Arapça Dil Bilgisi Özet

İsm-i meful

 

İsm-i meful, fiilden türeyen ve yapılan işi gösteren isim cinsi kelimelere denir. İsm-i meful, müteaddi fiillerden yapılır. Türetilme şekilleri bakımından iki grupta ele alınabilir.

1- Sülâsi mücerred fiillerden ism-i mef’ul türetme

2- Rubâi mücerred ve mezid fiillerden ism-i mef’ul türetme.

Sülâsi fiillerden ism-i mef’ul türetme için kullanılan kalıp (مَفْعُولٌ  ) kalıbıdır. Örnekler:

مَكْتُوبٌ

كَتَبَ

Yazılmış, yazılan

Yazdı

مَكْسُورٌ

كَسَرَ

Kırılmış, kırılan

Kırdı

مَنْصُورٌ

نَصَرَ

Yardım edilmiş, yardım edilen

Yardım etti

مَقْتُولٌ

قَتَلَ

Öldürülmüş

Öldürdü

Rubâi mücerred ve mezid fiillerden ism-i meful türetmek için şu yöntem izlenir: Öncelikle fiil mazi formdan muzari-meçhul forma aktarılır. Daha sonra muzari fiilin başındaki muzaraat harfi olan “ye” çıkarılarak yerine ötreli bir “mim” ilave edilir. Bu şekilde o fiilin ism-i mef’ulü elde edilir. Yeni oluşan sözcük artık bir fiil değil isim olduğu için de kelimenin sonu tenvinlenir. Örnekler:

İSM-İ MEF’UL

MUZARİ-MEÇHUL

MAZİ

BAB

مُرْسَلٌ

Gönderilen

يُرْسَلُ

اَرْسَلَ

اِفْعَالٌ

مُقَدَّمٌ

Sunulan, öne geçirilen

يُقَدَّمُ

قَدَّمَ

تَفْعِيلٌ

مُشَاهَدٌ

Görülen

يُشَاهَدُ

شَاهَدَ

مُفَاعَلَةٌ

مُتَخَرَّجٌ

Çıkılan

يُتَخَرَّجُ

تَخَرَّجَ

تَفَعُّلٌ

مُسْتَعْمَلٌ

Kullanılmış

يُسْتَعْمَلُ

اِسْتَعْمَلَ

اِسْتِفْعَالٌ

مُدَحْرَجٌ

Yuvarlanmış

يُدَحْرَجُ

دَحْرَجَ

فَعْلَلَةٌ

İlgili Makaleler