

كَتَبَهُماَ

كَتَبَهاَ

Gâibe
                 

 

 

Müzekker

كَتَبَكُمْ

كَتَبَكُماَ

كَتَبَكَ

Muhâtab
 

Sizi/size yazdı

İkinizi/ikinize yazdı

Seni/sana yazdı

 
Müennes

كَتَبَكُنَّ

كَتَبَكُماَ

كَتَبَكِ

Muhâtaba
               

 

Müz + Müe

كَتَبَنَا

كَتَبَنَا

كَتَبَنِى

Mütekellim
 

Bizi/bize yazdı

İkimizi/ikimize yazdı

Beni/bana yazdı

 
                 

Burada çekilen tablo كَتَبَ fiiline aittir. Fiilin diğer tüm siygalarına bu zamirler eklenebilir. Ancak fiillerin sonuna birleşen şahıs zamirleri (fâil zamirler) ile mef’ûl zamirler karıştırılmamalıdır. Örneğin;  كَتَبْناَ (Biz yazdık) ve كَتَبْتُ (Ben yazdım) fiilindeki تُ  ve ناَ zamirleri fâildir.

كَتَبْناَ      الدَّرْسَ.

Dersi yazdık.

                 Mef’ûl  Fiil+Fâil

 

كَتَبْناَهُ.

Onu (dersi) yazdık.
                         Fiil+Fâil+Mef’ûl

 (كَتَبْناَهُ) kelimesindeki (هُ) zamiri ise mef’ûldür. Diğer örnekler:

كَتَبْتُكَ Seni yazdım. كَتَبْتَهُ Onu yazdın.

شَرِبْتَهُ

Onu  içtin.

وَجَدْتُنَّهُمْ

Onları buldunuz.
           

ise muttasıl meful zamirdir.  هُمْ muttasıl fâil zamir, تُنَّ ibaresinde وَجَدْتُنَّهُمْMesela;  

Kâide: a) Fâil durumunda olan gâib cemi müzekker zamirini (وا), mef’ûl zamire bağlarken cemi alâmeti olan vav ve elifin elifi düşer:

وَجَدوُهُ

Onu buldular.

وَجَدوُهُمْ

Onları buldular.

شَرِبوُهُ

Onu içtiler.

كَتَبوُكُمْ

Sizi yazdılar.

b) Muhâtab cemi müzekkerin son harfi olan cezimli mimin (تُمْ  ) cezmini kaldırıp ötre ve vav koymak suretiyle meful zamire bağlarız. Yani تُمْ fâil zamirine bir başka mef’ûl zamirin bitişmesi halinde geçiş, mime eklenen bir vâv ile yapılır:

وَجَدْتُمُوهُ Onu buldunuz. وَجَدْتُمُوهُمْ Onları buldunuz.
شَرِبْتُمُوهُ Onu içtiniz.

سَمِعْتُمُوهُ

Onu duydunuz.

 

c) كَتَبَنِِى (beni yazdı) de yeralan ن harfine Arapça’da nûn-u vikâye (koruyucu nun) denir. Fiil, muttasıl mütekellim zamiri olan ي ile birleştiğinde araya bir ن gelir. كَتَبَنِي örneğindeki ن  harfi üstünle biten fiilin sonunu esreden korumuştur:

وَجَدْتَنيِ Beni buldun. كَتَبْتُنَّنيِ Beni yazdınız.
وَجَدوُنيِ Beni buldular.

سَمِعْتُمُونيِ

Beni duydunuz.
         

d) Muttasıl…هُمْ  ve…كُمْ   zamirlerinden sonra hemze-i vasıl’dan olan harfi tarif gelirse geçiş, sonlarındaki sakin mimlerin ötre ile harekelenmesi ile olur.

شَكَرَكُمُ الرَّجُلُ.

Adam size teşekkür etti.

شَكَرَهُمُ الرَّجُلُ.

Adam onlara teşekkür etti.

مَنَحَكُمُ اللَّهُ هَذِهِ السَّعاَدَةَ.

Allah size bu saadeti bağışladı.

مَنَحَهُمُ اللَّهُ هَذِهِ النِّعْمَةَ.

Allah onlara bu nimeti bağışladı.

Karşılaştırmalı Cümle Örnekleri:

 

مَنَحَناَ اللَّهُ هَذِهِ الْفُرْصَةَ.

Allah bize bu fırsatı bağışladı.
 

شَكَرَناَ الرَّجُلُ فِي سَعاَدَةٍ.

Adam bize saadet içinde teşekkür etti.
 

شَكَرْتُمُوناَ فِي سَعاَدَةٍ.

Bize saadet içinde teşekkür ettiniz.
 

شَكَرْتُمُونِي فِي سَعاَدَةٍ.

Bana saadet içinde teşekkür ettiniz.
 

شَكَرْتُمُوهُ فِي سَعاَدَةٍ.

Ona saadet içinde teşekkür ettiniz.
 

شَكَرْتُمُوهاَ فِي سَعاَدَةٍ.

Ona saadet içinde teşekkür ettiniz.
 

شَكَرْتُمُوهُنَّ فِي سَعاَدَةٍ.

O (baya)nlara saadet içinde teşekkür ettiniz.
 

هَلْ رَكِبَ التِّلْمِيذُ الدَّراَّجَةَ ؟

Öğrenci bisiklete bindi mi?
 

نَعَمْ ، رَكِبَهاَ.

Evet, ona bindi.
 

كَيْفَ رَكِبَ التِّلْمِيذُ الدَّراَّجَةَ ؟

Öğrenci bisiklete nasıl bindi?
 

رَكِبَهاَ التِّلْمِيذُ كَثِيراً.

Öğrenci ona çok bindi.
 

ماَذاَ لَعِبَ الْفَرِيقُ ؟

Takım ne oynadı?
 

لَعِبَ الْفَرِيقُ الْمُباَراَةَ.

Takım maç oynadı.
 

هَلْ قَرَأُوا الْقِصَّةَ ؟

Hikayeyi okudular mı?
 

نَعَمْ ، قَرَأُوهاَ.

Evet onu okudular.
 

هَلْ فَتَحُوا الْكُتُبَ ؟

Kitapları açtılar mı?
 

نَعَمْ ، فَتَحُوهاَ.

Evet onları açtılar
 

سَأَلْناَهُ عَنْ حاَلِهِ.

Ona durumu (hali) hakkında sorduk.
 

نَصَرَكَ صَدِيقُكَ.

Arkadaşın sana yardım etti.
 

نَفَعَنِي الدَّواَءُ.

İlaç bana fayda verdi.
 

نَفَعَنِي إِجْتَهاَدِي.

Çalışmam bana fayda verdi.
 

شاَهَدْتُهُ[5] وَ أَصْدِقاَءَهُ فِي السُّوقِ.

Onu ve arkadaşlarını çarşıda gördüm.
 

ماَذاَ شاَهَدْتَ فِي الْحَدِيقَةِ ؟

Bahçede ne gördün?
 

شاَهَدْتُكَ فِي الْحَدِيقَةِ.

Bahçede seni gördüm.
 

شاَهَدْتَنِي فِي الْحَدِيقَةِ.

Bahçede beni gördün.
 

مَتَى زاَرَ واَلِدُكَ الطَّبِيبَ ؟

Baban doktoru ne zaman ziyaret etti? 
 

مَتَى زاَرَتْ واَلِدَتُكَ الطَّبِيبَ ؟

Annen doktoru ne zaman ziyaret etti?
 

زاَرَتْ واَلِدَتِي الطَّبِيبَ أَمْسِ.

Annem doktoru dün ziyaret etti.

زاَرَتْ واَلِدَتُهُ الطَّبِيبَ أَمْسِ ياَ أُسْتاَذِي!

Annesi doktoru dün ziyaret etti  ey hocam!
 

هَلِ الْأَوْلاَدُ زاَروُا  الْمَرِيضَ ؟

Çocuklar hastayı ziyaret ettiler mi?
 

نَعَمْ ،  اَلْأَوْلاَدُ زاَرُوهُ.

Evet, çocuklar onu ziyaret ettiler.
     

 

c) Harflerin  (örneğin harf-i cerlerin) sonuna birleşen zamirler:

            Harf-i cerler ismin önüne geldikleri gibi ismin yerini tutan zamirle de birleşir.

            Harf-i cerle birleşen zamirlerin çekimi şöyledir:

إلَيْهِمْ

إلَيْهِماَ

إلَيْهِ

 

مِنْهُمْ

مِنْهُمَا

مِنْهُ

onlara

o ikisine

ona

*

onlardan

o ikisinden

ondan

إلَيْهِنَّ

إلَيْهِمَا

إلَيْهَا

 

مِنْهُنَّ

مِنْهُمَا

مِنْهَا

 

إلَيْكُمْ

إلَيْكُمَا

إلَيْكَ

 

مِنْكُمْ

مِنْكُمَا

مِنْكَ

size

ikinize

sana

*

sizden

ikinizden

senden

إلَيْكُنَّ

إلَيْكُمَا

إلَيْكِ

 

مِنْكُنَّ

مِنْكُمَا

مِنْكِ

 

إلَيْنَا

إلَيْنَا

إِلَيَّ

 

مِنَّا

مِنَّا

مِنِّي

bize

ikimize

bana

*

bizden

ikimizden

benden

 

Kaide: لـِ harf-i ceri isme birleşirse لـِ   olarak esre ile, mütekellim ya’sı hariç zamire birleşirse لَـ   olarak üstün hareke ile bağlanır. Cümlenin başında gelirse mülkiyet (var manası) ifade eder.

لِخَالِدٍ      Halid için, Halid’in veya Halid’in var (Halid’e ait) (isme birleşmiş),

لَهُ        Onun için,  onun, onun var (zamire birleşmiş),

لِي        Benim için,  benim, benim var (mütekellim ya’sına birleşmiş).

Bu harf-i cer’in burada verilen üç manası da cümledeki yerine göre geçerli olur:

اَلْكِتاَبُ لِخاَلِدٍ وَالْحَقِيبَةُ ليِ.

Kitap Halit’in çanta benimdir.

اَلْكِتاَبُ لِي وَالْحَقِيبَةُ لَهُ.

Kitap benim çanta onundur.

لىِ كِتاَبٌ.

Benim bir kitabım var.

لِ   harf-i cerinin zamirle birleşen çekim tablosu şöyledir:

لَهُمْ

لَهُمَا

لَهُ

onların

o ikisinin

onun

لَهُنَّ

لَهُمَا

لَهَا

 

لَكُمْ

لَكُمَا

لَكَ

sizin

ikinizin

senin

لَكُنَّ

لَكُمَا

لَكِ

 

لَنَا

لَنَا

ليِ

Bizim

ikimizin

benim

¯¯¯

   مَعَهُمْ

مَعَهُمَا

مَعَهُ[8]

 

بِهِمْ

بِهِمَا

بِهِ

onlarla

o ikisiyle

onunla

*

onlarla

o ikisiyle

onunla

   مَعَهُنَّ

مَعَهُمَا

مَعَهاَ

 

بِهِنَّ

بِهِمَا

بِهاَ

 

  مَعَكُمْ

مَعَكُمَا

مَعَكَ

 

بِكُمْ

بِكُمَا

بِكَ

sizlerle

ikinizle

seninle

*

sizlerle

ikinizle

seninle

مَعَكُنَّ

مَعَكُمَا

مَعَكِ

 

بِكُنَّ

بِكُمَا

بِكِ

 

مَعَنَا

مَعَنَا

مَعِي

 

بِنَا

بِنَا

بِي

bizimle

ikimizle

benimle

*

bizimle

ikimizle

benimle

¯¯¯

فِيهِمْ

فِيهِمَا

فِيهِ

 

عَلَيْهِمْ

عَلَيْهِمَا

عَلَيْهِ

onlarda

o ikisinde

onda

*

onlara

ikisine

ona

فِيهِنَّ

فِيهِمَا

فِيهاَ

 

عَلَيْهِنَّ

عَلَيْهِمَا

عَلَيْهاَ

 

فِيكُمْ

فِيكُمَا

فِيكَ

 

عَلَيْكُمْ

عَلَيْكُماَ

عَلَيْكَ

sizde

ikinizde

sende

*

size

ikinize

sana

فِيكُنَّ

فِيكُمَا

فِيكِ

 

عَلَيْكُنَّ

عَلَيْكُماَ

عَلَيْكِ

 

فِيناَ

فِيناَ

فِيَّ

 

عَلَيْنَا

عَلَيْنَا

عَلَىَّ

bizde

ikimizde

bende

*

bize

ikimize

bana

Kâide: كُمْ ve هُمْ zamirleri gibi kendinden önceki harfi ötreli olup cezimle biten kelimelerden sonra harf-i tarife geçiş ötre ile olur:

عَلَيْكُمُ السَّلاَمُ.   Sizin üzerinize selâm olsun.

هُمُ الْفُقَراَءُ.      Onlar fakirdirler.

 

Cümle Örnekleri

طَلَبَ الْمُدَرِّسُ الْواَجِبَ مِنْكُمْ.

Öğretmen sizden ödevi istedi.

ذَهَبوُا إِلَيْهِمْ.

Onlara gittiler.

كَتَبَ اسْمَكَ عَلَيْهاَ

(Senin) ismini onun üzerine yazdı.

أَخَذَ أَحْمَدُ مَعَهُ حَقيِبَةً.

Ahmet beraberine bir çanta aldı.

حَضَرْتُ لَكُنَّ إِلَى الْبَيْتِ.

Sizin için eve geldim.

وَجَدوُا الْقَلَمَ فيِهِ.

Kalemi orda buldular.

قَلَمُكَ صَغِيرٌ.

Senin kalemin küçüktür.

شَعْرُهُ طَوِيلٌ.

Onun saçı uzundur.

ضَرَبَتْنَا أُخْتُهُمْ.

Kızkardeşleri bizi dövdü.

قَتَلَهُمَا أَحْمَدُ.

O ikisini Ahmet öldürdü.

كَتَبَكُمْ أَحْمَدُ فِي الْمَدْرَسَةِ.

Ahmet sizi okulda yazdı.

İlgili Makaleler