MEDD-İ LAZIM  Örnekleriyle -10

MEDD-İ LAZIM
“Lazım” lügatta: “Lüzumlu, gerekli” manasına gelir. Medd-i
Lazımın tarifi: Bir kelimede, harf-i medden sonra sebeb-i medden
sükûnu lazım vaki olursa, o kelime “medd-i lazım” olur. Bu şekilde
meydana gelen meddi, bütün kıraat imamları medd ile okudukları için, bu
isim verilmiştir. Medd-i lazım -4- türlüdür.
1- Medd-i lazım kelime-i müsekkale; Kelime-i müsekkale,
idgamlı kelime demektir. İdgam: Aynı cinsten olan ve yan yana bulunan
iki harften birincisinin ikinciye katılarak, girdirilerek birlikte
okunmalarından ibarettir ki, şedde bunun alametidir. Bu türlü
kelimelerde medd harfinden sonra gelen sakin harf, idgamlı (şeddeli)
durumdadır. Arabçada şedde ağırlık ifade ettiğinden, medd-i lazımın bu
türlüsü: “Medd-i Lazım kelime-i müsekkale” olarak isimlendirilmiştir.
Misal:
(حَاجَّ حَاجْجَ ) (حَافِّينَ حَافْفِينَ)
اَلْحَاقَّةُ) ) : Medd-i lazım kelime-i müsekkaledir. Çünkü ha’yı çeken
harf-i medden elif var. Sebeb-i medden de birinci kafın sükun-u lazımı
var. İkisi de aynı kelimede bulundukları için medd-i lazım; sükûn-u

lazımlı harf idgamlı olarak vaki olduğu için de kelime-i müsekkale
olmuştur.
Şayet, harf-i med ile sebeb-i med aynı kelimede yan yana vaki
olmazsa, iki ayrı kelimede, mesela: Harf-i med birinci kelimenin
sonunda, sebeb-i medd ikinci kelimenin başında bulunacak olursa, bu
durumda medd-i lazım olmaz. Yazıda mevcud olan harf-i med, kıraat
esnasında iskat edilir (düşürülür). ( مَا الْقَارِعَةُ) ) ,(اِذَا السَّمَاءُ gibi.
2- Medd-i lazım kelime-i muhaffefe: Bu durumda üzerinde
sükûn-u lazım vaki olan harf cezimlidir. Arabçada cezim hafiflik ifade
ettiğinden, medd-i lazımın bu türlüsüne “Medd-i lâzım kelime-i
muhaffefe” denilmiştir. ( آلْآنَ أَاَلْأَانَ ) gibi. Bu kelime medd-i lazım
kelime-i muhaffefe’dir. Çünkü hemzeyi çeken harf-i medden elif var.
Sebeb-i medden de lamın sükun-u lazımı var. İkisi de aynı kelimede
bulundukları için medd-i lazım, sükun-u lazımlı harf idgamsız olarak
vaki olduğu için de kelime-i muhaffefe olmuştur.
3- Medd-i lazım harf-i müsekkal. Harf-i müsekkal: Kendisinde
idgam (şedde) bulunan harf demektir. Fakat harfi müsekkal’de hakikatta
şedde bulunmaz. Üzerinde sükûn-u lazım bulunan harften sonra aynı
cinsten harfin gelmesi sebebiyle, telaffuz halinde şedde varmışcasına
okunur. ( الم اَلِفْ لاَمْ مِيمْ ) deki lâm gibi. Buradaki lâm, harf-i
musekkal’dir. Çünkü lam’ı çeken harf-i medden elif var. Sebeb-i medden
de mimin sükûn-u lazımı var. Sükûn-u lazımlı olan mim harfi, yine ikinci
bir mime uğradığı için, telaffuzda idgam olunarak. “Medd-i lazım harf-i
musekkal” olmuştur.
4- Medd-i lazım harf-i muhaffef: Bu durumda, üzerinde sükûn-u
lazım bulunan harf, idgamsızdır. ( الم اَلِفْ لاَمْ مِيمْ ) deki mim gibi.
Çünkü mimi çeken harf-i medden ye var. Sebeb-i medden de mimin
sükûn-u lazımı var. İdgam durumu da olmadığı için “Medd-i lazım
harf-i muhaffef” olmuştur. ( الر اَلِفْ لاَمْ رَا ) daki lam da böyledir.
Hükmü: Medd-i lazımın meddi, vacibtir. Çünkü bütün kıraat
imamları medd-i lazımın -4- elif miktarı med edilmesinin lüzumu
üzerinde ittifak etmişlerdir. Binaenaleyh, hadr kıraatında bile olsa, bu
miktardan az meddetmek doğru değildir.

 

1. Meddi Lâzım: Med harflerinden sonra sebebi med olarak sükûnu lâzım gelirse Meddi Lâzım olur.

Meddi Lâzımın, kelimede veya harfte oluşmasına ve sükûn işaretine göre çeşitli tanımlamalar yapılır. Buna göre;

1. Meddi Lâzım kelimede olur ve sükûn işareti şedde olursa, Meddi Lâzım Kelimei Musakkale olur. Kelimede şeddeli meddi lâzım demektir.

( وَلاَالضَّاۤلِّينَ ) gibi.

2. Meddi Lâzım kelimede olur ve sükûn işareti cezim olursa, Meddi Lâzım Kelimei Muhaffefe olur. Kelimede cezimli meddi lâzım demektir.

(  اۤلْئٰنَ ) gibi.

3. Kur’ân-ı Kerîm’de bazı sûre başlarında, okunuş yönüyle özel harfler bulunmaktadır. “Mukatta’a Harfleri” de denilen bu harflerin orijinal adlarını bilmek, sağlıklı

bir okuyuş için gereklidir. ( الۤمۤ Elif Lâm Mîm) Görüldüğü gibi, ( أَلِفْلاَمِّيمْ ) şeklinde okurken, Lâm harfinin ortasındaki uzatma harfi Elif ve Lâm ile Mîm harfi

arasında, bitişmeden dolayı ortaya çıkan şedde, telaffuzda belirgindir. İşte, Meddi Lâzımın harfte şedde ile oluşmasından dolayı, Meddi Lâzım Harfi Musakkale denmiştir.

4. Aynı örnek ve okunuşa dikkat edilirse, sondaki Mîm harfinin telaffuzunda, uzatma harfi Ye’ den sonra cezim varmış gibi sükûn ifadesi belirgindir. Böylece, Meddi Lâzımın harfte cezim ile oluşmasından dolayı da, Meddi Lâzım Harfi Muhaffefe denmiştir.

*Yukarıda geçen isimlendirmeleri ezberlemek, pratikte çok önemli değildir. Önemli olan meddi lâzımı tanıyabilmek ve gereğini yerine getirmektir.

Bütün meddi lâzım çeşitleri, en az meddi muttasıl kadar uzatılmalıdır. Medde sebeb olması yönüyle, sükûnu lâzım, hemzeden daha kuvvetli olduğundan meddi muttasıldan biraz fazla çekilmesi daha uygundur. 4 veya 5 Elif çekilmelidir.

 

MEDD-İ LAZIM

            Sözlükte: “Lüzumlu, gerekli” manasına gelir.

            Bir kelimede, harf-i medden sonra sebeb-i medden sükûn-i lazım gelirse“medd-i lazım” olur.

  

Bu örnekte dat ( ض  ) harfini çeken harf-i medden elif ( ا), sebeb-i medden ise lâm ( ل ) harfinin üzerindeki şeddenin (ـّـ) sükûn-ı lâzımı vardır. Bu sükûn ister geçelim ister duralım kesinlikle var olan ve asla değişmeyen, kelimenin aslından olan bir sükûndur. Yani bu ibarenin aslı (وَلاَالضَّالْلِينَ ) şeklindedir.

Medd-i lazım dört bölümde incelenir.

Kelime-i Müsekkale / Muhaffefe /Harf-i Müsekkale / Muhaffefe

            1. Medd-i lazım kelime-i müsakkale :

Harfi medden sonra, sebeb-i med olan sükun-i lazım, şeddeli yani idğamlı ise buna “Medd-i lazım kelime-i müsakkale ” denir.

وَلاَالضَّالِّينَ ، لاَ تُضَارُّ ، قَالَ أ َتُحَاجُّونَنَا ، وَ مَنْ يُشَاقِّ اللَّهَ

            2. Medd-i lazım kelime-i muhaffefe:

Harf-i medden sonra, sebeb-i med olan sükun-i lazım, cezim ise buna “Medd-i lazım kelime-i muhaffefe” denir. Sadece yunus suresi 51 ve 91. ayetlerde vardır.

آلْئنَ

Not: bu kelime teshil ile de okunabilir.

            3. Medd-i lazım harf-i müsakkale:

Harf-i medden sonra, sebeb-i med olan sükun-i lazım, şedde ise buna “Medd-i lazım harf-i müsakkale” denir. Sadece huruf-i mukataalarda olur. Sin ve lam harfleri.

الم (أَلِفْ لآمِّيمْ ) , (مِيمْطسِينْ ) طسم

            4. Medd-i lazım harf-i muhaffefe:

Harf-i medden sonra, sebeb-i med olan sükun-i lazım, cezim ise buna “Medd-i lazım harf-i muhaffefe” denir. Sadece huruf-i mukataalarda olur.

ق( قَافْ ) ، ص ( صَادْ ) ، يس ( يَاسِينْ ) ، ن ( نُونْ )       ( مِيمْ ) الم

MEDD-İ LAZIMIN HÜKMÜ

            Bütün imamlar aslî med üzerine ilave etmede ve bu ilavenin miktarında  (4 elif miktarı uzatılır) ittifak ettikleri için “vacip”tir. En kuvvetli med de budur.

 

Tecvid programı
tecvid dersleri
tecvid nedir
tecvid kuralları
tecvid öğreniyorum
tecvid kurallari
tecvid kaideleri
tecvid kuralları yazılı