3- Hâfız:
Muhaddislerden muktesebâtı ilerlemiş olanların
unvânıdır. Bilhassa ezbere bildiği hadislerin çokluğu ile muhaddisten ayrılır.
Hâfız unvânının, umûmiyetle 100 bin kadar hadîsi sened ve metniyle ezbere bilen
muhaddisler için kullanıldığı ifâde edilmiştir. Muhaddis gibi, bunun da ricâli
ve metni her yönüyle tanımaları gerektiğini söylemeye hâcet yoktur.
Şu noktayı da belirtelim ki, diğer tabirler
gibi, hâfız tabiri muayyen ve mahdût evsâfa göre verilmiş bir unvan değildir.
Zamâna ve bu tâbiri kullanan şahsa göre, kelimeden kastedilen mefhum
değişebilir. Sözgelimi Zehebî’nin, Tezkiretü’l-Huffâz’da huffâzı yani hadîs
hâfızlarını tanıtır. Bir başka deyişle, orada yer verilen her şahıs Zehebî’ye
göre “hâfız”dır. Bundan hareketle her birinin 100 bin civârında hadîs ezberlemiş
olduğunu söyleyemeyiz. Nitekim, kitap, başta Hz. Ebu Bekr ve Hz. Ömer (radıyallahu
anhüm) olmak üzere 33 adet Sahabe (radıyallahu anhüm)’ye yer vererek başlar.
Keza Sahâbe’den sonra yer verilen Tâbiîn ve Etbauttâbiîn tabakalarına mensup
kimselerden kitapta tercümesi sunulanların hepsinin 100.000 civarında hadîs
ezberlediği de söylenemez.[1]